• Autor: Adam Dąbrowski
Przedmiotem spadku dla nas, 2 sióstr, jest dom jednorodzinny z działką, który wybudowali nasi rodzice. Ojciec zmarł w 2003. Nie zostały wówczas przeprowadzone żadne czynności prawne. Uważałyśmy, że mama, jako żona, może nadal władać nieruchomością, a sprawy spadkowe przeprowadzimy w przyszłości, kiedy nie będzie obojga rodziców. Mama zmarła w tym roku. Zamieszkiwała w budynku razem z ojcem od 1984 do 2023. Przygotowujemy się do działu spadku u notariusza. Wstępnie w spadkobraniu po ojcu notariusz zaproponował ustawowy podział budynku równo na 3 spadkobierców: matkę i nas 2 córki (I faza), a następnie (II faza) – na nas dwie. Wartość spadku szacujemy na 500 tys. zł. Czy korzystne będzie (dla zmniejszenia kwoty podatku) potwierdzenie o zasiedzeniu domu przez matkę? Od śmierci ojca opłacała podatek jako właściciel samoistny. Właśnie znalazłyśmy własnoręczny testament taty, o istnieniu którego nie wiedziałyśmy, wygląda na ważny. Tato zapisał w nim dom nam – obu córkom po połowie. Wydaje nam się, że to niczego w dziedziczeniu i podatkach nie zmienia, ale prosimy o potwierdzenie i wskazówki, jak teraz postąpić?
Skoro odnaleziony testament to świeża sprawa i notariusz jak na razie nic o nim nie wie, zatem działa tak, jakby go nie było, czyli w trybie spadkobrania ustawowego.
Jeżeli rodzice byli małżeństwem i razem budowali dom, to oznacza, że w skład spadku po tacie wchodzi tylko połowa domu. Druga połowa należy do mamy. Wynika to z faktu wspólności majątkowej małżeńskiej. W razie śmierci jednego z małżonków – żyjący małżonek staje się współwłaścicielem majątku wspólnego w 1/2, a druga część jest spadkiem po zmarłym małżonku. Zatem tata nie mógł zapisać całego domu córkom. Jego zapis dotyczy tylko tego, co posiadał, a miał prawo tylko do połowy domu.
Upływ 9 lat od śmierci ojca nie daje podstaw, aby doszło do nabycia prawa własności części taty przez mamę po jego śmierci. Mama jako osoba wiedząca, że nie jest właścicielem całości, byłaby w tzw. złej wierze, co oznacza konieczność, by posiadanie i władanie częścią ojca trwało co najmniej przez 20 lat (wtedy nabyłaby własność).
Jednak to w niczym nie zmieniłoby sytuacji – wszak i tak cały dom przypadnie Pani i siostrze. W wyniku spadkobrania ustawowego po ojcu – spadkobiercami będą mama (bo przeżyła ojca) oraz Pani i siostra. W wyniku spadkobrania po mamie – spadkobiercami będą Pani i siostra. Efektem tak ustalonego spadkobrania po tacie i mamie jest to, że Pani i siostra staniecie się współwłaścicielkami całej nieruchomości. Następnie może być dokonany dział spadku przez Panie lub też nie. Można sprzedać dom.
Testament można sporządzić na kilka sposobów. Podstawową formą jest testament własnoręczny (zwany holograficznym). Taki dokument jest ważny, jeżeli spadkodawca napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Nieważny jest więc testament, który zostanie spisany na komputerze, maszynie do pisania lub przez inną osobę, a następnie jedynie podpisany przez spadkodawcę. Usprawiedliwieniem nie może być nawet niewyraźny charakter pisma testatora. Duże znaczenie ma również złożenie pod testamentem poprawnego podpisu. Nie mogą to być inicjały ani parafa. Za skuteczny testament może zostać uznany w pewnych przypadkach dokument, na którym nie widnieje żadna data. Jest to możliwe, o ile nie wywołuje on wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Przy skorzystaniu z testamentu spadkobiercami po tacie byłaby Pani oraz siostra co do połowy domu. Mama zachowałaby nadal prawo własności drugiej połowy. W wyniku spadkobrania po mamie – Pani i siostra nabyłyby prawo do części mamy. Efekt końcowy – Pani i siostra jesteście współwłaścicielkami całego domu po połowie – czyli byłby taki sam, jak przy spadkobraniu testamentowym po tacie, a potem ustawowym po mamie.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika