Notariusz kontra sąd spadku

Jak najszybciej załatwić sprawy spadkowe po śmierci męża?

Aby załatwić sprawy spadkowe. należy przeprowadzić:

1. postępowanie spadkowe, czyli uzyskać potwierdzenie nabycia spadku po zmarłym mężu, o czym poniżej w mojej odpowiedzi;
2. dział spadku pomiędzy Panią a dzieckiem męża z pierwszego małżeństwa.

Co się tyczy całego postępowania spadkowego, bez którego przeprowadzenia nie da się załatwić sprawy, to należy mieć na uwadze, że postępowanie spadkowe można przeprowadzić przed sądem lub przez notariuszem.

Przeprowadzenie postępowania spadkowego u notariusza

Do notariusza muszą stawić się wszyscy spadkobiercy ustawowi osobiście, wówczas notariusz sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Obowiązkowym warunkiem przeprowadzenia postępowania spadkowego u notariusza jest osobiste stawiennictwo jednocześnie wszystkich spadkobierców. Inaczej niż w postępowaniu sądowym nie ma tu możliwości, aby któryś ze spadkobierców działał przez pełnomocnika.

Zobacz również: Dział spadku u notariusza czy w sądzie

Poświadczenie dziedziczenia

Po przedłożeniu wyżej wskazanych dokumentów wybranemu notariuszowi umawia się Pani z tym notariuszem na termin dokonania poświadczenia dziedziczenia – zazwyczaj termin potrzebny notariuszowi na przygotowanie tej czynności nie przekracza kilku dni. Ponieważ zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, nie wymaga on dodatkowego czasu dla swej skuteczności – jest skuteczny od chwili zarejestrowania go przez notariusza w Rejestrze Aktów Poświadczenia Dziedziczenia (RAPD), co następuje bezpośrednio po jego sporządzeniu.

Sprawa spadkowa przed sądem

Wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku po Pani mężu może wnieść każdy ze spadkobierców.

Sądem właściwym jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku. Sąd na tym etapie nie dzieli jeszcze spadku między spadkobierców, a jedynie ustala, kto jest spadkobiercą i w jakiej części dziedziczy.

Ma zatem Pani do wyboru dwie drogi: notarialną albo sądową. Postępowanie przed notariuszem jest droższe, ale wszystko można załatwić bardzo szybko, natomiast postępowanie przed sądem jest tańsze, ale trwa dłużej. Ważne jest również to, ze przed notariuszem muszą się stawić wszyscy spadkobiercy osobiście.

Dział spadku

Jeżeli spadek przypadł kilku osobom, to w chwili śmierci spadkodawcy pomiędzy spadkobiercami powstała wspólność praw i obowiązków spadkowych. Zgodnie z art. 1035 Kodeksu cywilnego do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy współwłasności w częściach ułamkowych.

Udziały poszczególnych spadkobierców w majątku spadkowym wynikają z dziedziczenia ustawowego lub z testamentu, jaki pozostawił spadkodawca.

Do czasu przeprowadzenia działu spadku każdy ze spadkobierców ma prawo do współposiadania przedmiotów należących do spadku, chyba że spadkodawca powołał w testamencie wykonawcę testamentu lub został powołany kurator spadku nieobjętego.

Do czasu dokonania przez spadkobierców działu spadku spadkobierca jest ograniczony w możliwości rozporządzania swoim udziałem w majątku spadkowym i aby takie rozporządzenie było skuteczne, konieczna jest zgoda pozostałych współspadkobierców.

Należy pamiętać, iż wspólność majątku spadkowego jest stanem przejściowym. Aby przyznać każdemu ze spadkobierców określone przedmioty wchodzące w skład spadku i znieść wspólność praw i obowiązków, należy dokonać działu spadku. Zgodnie z art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego „dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy pomiędzy spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu, wydanego na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców”.

Przeprowadzenie umownego działu spadku jest możliwe tylko w sytuacji, kiedy istnieje zgoda wszystkich spadkobierców, co do dokonania działu spadku. Wszyscy spadkobiercy muszą się zgodzić co do warunków i sposobu działu. Jeżeli choćby jeden ze spadkobierców nie wyrazi zgody na dokonanie umownego działu spadku, zawarcie umowy nie będzie możliwe.

Dokonanie działu spadku wymaga ustalenia składu i wartości spadku. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego wartość i skład spadku ustala sąd.

