Czy nie będzie dla mnie spadku?

Zgodnie z orzecznictwem sądów zniesienie współwłasności może być potraktowane jako czynność prawna nieodpłatna ponieważ przyznawała ona korzyść majątkową tylko jednej ze stron. Przez darowiznę w rozumieniu art. 993 Kodeksu cywilnego (dalej – K.c.) należy rozumieć każde nieodpłatne przysporzenie, jakiego dokonał spadkodawca.

Podobne stanowisko zajął w 2009 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, sygn. akt. I ACa 445/2009, który stwierdził, iż nieważne jak nazywa się przysporzenie majątkowe dokonane przez spadkodawcę. Jeżeli zmniejsza wartość schedy, zostanie wzięte do rozliczeń o zachowek.

Reasumując, jeśli w Pana sprawie dokonano umownego zniesienia współwłasności w ten sposób, iż własność nieruchomości przypadła wyłącznie Pana siostrze bez spłaty na rzecz rodziców, to czynność taką można uznać za darowiznę w rozumieniu art. 993 K.c., a więc za nieodpłatne przysporzenie na rzecz Pana siostry.

To nieodpłatne przysporzenie będzie doliczane do spadku niezależnie od tego, kiedy zostało dokonane – jest to darowizna na rzecz spadkobiercy i uprawnionego do zachowku, a takie darowizny stosownie do art. 994 § 1 K.c. zawsze doliczane są do spadku. Art. 995 § 1 K.c. wskazuje, iż wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Tak więc dla obliczenia zachowku należy wziąć aktualną wartość nieruchomości na dzień wystąpienia z roszczeniem o zachowek, ale uwzględniając stan nieruchomości z chwili zniesienia współwłasności – ewentualne ulepszenia nie powinny być brane pod uwagę.

Należy pamiętać, iż za zapłatę zachowku odpowiada nie tylko spadkobierca, ale również osoby, które uzyskały od spadkodawcy korzyść majątkową w postaci zapisu windykacyjnego lub darowizny.

Art. 1000 § 1 K.c. wskazuje, że jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.

Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek (art. 1000 § 2 K.c.). Stosownie do art. 1000 § 3 K.c. obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny.

Przyjmując, że Pana rodzice nie pozostawią w spadku żadnych przedmiotów majątkowych i niedokonaną za życia innych darowizn, to, biorąc pod uwagę powyższe przepisy, należy stwierdzić, iż może Pan żądać od siostry zachowku, którego podstawę obliczenia będzie stanowiła wartość darowizny, jakiej dokonali rodzice. O zachowek będzie musiał Pan wystąpić po śmierci każdego z rodziców osobno. Zachowek będzie należał się od wartości darowanego udziału po każdym z rodziców.

Zachowek dla Pana będzie wynosił 1/2 lub 2/3 od udziału w spadku, który by Panu przypadł gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe po śmierci każdego z rodziców.

Stosownie do art. 991 § 1 K.c. „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

§ 2 art. 999 K.c. wskazuje, iż „jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Jeżeli jednak umowa o zniesieniu współwłasności była umową odpłatną (rodzice otrzymali od siostry spłatę), to wówczas nie może być mowy o darowiźnie doliczanej do spadku i zachowek od takiej umowy nie będzie się należał.

Masz podobny problem prawny i potrzebujesz porady prawnej, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