Przepisanie majątku na żonę a zachowek

• Data: 2024-01-11 • Autor: Tomasz Krupiński

Planując przyszłość swojej rodziny i majątku, wiele osób zastanawia się nad optymalnym sposobem przekazania dorobku życiowego. Jednym z rozważanych rozwiązań jest przepisanie majątku na żonę w formie darowizny. Rodzi to jednak konsekwencje dla innych krewnych. Ma tę świadomość pan Radosław, który napisał nam, że posiada czworo dzieci, dwoje z poprzedniego małżeństwa i dwoje z obecnego. Chciałby cały majątek i oszczędności przepisać obecnej żonie w formie darowizny. Zastanawia się jednak, czy w tej sytuacji po jego śmierci dzieci z pierwszego małżeństwa będą mogły mieć wobec niej roszczenie o zachowek lub spłatę.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Przepisanie majątku na żonę a zachowek

Przepisanie majątku w drodze darowizny a zachowek

Przepisy dotyczące zachowku posiadają własne normy dotyczące zaliczania darowizn. Wiąże się to oczywiście z sytuacją przepisania majątku na żonę.

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Z przesłanych wyjaśnień wynika, iż pan Radosław chce całość majątku należącego do niego przepisać w formie darowizny swojej obecnej żonie. Należy więc zająć stanowisko, że przedmioty będące przedmiotem darowizny będą wyczerpywały lub prawie wyczerpywały cały spadek po nim.

Gdy darowizna wyczerpywała lub prawie wyczerpywała spadek, to można żądać zachowku od obdarowanego w całości, zaś jeżeli spadkobierca nie otrzymał po spadkodawcy kwoty, która nie jest równa kwocie zachowku – to przysługuje mu roszczenie o jego uzupełnienie.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Czy darowiznę dolicza się do spadku

Należy stwierdzić, że uprawnionymi do dziedziczenia z ustawy po naszym kliencie jest obecna żona i wszystkie dzieci (z poprzedniego i z obecnego małżeństwa). Jeżeli nie dostaną oni w formie darowizny lub spadku kwoty w wysokości co najmniej ich zachowkowi, to mogą domagać się od osoby obdarowanej jego zapłaty.

Zgodnie z art. 993 Kodeksu cywilnego „przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę”.

Jednak stosownie do art. 994 § 1przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku”.

Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Do sytuacji będzie miał również zastosowanie art. 996 Kodeksu cywilnego, dlatego iż darowizna została uczyniona na rzecz osoby również uprawnionej do zachowku. Zgodnie z tym artykułem „zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na rzecz jego wstępnego”.

Żona jest uprawniona do zachowku, dlatego darowizna zostanie jej zaliczona na należny jej zachowek.

Jednak jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.

Podstawą do domagania się zachowku od obdarowanego, gdy wartość darowizny wyczerpuje prawy cały spadek, jest art. 1000 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny”.

Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.

Obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny.

Należy mieć na uwadze, że roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

Reasumując, nie ma żadnych wątpliwości, iż dzieciom autora pytania z poprzedniego małżeństwa służy roszczenie o zachowek wobec obdarowanej obecnej żony.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Jak uniknąć obowiązku zapłaty zachowku?

Najskuteczniejszym sposobem uniknięcia obowiązku zapłaty zachowku jest zawarcie umowy dożywocia (dotyczy to jedynie nieruchomości, ze środkami pieniężnymi takiej możliwości nie będzie). Umowa taka polega na przeniesieniu własności nieruchomości albo jej części na nabywcę w zamian za zapewnienie dożywotniego utrzymania. Zawiera ją w formie aktu notarialnego zbywca z nabywcą tego prawa. Zapewnienie utrzymania polega na tym, że osobę, która oddała lokal w zamian za dożywocie, przyjmuje się do mieszkania jako domownika, dostarcza się mu wyżywienia, mieszkania, światła, opału, zapewnia się odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie. Natomiast po śmierci osoby uprawnionej sprawia się jej własnym kosztem pogrzeb, odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Przeniesienie nieruchomości w drodze umowy o dożywocie a prawo spadkobierców do zachowku

Gdy małżonek posiada nieruchomość stanowiącą jego majątek osobisty i zawrze między z drugim małżonkiem umowę dożywocia, nastąpi przeniesienie własności nieruchomości na rzecz jednego z małżonków (do jego majątku osobistego). Mieszkanie to wchodzi do jego majątku osobistego, natomiast małżonkowi uprawnionemu nie przysługuje już prawo własności do mieszkania. Zmiany właściciela lokalu należy wpisać do księgi wieczystej nieruchomości. Po śmierci osoby uprawnionej jej spadkobiercy ustawowi nie mają prawa do zachowku z tego mieszkania, gdyż nie weszło ono do masy spadkowej.

Przykłady

Pan Jan, emeryt z dwójką dzieci z pierwszego małżeństwa

Pan Jan postanowił przekazać swoje mieszkanie swojej obecnej żonie, aby zapewnić jej bezpieczeństwo finansowe po swojej śmierci. Nie przewidział jednak, że jego dzieci z pierwszego małżeństwa mogą rościć sobie prawa do części wartości mieszkania w postaci zachowku. Po jego śmierci dzieci zgłosiły roszczenie, domagając się równowartości należnego im udziału, co doprowadziło do konfliktu rodzinnego.

 

Pani Ewa, matka trójki dzieci, w tym jednego niepełnoletniego

Chcąc zabezpieczyć przyszłość najmłodszego syna, Pani Ewa zdecydowała się na przekazanie znaczącej sumy oszczędności na rzecz swojego partnera. Nie była świadoma, że taka decyzja może wpłynąć na prawa jej pozostałych dzieci do zachowku. W wyniku tego po jej śmierci dzieci starsze zdecydowały się na działania prawne, aby zapewnić sobie i swojemu bratu sprawiedliwy podział majątku matki.

 

Pan Robert, przedsiębiorca z dorosłą córką

Pan Robert, mając na uwadze dobro swojej drugiej żony, postanowił przepisać jej swój dom. Nie skonsultował tej decyzji z dorosłą córką z pierwszego małżeństwa. Przepisanie domu na żonę spowodowało, że po jego śmierci córka wystąpiła o swoją część zachowku, co spowodowało długotrwały spór sądowy i podziały w rodzinie.

Podsumowanie

Decyzja o przepisaniu majątku na żonę w formie darowizny może mieć znaczące konsekwencje dla spadkobierców, zwłaszcza w kontekście prawa do zachowku. Warto rozważyć wszystkie aspekty prawne i emocjonalne takiego działania.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz profesjonalnej pomocy w zakresie prawa spadkowego lub sporządzenia dokumentów? A może nie wiesz, czy przepisanie majątku na żonę będzie dobrym pomysłem? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych on-line, opisz swój problem w formularzu znajdującym się pod tekstem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Tomasz Krupiński

O autorze: Tomasz Krupiński

Randa prawny.


Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

rozwodowy.pl

Szukamy prawnika »