Odzyskanie nakładów własnych w postępowaniu spadkowym

Sprawa jest proceduralnie trudna, aczkolwiek odpowiedź na Pani pytanie jest pozytywna. Podstawę prawną dla przedstawionego zagadnienia stanowią przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.).

Własność osobista a postępowanie spadkowe

Stosownie do treści art. 688 K.p.c. do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3 K.p.c. Zgodnie natomiast z dyspozycją art. 684 K.p.c. skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd. W tym miejscu podniesienia wymaga, że zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem dotyczącym podziału majątku wspólnego, znajdującym odpowiednie zastosowanie również w przypadku działu spadku, przedmiotem podziału mogą być jedynie przedmioty majątkowe, które były objęte wspólnością w chwili jej ustania i które nadal znajdują się w majątku małżonków jako objęte ich współuprawnieniem w częściach ułamkowych (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1999 r., sygn. akt II CKN 523/98). Wyjątek o tej zasady, nieznajdujący zastosowania w niniejszej sprawie, dotyczy wyłącznie przedmiotów, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone, zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2009 r., sygn. akt V CSK 485/08).

Zobacz również: Kto dziedziczy majątek osobisty małżonka?

Roszczenie o zwrot nakładów

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga fakt, iż roszczenie o zwrot nakładów z majątku osobistego na majątek osobisty jest co do zasady roszczeniem podlegającym rozpoznaniu w trybie procesowym, nie zaś w postępowaniu o podział majątku wspólnego, nie są bowiem z tym majątkiem związane. Sąd może uczynić jednak przedmiotem postępowania dowodowego tego typu roszczenia, mając na uwadze wyrażony w judykaturze pogląd, iż nakłady z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego podlegają rozliczeniu z majątku wspólnego tylko wówczas, gdy na przedmiot majątkowy stanowiący majątek odrębny jednego z małżonków dokonano nakładów zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątku odrębnego małżonków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2002 r., sygn. akt IV CKN 1108/00). Powyższy pogląd w pełni znajduje zastosowanie w Pani sprawie.

Wniosek o odzyskanie nakładów

Wskazać przy tym należy, iż zgodnie z utrwalonym w praktyce orzeczniczej poglądem w postępowaniu o podział majątku wspólnego o zwrocie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków sąd orzeka z urzędu, natomiast w przedmiocie zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny – jedynie na żądanie jednego z małżonków (por. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 r., sygn. akt III CZP 148/07). Tym bardziej jedynie na wniosek sąd orzeka o zwrocie nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z nich. W konsekwencji, skoro sąd orzeka o tych roszczeniach tylko na wniosek, to należy też uznać, że nie jest zobowiązany do podejmowania jakichkolwiek działań czy czynności z urzędu zmierzających do ustalenia, czy, a jeśli tak, to jakie i o jakiej wartości nakłady z majątków osobistych zostały poczynione na majątek wspólny podlegający podziałowi. W tym zakresie obowiązuje bowiem ogólna reguła dowodzenia określona w art. 6 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Tym samym uczestnik, który zgłosił żądanie rozliczenia takich nakładów, jest zobowiązany wykazać, jakie konkretnie nakłady, to znaczy na jakie przedmioty majątku wspólnego i w jakiej wysokości, poczynił ze swojego majątku osobistego. (por. S. K., Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków, 2017, część II, rozdział III, podrozdział 6.1).

Stąd też warunkiem uwzględnienia zgłoszonych przez Panią nakładów jest ich wykazanie. Tutaj pomocniczo może Pani oprzeć się o dokumenty urzędowe w postaci aktów notarialnych, tj. zbycia nieruchomości i dowodów dokonanych przelewów środków pieniężnych.

Zobacz również: Nabycie nieruchomości do majątku osobistego w trakcie trwania małżeństwa

Masz podobny problem prawny? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.