Jak i gdzie sprawdzić czy zmarły miał długi?
• Data: 2023-11-08 • Autor: Hanna Żurowska
Odejście bliskiej osoby zawsze jest trudnym doświadczeniem, ale kiedy do żałoby dołączają kwestie finansowe, sytuacja staje się jeszcze bardziej skomplikowana. W tym artykule odpowiadamy na pytanie, gdzie i jak można uzyskać informacje o długach osoby zmarłej, jak postępować w przypadku dziedziczenia zadłużenia oraz jakie kroki prawne są niezbędne, aby zabezpieczyć się przed nieznanymi zobowiązaniami finansowymi.
Zmarł ojciec mojej bratanicy, który miał długi. Gdzie można dowiedzieć się, na jaką kwotę był zadłużony i u jakich wierzycieli? Czy bratanica może spłacić długi zmarłego?
Wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku
Z uwagi na to, iż – jak Pan napisał – ojciec bratanicy miał długi, należy w tej sytuacji przeprowadzić postępowanie spadkowe, tzn. złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku i złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Dlaczego?
Otóż powody są co najmniej dwa.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Jeżeli spadkobierca nie wie dokładnie, jaki jest skład masy spadkowej, czy są długi i w jakiej wysokości, to korzystne dla niego jest złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Wówczas spadkobierca (bratanica) będzie odpowiadał za długi spadkowe całym swoim majątkiem, jednak jego odpowiedzialność zostanie ograniczona do wartości stanu czynnego spadku (aktywów), a po dziale spadku do wysokości wartości otrzymanej schedy, czyli otrzymanej przez niego części majątku spadkowego.
W przypadku niezłożenia takiego oświadczenia w ciągu sześciu miesięcy od powzięcia informacji o powołaniu do spadku, spadkobierca jest odpowiedzialny za długi spadkowe całym majątkiem spadkowym i całym majątkiem osobistym.
Odrzucenie spadku ze względu na długi zmarłego
Istnieje też możliwość odrzucenia spadku, kiedy w spadku są np. same długi zmarłego. Tylko uwaga – długi przechodzą wówczas na zstępnych, czyli np. na dzieci bratanicy.
Na powyższe oświadczenie spadkobierca ma też sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania (czyli przeważnie od dnia śmierci spadkodawcy).
Gdzie złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku?
Oświadczenie o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Powoduje ono definitywne odrzucenie spadku, a spadkobiercę, który złożył takie oświadczenie, traktuje się, jakby nie dożył do chwili otwarcia spadku.
Jednakże na przykład banki czekają 6 miesięcy, gdyż po tym okresie spadkobiercy (jeżeli wcześniej nie złożyli oświadczenia, o którym wyżej) odpowiadają za wszystkie długi zmarłego całym swoim majątkiem.
Jeżeli bratanica w ten sposób się zabezpieczy, wówczas może ustalać stan zadłużenia, chociaż jestem przekonana, że wierzyciele sami znajdą bratanicę. I to jest pierwszy powód, dla którego należy przeprowadzić postępowanie spadkowe.
Jak uzyskać informacje o obciążeniach bankowych spadkodawcy?
Drugi powód jest taki, że poświadczenie dziedziczenia od notariusza lub postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku będzie potrzebne do ustalenia ewentualnego zadłużenia w bankach i ewentualnie innych instytucjach.
Tylko takie dokumenty będą stanowiły dla banku podstawę udzielenia informacji o lokacie zmarłego, a także dochodzenia roszczeń od spadkobierców z tytułu kredytów, jakie zmarły zaciągnął.
Ponadto bratanica powinna zebrać i przejrzeć dokumenty zmarłego pozostawione w miejscu dotychczasowego zamieszkania lub pobytu. Wśród tych dokumentów może znaleźć umowy i aneksy lub papierowe wyciągi bankowe potwierdzające lokaty i kredyty. Być może będzie korespondencja prowadzona z bankiem lub bankami. W ten sposób może zidentyfikować bank lub banki, z którymi zmarły miał nawiązane kontakty.
Na koniec każdego roku banki przesyłają potwierdzenia salda rachunku dla celów sprawozdawczości finansowej i rozliczeń z fiskusem. Na tej podstawie można odszukać bank, w którym zmarły miał tego rodzaju kredyt.
