Spadkobiercy nie mogą się dogadać co do majątku spadkowego, co zrobić?
• Data: 2024-02-02 • Autor: Iryna Kowalczuk
Konfrontacja z trudnymi decyzjami dotyczącymi spadku po bliskich jest często pełna emocji i napięć. Dzisiejszy artykuł przedstawia historię pani Michaliny zmagającej się z niechęcią rodziny do podziału majątku po zmarłym ojcu. Znajdując się w sytuacji, gdzie dom i grunty rolne powinny być podzielone między rodzeństwo i matkę, autorka poszukuje sposobów na sprawiedliwy podział bez eskalacji konfliktów. Z artykułu dowiemy się, jakie kroki prawne można podjąć, aby rozwiązać problem oraz jakie mogą być konsekwencje unikania sądowej rozprawy w takich sprawach.
Pani Michalina napisała do nas w sprawie spadku po zmarłym ojcu. Jej rodzina sprzeciwiała się podziałowi majątku spadkowego, a pani Michalina chciałaby za swoją część kupić małe mieszkanie w mieście. Zapytała więc, co może zrobić, aby zmusić pozostałych do przeprowadzenia podziału. W skład spadku wchodził dom i ponad 6 ha gruntów rolnych i budowlanych. Spadek dziedziczyło troje rodzeństwa i w części matka. Rodzina nie wyrażała zgody na podział majątku i próbowała wymusić na pani Michalinie rezygnację z jej części. W miejscowości, gdzie znajduje się majątek po ojcu, pani Michalinie nigdy nie udało się znaleźć zatrudnienia, więc nie widziała sensu pozostawania tam. Zależało jej na wyegzekwowaniu od pozostałych spadkobierców swojej część spadku, ale z uwagi na zachowanie rodziny wolałaby nie uczestniczyć w procesach sądowych i pytała, czy da się tego uniknąć.
Sprawa o podział majątku spadkowego
Pani Michalinie nie pozostaje nic innego, jak założenie w sądzie sprawy o podział majątku spadkowego po zmarłym ojcu. W takich sprawach majątkowych, jeśli rodzina nie może dojść do porozumienia, nie da się ich załatwić w żadnym trybie pozasądowym. Jeśli Pani Michalina nie chce osobiście uczestniczyć w sprawie o podział spadku po ojcu, to może skorzystać z usług profesjonalnego pełnomocnika (adwokata, radcy prawnego), który będzie reprezentował jej interesy w sądzie.
Każdy ze spadkobierców ma bowiem prawo do złożenia w sądzie wniosku o dział spadku i zniesienie współwłasności. Nie wiem, czy w sprawie pani Michaliny zostało przeprowadzone już stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym. Jeśli nie, to aby uregulować stan prawny po zmarłym ojcu, należy złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Wraz z takim wnioskiem można żądać również dokonania działu spadku.
We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:
- postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
- spis inwentarza,
- jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.
Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu. Spis inwentarza nie jest konieczny, ponieważ wystarczy, że we wniosku o dział spadku zostanie zaznaczone, co wchodzi w skład spadku po ojcu i jaka jest wartość aktualna tych składników majątkowych. Jeśli między spadkobiercami będzie spór co do wartości majątku spadkowego, to sąd powoła biegłego rzeczoznawcę.
W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej.
W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.
Zobacz również: Dział spadku niezgoda
Sposób dokonania działu spadku
Z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku, można wyróżnić:
- podział fizyczny spadku – podział w naturze,
- przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty pozostałych lub bez takiej spłaty,
- podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej w ten sposób sumy między współspadkobierców.
Przy zgodnym podziale w zasadzie sąd związany jest sposobem podziału podanym przez spadkobierców w zgodnym wniosku. Może on od tego odstąpić jedynie wówczas, gdy występuje sprzeczność proponowanego podziału z prawem, zasadami współżycia społecznego albo też podział naruszałby w sposób rażący interesy osób uprawnionych. W braku zgodnego wniosku uczestników postępowania sąd powinien dokonać działu z uwzględnieniem składu dzielonego spadku oraz interesów poszczególnych współspadkobierców.
Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku wynosi (zgodnie z art. 51 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych):
- 500 zł – od wniosku o dział spadku,
- 300 zł – jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku,
- 1000 zł – od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności,
- 600 zł – od wniosku, jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.
