Testament zagraniczny

Nawet zagraniczna darowizna dla osoby najbliższej korzysta ze zwolnienia

Pani matka jest obywatelką Polski i Kanady. Pani, jak mniemam, jest obywatelką Polski oraz mieszka w Polsce. W razie otrzymania darowizny podlega więc Pani polskiemu prawu podatkowemu. Zgodnie z polską ustawą o podatku od spadków i darowizn matka i córka zaliczają się do tzw. I grupy podatkowej.

Stosownie do tejże ustawy darowizna dla córki jest zwolniona od podatku (nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę), jeżeli:

1. zstępni zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania dokonania darowizny, oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę wolną od podatku (9637 zł) – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie wskazanych terminów, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa wyżej, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje jednak przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty wolnej od podatku (9637 zł) lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego zawartego w Polsce.

Przy pieniądzach należy tylko zadbać, aby nastąpiło przekazanie pieniędzy na Pani konto w Polsce. Pani dokona zgłoszenia w ciągu sześciu miesięcy od otrzymania darowizny i będzie zwolniona z podatku od darowizny.

Zobacz również: Podważenie testamentu własnoręcznego

Uznanie zagranicznego testamentu

Jeśli chodzi o zagraniczny testament, według polskiej ustawy Prawo prywatne międzynarodowe spadkodawca w testamencie lub w innym rozrządzeniu na wypadek śmierci może poddać sprawę spadkową swojemu prawu ojczystemu, prawu miejsca swojego zamieszkania albo prawu miejsca swojego zwykłego pobytu z chwili dokonania tej czynności lub z chwili swojej śmierci. W razie braku wyboru prawa w sprawie spadkowej właściwe jest prawo ojczyste spadkodawcy z chwili jego śmierci.

Z kolei o ważności testamentu i innych rozrządzeń na wypadek śmierci rozstrzyga prawo ojczyste spadkodawcy z chwili dokonania tych czynności.

Prawo właściwe dla formy testamentu i jego odwołania określa konwencja dotycząca kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r. (Dz. U. z 1969 r. Nr 34, poz. 284). Prawo to stosuje się odpowiednio do formy innych rozrządzeń na wypadek śmierci. Według wspomnianej konwencji testament jest ważny pod względem formy, jeżeli jest on zgodny z prawem wewnętrznym:

a) miejsca, w którym spadkodawca dokonał rozporządzenia, albo

b) obowiązującym w państwie, którego obywatelem był spadkodawca bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo

c) miejsca, w którym spadkodawca miał miejsce zamieszkania bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo

d) miejsca, w którym spadkodawca miał miejsce zwykłego pobytu bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo

e) w odniesieniu do nieruchomości – miejsca ich położenia.

Obowiązuje prawo spadkowe kraju, którego obywatelem był spadkobierca

Generalnie testament może być sporządzony tylko w formie przewidzianej prawem (polskim lub kanadyjskim). Nieważny w Polsce będzie testament, który został sporządzony z naruszeniem przepisów regulujących formę testamentu według prawa kanadyjskiego oraz według prawa polskiego.

W sprawach spadkowych obowiązuje prawo ojczyste spadkodawcy. Jest nim prawo kraju, którego obywatelstwo spadkodawca posiada.

O ważności zagranicznego testamentu, o formie, w jakiej może on być spisany, decyduje więc prawo ojczyste osoby, która chce przekazać swą ostatnią wolę. Jeśli jednak testament ma być sporządzony za granicą, wystarczy zachowanie formy wymaganej dla testamentu w państwie, w którym ma być sporządzony. W tym przypadku wystarczy zachowanie wymogów oprawa kanadyjskiego dla sporządzenia testamentu. W takiej sytuacji testament będzie ważny także w Polsce.

Pani matka ma także polskie obywatelstwo. Ważny zatem będzie testament własnoręczny spisany w Kanadzie, jeśli spełni wszystkie wymagania formalne przewidziane w prawie polskim. Nie każdy testament własnoręczny odpowiada prawu polskiemu.

Testament własnoręczny (tzw. holograficzny) jest najprostszą formą testamentu. Wymagania dotyczące tego testamentu ograniczają się do sporządzenia dokumentu własnoręcznie przez spadkodawcę, podpisania i opatrzenia datą. Testament holograficzny dla swej ważności nie wymaga obecności świadków.

W orzecznictwie przyjmuje się również, że testament może stanowić część innej czynności prawnej. Ważny jest testament własnoręczny zawarty w liście spadkodawcy skierowanym do spadkobiercy, podpisany w sposób określający jedynie stosunek rodzinny spadkodawcy do spadkobiercy, jeżeli okoliczności nie nasuwają wątpliwości co do powagi i zamiaru takiego rozrządzenia – uchwała składu 7 sędziów SN z 28 kwietnia 1973 r., III CZP 78/72, OSNC 1973/12/207 (zasada prawna).

