Majątki spadkowe ojczyma i matki - udziały przyrodnich braci w mieszkaniu

Testament lub dziedziczenie ustawowe

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 941 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360; zwanej dalej w skrócie „K.c.”) rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. W przypadku niesporządzenia testamentu spadek przechodzi na spadkobierców zgodnie z tzw. dziedziczeniem ustawowym, czyli określoną w przepisach od art. 931 do art. 940 k.c. regułą dziedziczenia. Z opisu stanu faktycznego dokonanego przez Pana wynika, co następuje:

• Pana mama miała drugiego męża,
• ze związku z drugim mężem miała syna,
• Pana mama z ojczymem mieli wspólny majątek (wspólność majątkową małżeńską),
• przedmiotem spadku po obojgu rodzicach jest mieszkanie,
• ani Pana mama, ani ojczym nie pozostawili testamentu.

Dziedziczenie po ojczymie

Zgodnie z art. 931 §1 K.c. – w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W związku z powyższym dziedziczyłby Pan po swoim ojczymie w następujących sytuacjach:

• gdyby ojczym sporządził testament i w testamencie powołał Pana do dziedziczenia,
• gdyby ojczym Pana przysposobił, kiedy był Pan niepełnoletni.

Jeżeli wskazane sytuacje nie miały miejsce, to po śmierci ojczyma do dziedziczenia doszła tylko Pana mama oraz syn ojczyma, czyli Pana przyrodni brat.

Natomiast po śmierci Pana mamy do dziedziczenia – zgodnie z regułą wynikającą z art. 931 § 1 K.c. – dochodzą jej dzieci, czyli zarówno Pan, jak i Pana brat. Z uwagi na to, że ojczym z Pana mamą mieli wspólny majątek, to dziedziczenie wygląda następująco:

• całość majątku rodziców to 1/1 (czyli np. pełny okrąg),
• po śmierci ojczyma musimy podzielić jego majątek na spadkobierców, zatem podziałowi podlega połowa majątku (druga połowa to majątek mamy), więc z pełnego okręgu dzielimy połowę; tzn., że majątek rodziców stanowi:
  a. ½ całości to majątek ojczyma,
  b. ½ całości to majątek Pana mamy,

• z tej ½ majątku ojczyma przy dziedziczeniu ustawowym:
  a. Pana Brat otrzymuje ¼,
  b. Pana mama otrzymuje ¼.

Dział spadku ze spłatą dla przyrodniego brata

Zatem finalnie udziały w całości majątku wyglądają następująco po śmierci ojczyma:

1. Pana mama ma ½ (swoją część majątku) + ¼ (część majątku po śmierci męża) = czyli łącznie ¾,
2. Pana brat ma ¼,
3. Pan po śmierci ojczyma przy założeniu braku testamentu oraz nieprzysposobienia Pana ma 0.

Po śmierci Pana mamy do podziału pozostaje ¾ całości spadku, zatem dzieli się to na Pana oraz Pana brata zatem ¾ : 2 = 3/8:

1. Pan otrzymuje – 3/8 całości spadku,
2. Pana brat otrzymuje 3/8 spadku po mamie i do tego ma jeszcze ¼ spadku po ojczymie, czyli łącznie ma 5/8 w całości spadku.

Aktualnie Pana brat zapewne chce przeprowadzić dział spadku. Nie może Pan „zrzec się spadku”, gdyż wtedy jest Pan traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku, czyli śmierci swojej mamy. Natomiast może Pan dokonać działu spadku w ten sposób, że zniesie Pan współwłasność nieruchomości przenosząc swój udział na brata w zamian za spłatę.

Przyjmując kwotę 5 tys. zł za 1 m² – całość mieszkania będzie kosztować 210 tys. zł, w tym Pana udział 3/8 to 78 750 zł.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.