Jak wyliczyć zachowek z odziedziczonego mieszkania?

Prawo do zachowku

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego (K.c.): „§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). § 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Polski Kodeks cywilny realizuje ochronę najbliższych osób rodziny zmarłego przede wszystkim przez zachowek. Zachowek to określona wartość, którą najbliższe osoby powinny otrzymać od spadkodawcy w postaci darowizny, powołania do spadku lub zapisu (zwykłego lub windykacyjnego). Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ale jedynie wtedy, gdy in concreto byliby powołani do spadku z ustawy, a zatem są najbliższymi dziedzicami ustawowymi. Prawo do zachowku powstaje ex lege z chwilą otwarcia spadku i przysługuje zarówno w przypadku dziedziczenia testamentowego, jak i ustawowego. Ten ostatni wejdzie w grę wtedy, gdy z uwagi na istnienie darowizn doliczanych do spadku odziedziczony udział nie pokrywa zachowku uprawnionego.

Jak zatem widzimy, roszczenie o zachowek przysługuje jedynie osobom najbliższym zmarłego, a więc zstępnym – czyli dzieciom, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy. Katalog niniejszy jest zamknięty, dlatego Pani mama – w przypadku braku zaspokojenia z masy spadkowej po babci może dochodzić należnego jej roszczenia, jeżeli otrzymała Pani niniejszą nieruchomość na podstawie dziedziczenia testamentowego, a w testamencie nie doszło do jej wydziedziczenia.

Zobacz również: Jak obliczyć wartość nieruchomości do zachowku?

Realizacja roszczenia o zachowek

Co do obliczeń dotyczących zachowku należy przywołać treść art. 995 § 1 K.c., który stanowi, że: „Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku”.

Dla dokonania operacji rachunkowej doliczenia wartości przedmiotu darowizny jest obojętne, czy przedmiot darowizny nadal istnieje (czy może uległ zniszczeniu lub zużyciu), czy należy jeszcze do majątku obdarowanego, ani czy ten obdarowany jest jeszcze wzbogacony z tego tytułu (P. Księżak, w: K. Osajda, Komentarz KC, t. 3, 2013, s. 725; E. Skowrońska-Bocian, Komentarz KC, ks. 4, 2011, s. 122; zob. też wyryrok SN z 23.09.2016 r., II CNP 1/16, Legalis, gdzie w rozważanym kontekście także uznano, że bez znaczenia jest, czy przedmiot darowizny nadal wchodzi w skład majątku obdarowanego).

Z uwagi na powyższe wartość zachowku należy obliczyć na podstawie stanu nieruchomości z chwili otwarcia spadku, a więc śmierci babci, a według cen z chwili ustalenia zachowku, a więc obecnych cen nieruchomości w tamtym stanie – bez uwzględnienia dokonanych przez Panią remontów.

Zobacz również: Testament a zachowek dla rodzeństwa

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.