Ustalenie składu spadku

Skład spadku jest ustalany przede wszystkim na podstawie oświadczeń uczestników i ewentualnie według spisu inwentarza, jeżeli został sporządzony. Jeżeli te oświadczenia są sprzeczne, sąd musi wyjaśnić te rozbieżności. Własność nieruchomości wchodzącej w skład spadku wymaga udowodnienia w każdym wypadku.

W postępowaniu o dział spadku jego stan ustala się według chwili otwarcia spadku, a więc chwili śmierci spadkodawcy, a wartość spadku według cen z chwili dokonania działu spadku. Oznacza to, że przy podziale sąd będzie uwzględniał wartość nieruchomości na dzień dokonywania działu miedzy Państwem.

Jeżeli uczestnicy zgodnie określą wartość przedmiotów wchodzących w skład spadku, sąd nie będzie ustalał wartości przedmiotów spadkowych. W przypadku sporu pomiędzy uczestnikami co do wartości poszczególnych przedmiotów spadkowych sąd powoła biegłego.

Spadkobierca, który dokonał nakładów i wydatków na nieruchomość, będzie mógł żądać zwrotu części tych nakładów odpowiednio do udziałów w nieruchomości – od pozostałych spadkobierców.

Wniosek do sądu o przeprowadzenie sądowego działu spadku

Jeżeli pomiędzy osobami, które nabyły spadek, nie ma zgody co do dokonania działu spadku, każda z nich może domagać się przeprowadzenia sądowego działu spadku. Przepisy prawa nie określają żadnego terminu, w jakim należy wystąpić do sądu z wnioskiem o dział spadku.

Z wnioskiem o przeprowadzenie sądowego działu spadku może wystąpić każdy ze spadkobierców, a także nabywca udziału w spadku oraz spadkobiercy tych osób.

Postępowanie o dział spadku toczy się w trybie nieprocesowym przed sądem spadku, tj. przed sądem rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie da się ustalić, właściwy będzie sąd rejonowy miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Na żądanie uczestnika działu – zgłoszone nie później niż na pierwszej rozprawie – sąd spadku może przekazać sprawę sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się spadek albo jego znaczna część, lub sądowi rejonowemu, w którego okręgu mieszkają wszyscy współspadkobiercy.

Wniosek o dział spadku powinien dotyczyć całego spadku. Tylko jeśli istnieją ważne przyczyny, można ograniczyć postępowanie spadkowe do części spadku. Pod względem formy wniosek musi odpowiadać pozwowi, co oznacza, że powinien być sporządzony na piśmie i zawierać treści wymienione w art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego. Należy w nim wskazać wszystkich uczestników postępowania, tj. spadkobierców bądź ich następców oraz zapisobierców.

W jaki sposób sąd może dokonać działu spadku?

Sąd może dokonać działu spadku na trzy sposoby:

1. Przez podział fizyczny przedmiotów wchodzących w skład spadku, co oznacza, że poszczególne przedmioty zostają podzielone i przyznane spadkobiercom według wielkości ich udziałów w spadku. Jeżeli nie doprowadzi to do zniszczenia rzeczy, można również podzielić pojedynczą rzecz wchodzącą w skład spadku. W ramach tego podziału dopuszczalne jest ustalenie dopłat na rzecz niektórych spadkobierców, jeżeli nie da się podzielić spadku tak, aby wartość przedmiotów przyznanych spadkobiercą była równa udziałowi w spadku.
2. Przez przyznanie niektórych przedmiotów ze spadku jednemu albo kilku spadkobiercom z ustaleniem obowiązków spłat na rzecz pozostałych spadkobierców lub bez takich spłat.
3. Przez podział cywilny składników majątkowych, co oznacza sprzedaż majątku spadkowego i podział uzyskanych ze sprzedaży środków pomiędzy spadkobierców według wielkości ich schedy spadkowej.

Podstawowym sposobem podziału rzeczy wspólnej jest podział fizyczny. Zgodnie z art. 211 Kodeksu cywilnego „każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości”.

Myślę, że w pierwszej kolejności powinna Pani porozmawiać z drugim spadkobiercą o tym, jak on widzi kwestię działu spadku.

Jeżeli porozumienie nie będzie możliwe, to pozostanie Pani złożenie w sądzie wniosku o dział spadku oraz zaproponowanie swojego projektu podziału spadku. Sąd po zbadaniu całej sprawy i dbając o interesy wszystkich spadkobierców, podzieli samodzielnie spadek.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.