• Autor: Katarzyna Bereda
Razem z piątką rodzeństwa odziedziczyliśmy spadek po rodzicach: mieszkanie, działkę i ziemię rolną. Każde z nas ma 1/6 udziału przyznane przez sąd w sprawie spadkowej. Chciałbym odkupić od rodzeństwa działkę i ziemię. Mogę się dogadać ze wszystkimi oprócz jednego brata, który wyjechał za granicę i nikt nie ma z nim kontaktu. Brat ma duże długi, które przejął komornik. Tym samym jego część spadku, jeśli dobrze rozumiem, też przejął komornik na poczet tych długów. Stąd pytanie: jakie czynności powinienem podjąć, aby odkupić od rodzeństwa działkę i ziemię, jeśli jeden ze współwłaścicieli jest nieosiągalny, nie może (nie chce) wyrazić zgody na sprzedaż, a jego część nieruchomości jest zajęta przez komornika?
W takim przypadku jedyną możliwością jest droga sądowa i dział spadku z obowiązkiem wyznaczenia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Zgodnie bowiem z treścią art. 144 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) „Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane (…)”.
Ustanowienie kuratora, w myśl omawianego przepisu, następuje gdy zachodzi potrzeba doręczenia stronie pisma procesowego otwierającego drogę do podjęcia przez tę stronę obrony swoich interesów w postępowaniu cywilnym i wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane.
Ustanowienie kuratora na podstawie treści art. 144 § 1 K.p.c. jest możliwe jedynie w tym przypadku, gdy istnieje wyłącznie wątpliwość co do miejsca pobytu strony. Z uwagi na to, jeżeli nie wie Pan, gdzie brat przebywa, proszę złożyć stosowny wniosek wraz wnioskiem o dział spadku – sąd podejmie procedowanie w tym zakresie. W miejsce brata wstąpi bowiem wyznaczony przez sąd kurator – zazwyczaj jest to pracownik sądu, który będzie prezentował jego interes w sprawie i możliwe będzie dokonanie działu spadku zgodnie z Państwa wolą. Wierzyciel brata nie może być stroną postępowania, ani komornik, wyłącznie może być to kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.
Na przebieg sprawy nie ma też wpływu fakt, że komornik zajął udziały (1/6) Pańskiego brata odziedziczone w spadku. Jedynie spłata udziału nastąpi na rachunek wierzyciela.
Zatem proszę wraz z wnioskiem o dział spadku złożyć wniosek o ustanowienie kuratora – jest to w jednym wniosku. Proszę mieć na uwadze, iż ustanowienie kuratora podlega dodatkowej opłacie na koniec postępowania – opłata nie jest stała i zależy od nakładu pracy kuratora.
Zgodnie bowiem z art. 211 Kodeksu cywilnego (K.c.): „Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości”. W chwili obecnej współwłaścicielami nieruchomości są osoby będące spadkobiercami po zmarłej osobie lub osoby posiadające wcześniej udział w nieruchomości. Tylko one mogą więc złożyć wniosek o dział spadku – może to być Pan.
Zgodnie natomiast z art. 212 K.c.: „§ 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi. § 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. § 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu”.
W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych. Dział może nastąpić poprzez przyznanie jednemu spadkobiercy całości z obowiązkiem lub bez obowiązku spłaty pozostałych lub także sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji – co jest ostatecznością.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika