Pominięcie przy rozpisywaniu majątku przez rodziców a zachowek

Dochodzenie zachowku przy pominięciu przy rozpisywaniu spadku

To, czy może Pan skutecznie dochodzić zachowku od wnuka Pana mamy, zależy od tego, czy w chwili śmierci mamy wnuk był spadkobiercą ustawowym babci, a więc czy jego rodzic, będący dzieckiem babci, żył w chwili śmierci Pani mamy.

Należy bowiem podnieść, iż w chwili obecnej – z uwagi na upływ czasu i przedawnienie roszczenia o zachowek, które wynosi 5 lat od śmierci spadkodawcy – może Pan dochodzić jedynie roszczenia o zachowek po śmierci mamy.

Jeżeli nic nie znajdowało się w masie spadkowej po zmarłej mamie, bowiem dokonała ona za życia darowizn na rzecz Pana rodzeństwa i dzieci rodzeństwa, to może Pan dochodzić zachowku od obdarowanych.

Zgodnie bowiem z treścią art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

Zobacz również: Notarialne przepisanie domu a spłata rodzeństwa

Rozpisanie majątku a prawo do zachowku

Kwestią rozwagi jest natomiast w Pana przypadku – czy takie roszczenie jest zasadne w stosunku do wnuków Pana mamy.

Zgodnie z treścią art. 993 przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Zgodnie natomiast z treścią art. 994 § 1 przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Darowizny sprzed lat

Wyłączenie dotyczy darowizn dokonanych więcej niż 10 lat przed otwarciem spadku na rzecz osób innych niż spadkobiercy i uprawnieni do zachowku. Sformułowanie art. 994 § 1 wskazuje z jednej strony, że przy obliczaniu zachowku nie należy brać pod uwagę darowizn dokonanych przez spadkodawcę dawniej niż 10 lat wstecz liczonych od otwarcia spadku na rzecz osób niebędących spadkobiercami bądź uprawnionymi do zachowku, a z drugiej strony – że trzeba uwzględniać darowizny poczynione przez spadkodawcę na rzecz spadkobierców i uprawnionych do zachowku, niezależnie od czasu ich dokonania, a więc tego, czy nastąpiły wcześniej czy później niż 10 lat od otwarcia spadku (tak też m.in.: wyrok SA w Warszawie z 3.8.2016 r., sygn. akt VI ACa).

„Przy tym pod użytym w powołanym przepisie pojęciem osób niebędących spadkobiercami należy rozumieć osoby, które w danym stanie faktycznym nie dziedziczą po spadkodawcy, a nie osoby w ogóle nienależące do kręgu jego spadkobierców ustawowych” (B. Kordasiewicz, w: SPP, t. 10, 2015, s. 1090).

Z uwagi na powyższe, jeżeli darowizna została na rzecz wnuka/wnuków dokonana ok. 30 lat temu, a więc na pewno więcej niż 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, darowizna ta nie powinna zostać doliczona do spadku, jeżeli wnuk nie jest spadkobiercą ustawowym po Pana mamie, a więc jego rodzic będący dzieckiem babci wciąż żyje– -w chwili dokonywania darowizny i w chwili śmierci spadkodawców. W takim przypadku wnuk nie jest uznane jako spadkobierca po zmarłym, ani także uprawniony do zachowku – taką osobą jest wciąż rodzic tego wnuka.

Podsumowując, jeżeli darowizna została dokonana ponad 10 lat przed śmiercią Pana mamy, to nie dolicza się jej wartości do spadku, jeżeli wnuk nie jest spadkobiercą ustawowym.

Nie zmienia to jednak faktu, iż termin 10-letni nie jest uwzględniany przy spadkobiercach ustawowych po mamie – a więc Pana rodzeństwu.

Z uwagi na powyższe może Pan w takim przypadku dochodzić połowy lub 2/3 wartości udziału, jaki przypadałby Panu w przypadku spadkobrania ustawowego. Proponuję Panu zacząć od początku, a więc zainicjować postępowanie spadkowe po mamie, czyli złożyć do sądu rejonowego ostatniego miejsca zamieszkania wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, tak aby ujawnić spadkobierców ustawowych.

Następnie proszę przeanalizować, jaki majątek miała mama za życie i jakie składniki zostały darowane na rzecz konkretnych osób, aby mógł Pan wiedzieć, od kogo i czy w ogóle może Pan dochodzić zachowku – w myśl powyższej zasady doliczania darowizn do wartości zachowku.

Zobacz również: Zachowek po śmierci mamy

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.