Darowizna majątku rodziców a zachowek

Darowizna od siostry a podatki

Na wstępie zaznaczę, że nie jest prawdą to, co mówi Pani siostra o jakimś podatku. Przy umowie darowizny nie zapłaci się podatku dochodowego ani podatku od czynności cywilnoprawnych. Nie wystąpi również podatek od darowizn. Zgodnie bowiem z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn „zwolnione od podatku jest nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zostanie ono zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego”.

Tak więc gdyby siostra zdecydowała się przekazać Pani część nieruchomości w darowiźnie, ani ona, ani Pani nie zapłacicie od tego żadnego podatku.

Na obecnym etapie nie ma Pani możliwości prawnych zmuszenia siostry do darowania Pani jakiejkolwiek części nieruchomości. Wolą rodziców to ona otrzymała całą darowiznę i stała się wyłączną właścicielką nieruchomości.

Żądanie zapłaty zachowku

Dopiero po śmierci rodziców, jeżeli nie otrzyma Pani nic wartościowego w spadku, będzie Pani mogła wystąpić do siostry z żądaniem zapłaty zachowku.

Krąg osób uprawnionych do zachowku reguluje art. 991 Kodeksu cywilnego (K.c.):

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo jego uzupełnienia”.

Z cytowanego powyżej przepisu wynikają następujące zasady:

• roszczenie z tytułu zachowku jest zawsze roszczeniem o zapłatę określonej sumy pieniężnej (równowartość w pieniądzu 2/3 – gdy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni lub 1/2 udziału spadkowego – w pozostałych wypadkach – przysługującego spadkobiercy ustawowemu, który nie został powołany do dziedziczenia z mocy testamentu);
• roszczenie z tytułu zachowku przysługuje wtedy, gdy dany spadkobierca należy do kręgu spadkobierców ustawowych, a przy dziedziczeniu testamentowym nie został powołany do spadku i nie otrzymał od spadkodawcy darowizny i/lub zapisu w testamencie; należy pamiętać, że o zachowek można wystąpić tylko w ściśle określonym okresie.

Przedawnienie roszczenia z tytułu zachowku

Roszczenie z tytułu zachowku przedawnia się w terminie 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu (art. 1007 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, w skrócie: K.p.c.) albo od dnia otwarcia spadku (którym jest dzień śmierci spadkodawcy).

Reasumując, dopiero w sytuacji, gdy nie otrzyma Pani należnego Pani zachowku w jeden z powyższych sposobów, przysługuje Pani roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do jego pokrycia.

Zgodnie z art. 995 § 1 wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Wartość zapisu windykacyjnego oblicza się zaś według stanu z chwili otwarcia spadku (art. 995 § 2).

To znaczy – ile nieruchomość jest warta teraz, ale w stanie, w którym była w czasie dokonywania darowizny (nie dolicza się więc żadnych ewentualnych remontów, które podniosły wartość darowanej nieruchomości).

Jeżeli Pani rodzice mają troje dzieci, to spadek po pierwszym zmarłym rodzicu nabędą dzieci i żyjący rodzic, każdy po 1/4. Zatem zachowek należny Pani (jeżeli w chwili śmierci rodzica będzie Pani zdolna do pracy) wyniesie połowę należnego Pani udziału, czyli 1/8 od wartości połowy darowanej siostrze nieruchomości. Z kolei po śmierci drugiego rodzica spadek po nim przypadnie trójce dzieci, a więc każde odziedziczy 1/3 spadku. Zatem należny Pani zachowek po drugim rodzicu wyniesie połowę tego udziału, czyli 1/6 od wartości drugiej połowy darowanej siostrze nieruchomości.

Zobacz również: Zachowek po jednym rodzicu

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.