• Autor: Iryna Kowalczuk
Żyjemy od 5 lat w konkubinacie. Mamy wspólną córkę (2-letnią) oraz każde z nas ma dziecko z poprzedniego małżeństwa. Mój partner kupuje z własnych pieniędzy i tylko na siebie dom. Nie chcemy wydziedziczać dzieci, ale co można zrobić, aby w razie śmierci jednego z nas druga strona miała jak najmniej do spłaty dziecku konkubenta? Po kupnie domu nie wykluczamy małżeństwa. Ja nie chciałabym jednak zostać w przyszłości zmuszona do sprzedaży domu z powodu konieczności spłaty córki mojego partnera. Partner dom zapisałby na mnie (darowizna), ale nie chce być zmuszony spłacać mojego syna w razie mojej śmierci. Jak najrozsądniej wybrnąć z tej sytuacji? Prosimy o poradę!
Aby udzielić wyczerpującej porady prawnej w opisanej sprawie, należy podzielić ją na dwie części: okres, kiedy będziecie Państwo żyć w konkubinacie i okres po zawarciu w przyszłości związku małżeńskiego:
1. Konkubinat
Sprawy spadkowe w trakcie konkubinatu przedstawiają się o tyle prosto, że konkubinat nie został uregulowany w ustawodawstwie dotyczącym spadkobrania i osoby przebywające w konkubinacie po prostu po sobie nie dziedziczą. Są uznawane przez prawo jako osoby sobie obce. Tak więc jeżeli Pani umarłaby w trackie konkubinatu, to spadek po Pani przypadłby wyłącznie Pani wspólnej z mężem córce i Pani dziecku z poprzedniego małżeństwa. Pani partner nic by po Pani nie dziedziczył, nie miałby również prawa do zachowku. Tak samo jeżeli umrze Pani partner spadek po nim przypadnie wspólnej córce i jego dziecku z poprzedniego małżeństwa. Pani nie otrzyma nic. Oczywiście będzie się tak działo pod warunkiem niesporządzenia testamentu.
Zatem oczywiście możecie Państwo sporządzić testamenty wzajemne, w których Pani powoła partnera do dziedziczenia po sobie, a partner Panią, ale wówczas pojawia się kwestia zachowku. Jeżeli Pani partner umrze, Pani będzie musiała zapłacić zachowek jego dziecku z pierwszego małżeństwa (oraz wspólnemu dziecku, jeżeli z takim roszczeniem do Pani wystąpi) i odwrotnie – jeżeli Pani umrze, to do tego samego będzie zobowiązany Pani partner.
Zobacz również: Co zrobić aby dzieci z poprzedniego małżeństwa nie dziedziczyły?
2. Małżeństwo
Tutaj sprawy wyglądają inaczej. Jako małżonkowie dziedziczycie po sobie wraz ze wspólnym dzieckiem i dziećmi biologicznymi. Tak więc jeżeli np. umrze Pani mąż, spadek po nim przypadnie Pani, wspólnemu dziecku oraz dziecku męża. Jeżeli Pani umrze – będzie analogicznie, z tym że zamiast dziecka męża będzie dziedziczyło łącznie z mężem i wspólnym Państwa dzieckiem Pani dziecko z pierwszego małżeństwa. Jeżeli mąż np. zapisałby majątek w całości na swoje dziecko z poprzedniego związku, to Pani i wspólnej córce należeć się będzie w takiej sytuacji zachowek.
Jakie zatem jest rozwiązanie Państwa sytuacji w chwili obecnej? Dopóki jesteście Państwo w konkubinacie, Pani mąż może przekazać na Pani rzecz dom wraz z działką za pomocą umowy dożywocia.
Według art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.): „jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym”.
Zobacz również: Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie dziecko z poprzedniego związku
W przypadku zawarcia umowy dożywocia zostanie Pani prawowitym właścicielem nieruchomości.
Umowa dożywocia nie jest bezpłatnym przysporzeniem (darowizną) i dlatego, jeżeli zostanie zawarta, dziecko Pani partnera z poprzedniego związku nie będzie mogło żądać zachowku od wartości nieruchomości zbytej na rzecz Pani tą umową (tak jakby to miało miejsce w przypadku darowizny czy dziedziczenia testamentowego).
Jest jeszcze inna możliwość: zarówno Pani jak i partner możecie zawrzeć ze swoimi dziećmi z poprzedniego związku umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia.
Art.1048 K.c. stanowi: „Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego”.
Oznacza to, że w przypadku zawarcia takiej umowy (wymóg: w formie aktu notarialnego), Państwa dzieci zostałyby wyłączone z kręgu osób mogących dziedziczyć po Pani i Pani partnerze. Nie będą miały również prawa do zachowku. Oczywiście do zawarcia takiej umowy jest potrzebna zgoda każdej ze stron.
Reasumując, przedstawiłam dwa sposoby (oprócz wydziedziczenia), które pozwolą Pani i Pani partnerowi nie obawiać się o konieczność spłaty Waszych dzieci z poprzednich małżeństw. Innych sposobów Kodeks cywilny nie przewiduje.
Zobacz również: Jak wydziedziczyć dzieci z pierwszego małżeństwa?
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
Zapytaj prawnika