Testament bezdzietnej ciotki a zachowek
• Data: 2024-03-15 • Autor: Iryna Kowalczuk
Czy mam prawo do zachowku jako córka jednego z trójki rodzeństwa, w sytuacji gdy moja bezdzietna ciotka (jedna z sióstr) zostawiła testament i zapisała w nim cały majątek córce swojej siostry? W chwili obecnej rodzeństwo nie żyje, natomiast żyją dzieci rodzeństwa.
Krąg osób uprawnionych do zachowku
Krąg osób uprawnionych do zachowku reguluje art. 991 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo jego uzupełnienia.”
Ustawodawca przewidział zamknięty katalog osób uprawnionych do zachowku. Niestety w tym kręgu nie znajduje się ani rodzeństwo, ani zstępni rodzeństwa.
Art. 991 wskazuje zakres podmiotowy regulacji instytucji zachowku. Zgodnie z jego treścią ani brat, ani siostra, ani zstępni rodzeństwa nie należą do kręgu osób uprawnionych do zachowku po zmarłym spadkodawcy – przepis mówi bowiem: „zstępnym, rodzicom, małżonkowi”. Redakcja przepisu jest jasna i nie pozwala na wykładnię rozszerzającą.
Reasumując, niestety nie przysługuje Pani ani innym zstępnym rodzeństwa zmarłej roszczenie o zachowek.
Zobacz również: Kto dziedziczy po bezdzietnej pannie?
Przykłady
Sprawa pana Marka
Pan Marek, syn jednego z trzech braci, dowiedział się, że jego bezdzietna ciotka, pani Helena, zostawiła cały swój majątek córce swojego brata, czyli kuzynce Marka. Chociaż pan Marek miał nadzieję na część spadku po ciotce, po zapoznaniu się z przepisami prawa cywilnego uświadomił sobie, że jako zstępny brata spadkodawczyni nie ma prawnego prawa do zachowku, ponieważ nie jest wprost wymieniony w katalogu osób uprawnionych do tego roszczenia zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego.
Sytuacja Anny
Anna, mając na uwadze, że jej zmarła ciotka bezdzietna zapisała w testamencie cały swój majątek na rzecz córki siostry (czyli kuzynki Anny), postanowiła skonsultować się z adwokatem, aby dowiedzieć się, czy ma prawo do zachowku. Po konsultacji okazało się, że jako zstępny jednego z rodzeństwa spadkodawczyni, nie ma ona prawnego tytułu do roszczenia o zachowek, ponieważ w świetle art. 991 Kodeksu cywilnego, uprawnieni do zachowku to wyłącznie zstępni, rodzice lub małżonek spadkodawcy, a więc bratanica nie mieści się w kręgu osób uprawnionych.
Rozczarowanie Jacka
Jacek, będąc synem jednego z braci zmarłej ciotki, która cały swój majątek przekazała swojej siostrzenicy w testamencie, był przekonany, że jako bliski krewny będzie miał prawo do pewnej części spadku. Jego rozczarowanie było wielkie, gdy dowiedział się, że według art. 991 Kodeksu cywilnego nie należy do osób uprawnionych do otrzymania zachowku, ponieważ nie jest bezpośrednio zstępnym, rodzicem czy małżonkiem spadkodawczyni. Zrozumiał, że prawo nie przewiduje zachowku dla zstępnych rodzeństwa spadkodawcy, co oznaczało, że nie mógł domagać się części spadku po ciotce.
Podsumowanie
W świetle polskiego prawa cywilnego, zstępni rodzeństwa spadkodawcy, w tym dzieci braci czy sióstr zmarłego, nie mają prawnego roszczenia do zachowku z majątku pozostawionego przez bezdzietną ciotkę, która zapisała swój majątek innej osobie w testamencie. Art. 991 Kodeksu cywilnego jasno określa krąg osób uprawnionych do zachowku, wykluczając z niego rodzeństwo i ich zstępnych, co stanowi ważne przypomnienie o ograniczeniach w dziedziczeniu ustawowym i testamentowym w polskim systemie prawnym.
Oferta porad prawnych
Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego lub masz wątpliwości dotyczące Twojego prawa do spadku, nasz zespół doświadczonych prawników oferuje profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych pism. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać jasne i skuteczne rozwiązania dostosowane do Twojej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
