Czy odrzucenie spadku po ojcu pozbawia udziału w spadku po dziadkach?

Kolejność dziedziczenia ustawowego

Zgodnie z treścią art. 931 Kodeksu cywilnego (K.c.): „§ 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. § 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych”.

Zasada bliskości więzi ze spadkodawcą

Z uwagi na powyższe, jak widać, w przypadku odrzucenia spadku przez rodzica, spadek przechodzi na zstępnych odrzucającego. W tej grupie spadkobierców obowiązuje zasada bliskości więzi ze spadkodawcą, w pierwszej kolejności dziedziczą bowiem jego dzieci, a dopiero wówczas, gdy jedno z nich nie chce lub nie może dziedziczyć, w jego miejsce wchodzą dalsi zstępni (wnuki, prawnuki spadkodawcy).

Warto podkreślić, że określenie „bliskość” dotyczy w tym przypadku relacji prawnej, a nie emocjonalnej, ta druga bowiem nie ma szczególnego znaczenia dla możliwości dziedziczenia ustawowego. W literaturze sformułowano tezę, że dziedziczenie dalszych zstępnych odbywa się na zasadzie tzw. zastępstwa (reprezentacji) (J. Kremis, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz K.c., 2014, s. 1694 art. 931, Nb 5). Koncepcja ta jest jednak trafnie krytykowana zarówno przez doktrynę (J.S. Piątowski, H. Witczak, A. Kawałko, w: System PrPryw, t. 10, 2015, s. 273; W. Borysiak, w: Osajda, Komentarz K.c., Legalis, 2021, art. 931, Nt 40; J. Kuźmicka-Sulikowska, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz K.c., 2019, art. 931, Nb 5), jak i judykaturę (post. SN z 15.06.2016 r., II CSK 529/16, niepubl., wyr. SA w Łodzi z 28.8.2014 r., I ACa 31/14, Legalis; post. SN z 6.7.2005 r., III CK 637/04, Legalis).

Prawo do spadku dalszych zstępnych – spadek po dziadkach

Podkreśla się bowiem, że prawo do spadku dalszych zstępnych jest ich własnym prawem przysługującym im bezpośrednio po spadkodawcy, a nie wejściem w sytuację prawną swojego poprzednika. Broniąc wskazanej koncepcji, podkreśla się natomiast, że dziedziczenie dalszych zstępnych stanowi w rzeczywistości zastąpienie (reprezentację) bliższego, gdyż dziedziczą oni przypisany mu udział (E. Niezbecka, w: Kidyba, Komentarz KC, t. IV, 2015, s. 72).

Dlatego też, jeżeli wnuczka odrzuci spadek po ojcu, to nie zmienia to okoliczności i możliwości nabycia spadku po dziadkach – nie jest to ze sobą powiązane, dlatego wnuczka może spadek odrzucić po rodzicu, a nabyć po dziadku.

Masz podobny problem prawny? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.