Dziedziczenie po byłym małżonku gdy nie było podziału majątku
• Data: 2023-11-19 • Autor: Małgorzata Rybarczyk
Dziedziczenie po mężu czy żonie to sprawa dość oczywista. Wiele niejasności budzi jednak kwestia spadku w przypadku rozwodników – zwłaszcza jeśli nie dokonali po rozwodzie podziału majątku. Jak zatem wygląda dziedziczenie po rozwodzie bez podziału majątku? Postaramy się rozwinąć ten temat w oparciu o problem przedstawiony nam przez naszego klienta, pana Marka:
Sześć lat temu rozwiodłem się bez orzeczenia o winie i bez podziału majątku. Jak przepisy regulują kwestię dziedziczenia po byłym małżonku? Chcę wiedzieć, czy w przypadku mojej śmierci była żona będzie po mnie dziedziczyć.
Czy po rozwodzie była żona będzie miała prawo dziedziczenia po mężu?
Jak stanowi art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku”.
Małżonek spadkodawcy dochodzi do dziedziczenia z ustawy tylko wtedy, gdy w chwili śmierci spadkodawcy pozostaje z nim w formalnym związku małżeńskim. Oznacza to, iż małżonek dochodzi do dziedziczenia niezależnie od tego, czy małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu, czy też nastąpił jego trwały i zupełny rozkład. Okoliczność, że taki rozkład nastąpił i małżonkowie żyją w faktycznym rozłączeniu (separacji faktycznej), pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia dziedziczenia ustawowego.
Jednakże od dziedziczenia z ustawy wyłączony jest już „były małżonek”. Powszechnie przyjmuje się, że przez określenie „były małżonek” rozumie się po pierwsze osobę, w stosunku do której zapadł prawomocny wyrok rozwiązujący małżeństwo ze spadkodawcą. Po drugie – osobę, w stosunku do której orzeczono unieważnienie małżeństwa. Po trzecie – „były małżonek” to także osoba, w stosunku do której zapadło orzeczenie stwierdzające nieistnienie małżeństwa między nią a spadkodawcą wobec niespełnienia przesłanek jego zawarcia. „Byłym małżonkiem” jest także małżonek, co do którego zapadło prawomocne orzeczenie o separacji (art. 9351 Kodeksu cywilnego – „Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji”).
W związku z tym, jeżeli nie powoła Pan w drodze testamentu byłej żony do dziedziczenia, to nie będzie ona zaliczana do kręgu spadkobierców.
Zobacz również: Dla kogo należy się zachowek?
Rozwód bez podziału majątku a roszczenia byłej żony po śmierci męża
Jeżeli posiadał Pan wraz z byłą żoną majątek wspólny, którego faktycznie Państwo nie podzielili, to była żona będzie miała po Pańskiej śmierci roszczenie o dokonanie takiego podziału. W postępowaniu tym w Pańskie miejsce wstąpią spadkobiercy. Żądanie podziału majątku wspólnego małżonków nie przedawnia się i tym samym dochodzone może być w każdej chwili przez Pana lub byłą żonę. Może Pan „zabezpieczyć” interes swych spadkobierców i obecnie samemu dokonać zniesienia wspólności majątkowej z byłą żoną przed sądem. Nawet jeśli żona wystąpi po Pana śmierci z roszczeniami, to będą one obejmować jedynie tę część majątku, która stanowiła Państwa własność w chwili rozwodu, nie będzie zaś mieć praw do majątku, który nabył Pan już po rozwodzie.
Jak więc widać, była żona nie dziedziczy po mężu, ale ma prawo do odzyskania swojej części majątku pochodzącej z czasu małżeństwa.
Zobacz również: Brak podziału majątku po rozwodzie a dziedziczenie
Przykłady
Przykład 1
Pan Roman jest rozwiedziony od roku. Z byłą żoną nie utrzymuje dobrych relacji, jednak zależy mu na uregulowaniu spraw majątkowych, bo niedawno dowiedział się, że ma nowotwór. Aby w razie jego śmierci nie było konfliktów w rodzinie (oraz z jego obecną partnerką), pan Roman decyduje się wnieść do sądu pozew o podział majątku małżeńskiego. Po jego dokonaniu ma zamiar spisać testament.
Przykład 2
Niedawno zmarł pan Jakub. Jego była żona chce odzyskać swój udział w majątku małżeńskim. Wie, że nie istnieje dziedziczenie po rozwodzie bez podziału majątku, ale ma świadomość, że teraz musi wnieść pozew o podział tego majątku. Jako drugą stronę przedstawi spadkobierców byłego męża, tj. ich wspólne dzieci.
Podsumowanie
Jak widać, polskie prawo spadkowe nie przewiduje dziedziczenia przez żonę po byłym mężu. Niezależnie od tego, jeśli nie dokonano podziału majątku, to pozostały przy życiu były małżonek ma prawo odzyskać swoją część wspólnego (byłego) majątku małżeńskiego. Dokonanie tego podziału jest możliwe w dowolnym momencie po śmierci drugiej osoby.
Oferta porad prawnych
Jeśli jesteś przed lub po rozwodzie i niepokoją Cię kwestie majątkowe, warto zwrócić się z tym tematem do doświadczonego prawnika. Każdy przypadek jest nieco inny i dlatego indywidualna konsultacja pomoże uniknąć popełnienia błędów, które czasami mają spore konsekwencje.
Aby otrzymać wycenę porady w swojej sprawie, opisz problem prawny, korzystając z formularza pod tekstem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Małgorzata Rybarczyk
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