Ponadto są dwie instytucje: BIK (Biuro Informacji Kredytowej) i KRD Biuro Informacji Gospodarczej.
Można tam ewentualnie sprawdzić, czy zmarły znajduje się w rejestrach.
W BIK znajdują się: informacje o danych osobowych, dane na temat zobowiązań wobec banków i SKOK-ów, takie jak: data powstania, rodzaj zobowiązania, okres spłaty, waluta, terminowość spłat, informacje o zadłużeniu.
Informacje znajdujące się w BIK dotyczą wszystkich rachunków kredytowych, jakie prowadzą lub prowadziły banki lub SKOK-i, a więc zarówno tych obsługiwanych prawidłowo, jak i tych, które spłacane są lub spłacane były nieterminowo. Innymi słowy: BIK przetwarza wszystkie informacje przekazane przez bank lub SKOK – zarówno pozytywne (kredyty spłacane terminowo), jak i negatywne (kredyty spłacane z opóźnieniem).
W tym celu należy złożyć w Centrum Operacyjnej Obsługi Klienta BIK (dane kontaktowe znajdują się na stronie www.bik.pl) wniosek zawierający dane zmarłego (imię/ imiona, nazwisko, ostatni adres zameldowania, PESEL, seria i numer dowodu osobistego lub paszportu). Do wniosku należy dołączyć odpis aktu zgonu, odpis postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedziczenia w formie oryginału lub kopii poświadczonej za zgodność przez notariusza. Wyżej wymienione dokumenty należy złożyć osobiście lub drogą korespondencyjną w Centrum Operacyjnej Obsługi Klientów BIK.
Przykłady
Przypadek Pana Jana - Pan Jan po śmierci ojca dowiedział się, że zostawił on po sobie spore zadłużenie. Wszystko wyszło na jaw, gdy do drzwi zapukał komornik z nakazem zajęcia nieruchomości. Pan Jan, nie będąc pewnym całej sytuacji finansowej ojca, zdecydował się przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, aby chronić swój majątek przed nieznanymi długami.
Historia Pani Ewy - Pani Ewa, jako jedyna córka, stanęła przed wyzwaniem ustalenia, czy warto przyjąć spadek po zmarłej cioci, która żyła w odosobnieniu. Z pomocą prawnika i notariusza zebrała informacje o stanie majątkowym cioci, w tym ewentualnych długach. Okazało się, że ciocia miała nieuregulowane zobowiązania kredytowe, które przewyższały wartość jej majątku. Pani Ewa zdecydowała się odrzucić spadek, aby nie obciążać swojej przyszłości finansowej.
Doświadczenie Pani Katarzyny - Pani Katarzyna po śmierci męża odkryła, że nie miała pełnego wglądu w ich wspólne finanse. Na progu stanęli wierzyciele domagający się spłaty zaciągniętych przez zmarłego pożyczek. Z pomocą adwokata złożyła wniosek o stwierdzenie nabycia spadku i dokonała spisu inwentarza. Okazało się, że wartość aktywów spadkowych wystarczy na pokrycie długów, a dodatkowe kroki prawne pozwoliły jej uniknąć odpowiedzialności za ewentualne dalsze niespodzianki.
Podsumowanie
Podsumowując, stawienie czoła zadłużeniu osoby zmarłej wymaga zarówno wiedzy prawniczej, jak i odpowiedniej strategii. Kluczowe jest dokładne zorientowanie się w stanie finansowym spadkodawcy poprzez przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub jego odrzucenie, aby chronić własne interesy. Informacje o zadłużeniu można uzyskać poprzez instytucje finansowe, BIK i KRD, a także dokładną analizę dokumentacji zmarłego. Każdy spadkobierca powinien pamiętać o sześciomiesięcznym terminie na złożenie stosownych oświadczeń, aby uniknąć nieprzewidzianych konsekwencji finansowych.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej dotyczącej spraw spadkowych i zadłużenia? Skontaktuj się z nami! Nasi doświadczeni prawnicy są dostępni online, aby pomóc Ci bezpiecznie przejść przez proces spadkowy i odpowiedzieć na wszystkie Twoje pytania.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Hanna Żurowska
Randa prawny.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