Podpis pod testamentem powinien zawierać imię i nazwisko spadkodawcy. Osoba nosząca dwuczłonowe nazwisko może podpisać się jednym z członów nazwiska. Także błąd ortograficzny w nazwisku nie pociąga za sobą nieważności testamentu. Ważne jest, że nie stanowią prawidłowego podpisu ani inicjały, ani parafa.

Kodeks cywilny (dalej – K.c.) nie określa, w jakim miejscu ma się znajdować podpis spadkodawcy. Istotne stanowisko w tej kwestii zajął Sąd Najwyższy, który wskazał, że podpis spadkodawcy w testamencie własnoręcznym powinien być pod rygorem nieważności złożony pod pismem zawierającym rozrządzenia na wypadek śmierci. W razie zamieszczenia podpisu w innym miejscu testament jest ważny jedynie wówczas, gdy związek podpisu z treścią rozrządzenia jest oczywisty (uchwała składu 7 sędziów SN z 5 czerwca 1992 r., III CZP 41/92, OSNCP 1992, nr 9, poz. 147). Rozrządzenia, które spadkodawca zamieścił poniżej podpisu, należy uznawać za nowy testament, który również wymaga podpisania i opatrzenia datą.

Istotne jest umieszczenie w testamencie daty. Pozwala to ustalić, czy spadkodawca w chwili sporządzania testamentu miał do tego zdolność, oraz kolejność testamentów w przypadku, gdy jest ich kilka. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że data może być podana w sposób opisowy (np. w sześćdziesiąte urodziny). W przeciwieństwie do podpisu, miejsce umieszczenia daty nie ma znaczenia. Brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu jedynie wówczas, gdy nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów (art. 949 § 2 K.c.). Jak wskazał Sąd Najwyższy, brak daty na testamencie własnoręcznym pociąga za sobą jego nieważność tylko wtedy, gdy postępowanie sądowe nie doprowadzi do usunięcia wątpliwości, o których mowa w art. 949 § 2 K.c. (uchwała składu 7 sędziów SN z 2 października 1992 r., III CZP 90/92, OSNCP 1993, nr 1-2, poz. 4).

Niezamieszczenie w treści testamentu wzmianki, iż jest to rozporządzenie na wypadek śmierci, nie ma znaczenia przy ocenie jego ważności (postanowienie SN z 28 września 1989 r., III CRN 292/89).

Testament będzie nieważny, jeśli zostanie spisany ręką innej osoby lub na komputerze czy maszynie do pisania i tylko podpisany przez spadkodawcę albo jeśli będzie zawierał ostatnią wolę dwóch lub więcej osób.

Jak wskazałem, zagraniczny testament będzie w Polsce ważny także wówczas, gdy odpowiada co do formy prawu państwa, w którym został spisany, w tym wypadku prawu kanadyjskiemu.

Sprawa spadkowa w Polsce, jeśli majątek spadkobiercy znajduje się również w Polsce

W sytuacji, gdy majątek spadkowy znajduje się także w Polsce, konieczne byłoby przeprowadzenie w sądzie sprawy spadkowej lub sporządzenie u notariusza polskiego tzw. poświadczenia dziedziczenia.

Jeżeli w skład majątku wchodzą nieruchomości w Polsce, to sprawa spadkowa lub poświadczenie dziedziczenia powinno być sporządzone w Polsce.

W trakcie postępowania badane są tylko wymogi formalne testamentu (prawidłowość co do formy według prawa kanadyjskiego oraz prawa polskiego). A, jak wskazałem, gdy jest on prawidłowy według prawa kanadyjskiego, to uznawany jest za prawidłowy według prawa polskiego.

Podatek od spadków w Polsce

Konsekwencje podatkowe są podobne jak przy darowiźnie – gdy dziedziczą np. małżonka, dzieci, wnuki, rodzeństwo. Zgodnie z polską ustawą o podatku od spadków i darowizn – ojciec i córka zaliczają się do tzw. I grupy podatkowej.

Stosownie do tejże ustawy darowizna dla córki jest zwolniona od podatku (nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę) jeżeli zstępni zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzenia notarialnego poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądowego o stwierdzeniu nabycia spadku.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa wyżej (brak zgłoszenia ), nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje jednak przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty wolnej od podatku (9637 zł) lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego zawartego w Polsce.

Możliwe działanie:

1. sądowe stwierdzenie nabycia spadku w Polsce i zgłoszenie do US miejsca zamieszkania córki jako spadkobiercy;
2. notarialne poświadczenie dziedziczenia sporządzone w Polsce i zgłoszenie do US miejsca zamieszkania córki jako spadkobiercy.

W obydwu przypadkach mamy do czynienia ze zwolnieniem dzieci (wnuków) i małżonka zmarłej z podatku od spadków.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.