W braku porozumienia spadkobierców spadek podzieli sąd
Jeżeli pani Michalina nie dojdzie z pozostałymi spadkobiercami do porozumienia co do sposobu działu spadku (sąd będzie z pewnością namawiał do uzgodnienia sposobu podziału), to sąd sam zdecyduje, w jaki sposób podzielić nieruchomość. Z doświadczenia wiem, że gdy brak jest porozumienia pomiędzy spadkobiercami, sąd zwykle kieruje nieruchomość na licytację i dzieli tak uzyskane pieniądze pomiędzy spadkobierców. Jest to oczywiście mniej korzystny sposób działu, niż sprzedaż nieruchomości na wolnym rynku przez samych spadkobierców, ponieważ sąd wystawia nieruchomość na licytację za 3/4 wartości jej ceny rynkowej. Jeżeli nie będzie chętnego na zakup, kolejna oferta jest jeszcze niższa. Do tego dochodzą jeszcze koszty całego postępowania, które są potrącane z uzyskanej kwoty sprzedaży nieruchomości.
Może być taka sytuacja, że ktoś ze spadkobierców będzie zainteresowany, żeby nabyć nieruchomość na wyłączną własność i spłacić pozostałych spadkobierców.
Reasumując: w przypadku pani Michaliny, gdy występuje brak porozumienia między spadkobiercami co do podziału spadku, pozostaje wniesienie stosownego wniosku o dział spadku do sądu. Sąd wezwie wówczas wszystkich spadkobierców i przeprowadzi postępowanie działowe. Gdy nie będzie zgody co do sposobu podziału, sąd sam zdecyduje, jak majątek osoby zmarłej zostanie podzielony. We wniosku o dział spadku pani Michalina musi zaproponować swój wariant podziału spadku, który będzie dla niej najbardziej korzystny.
Zobacz również: Uzupełniający podział majątku wspólnego
Przykłady
Spór o dom rodzinny – Po śmierci rodziców trójka rodzeństwa nie mogła dojść do porozumienia co do podziału dużego, rodzinnego domu. Jeden z braci chciał dom sprzedać i podzielić pieniądze, drugi chciał go zachować i zamieszkać w nim, natomiast siostra preferowała wynajem nieruchomości. Konflikt trwał miesiącami, aż ostatecznie sprawa trafiła do sądu, który zadecydował o sprzedaży i podziale dochodu.
Działka rekreacyjna jako jabłko niezgody – Siostry odziedziczyły po dziadkach atrakcyjnie położoną działkę rekreacyjną. Jedna z nich chciała tam wybudować dom letniskowy, druga natomiast uważała, że lepiej będzie działkę sprzedać ze względu na rosnącą wartość nieruchomości. Brak porozumienia i osobiste animozje doprowadziły do długiego procesu sądowego, który zakończył się nakazem sprzedaży działki i podziałem środków.
Antyki i dzieła sztuki w spadku – Dwie kuzynki odziedziczyły po ciotce zbiór antyków i dzieł sztuki. Jedna z nich była zainteresowana zachowaniem kolekcji w rodzinie, druga natomiast chciała możliwie szybko wszystko sprzedać i podzielić pieniądze. Rozbieżności w ocenie wartości przedmiotów i emocjonalne przywiązanie do niektórych z nich spowodowały, że sprawa trafiła do mediatora, który pomógł w negocjacjach i ostatecznie doprowadził do kompromisu, z korzyścią dla obu stron.
Podsumowanie
Rozwiązanie konfliktów dotyczących podziału majątku spadkowego często wymaga interwencji prawnej, zwłaszcza gdy emocje biorą górę nad zdrowym rozsądkiem. Artykuł podkreśla, że choć sądowe drogi mogą wydawać się onieśmielające, czasem są jedyną ścieżką do osiągnięcia sprawiedliwego podziału. Ważne jest, aby pamiętać o poszukiwaniu profesjonalnego wsparcia prawnego, które może ułatwić proces i pomóc w znalezieniu satysfakcjonującego rozwiązania dla wszystkich stron.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawach spadkowych? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnego sporządzania pism, aby upewnić się, że Twoje prawa są chronione i sprawy spadkowe rozwiązane sprawnie i skutecznie. Napisz do nas, korzystając z formularza kontaktowego umieszczonego pod tekstem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
