Wuj zmarł, zanim doszły do niego długi spadkowe, co ze spadkobiercą testamentowym?

Zasady przyjmowania i odrzucania spadku

W pierwszej kolejności należy przeanalizować przepisy odnoszące się do odrzucenia spadku. W myśl art. 1012 Kodeksu cywilnego (K.c.) – spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 K.c.).

Jak stanowi art. 1018 K.c. – oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. W myśl art. 1019 K.c. – jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

1. uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;

2. spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.

Śmierć spadkobiercy przez upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku

W myśl art. 1020 K.c. – spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Jak podaje art. 1017 K.c. – jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy.

„Może się zdarzyć, że spadkobierca umrze, nie zdążywszy zamanifestować swojej woli co do przyjęcia czy odrzucenia spadku, a za jego życia nie upłynie jeszcze termin do złożenia oświadczenia, wynikający z art. 1015 § 1 K.c. Konsekwencje takiego biegu wydarzeń normuje art. 1017 zd. 1 K.c., zgodnie z którym w takim przypadku oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku »może być złożone« przez spadkobierców zmarłego spadkobiercy. Przepis ten nie ma natomiast zastosowania w przypadku, gdy spadkobierca przed swoją śmiercią złoży (skutecznie) oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.”

[G. Gorczyński [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom VI. Spadki (art. 922-1087), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2019, art. 1017]

Transmisja uprawnienia do odrzucenia spadku przez spadkobierców

Jak rozumiem, wujek również był spadkobiercą po zmarłych dwóch krewnych, którzy posiadali długi.

Należy wskazać, że oświadczenie o odrzuceniu spadku może złożyć tylko osoba żyjąca, która dowiedziała się o powołaniu do spadku. Nie można odrzucić spadku za osobę, która zmarła przed powzięciem wiadomości o powołaniu do spadku. Transmisja uprawnienia do odrzucenia spadku przez spadkobierców określonego w art. 1017 K.c. dotyczy sytuacji, gdy bieg terminu na odrzucenie już się rozpoczął.

Nieodwołalność oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku

Z opisu wynika, że spadek po owych dwóch zmarłych krewnych odrzuciła Pana matka jako spadkobierczyni. Teraz jako jej syn Pan odrzuca spadek niejako w linii dziedziczenia po matce (jako jej spadkobierca ustawowy), a nie po w linii dziedziczenia po wujku. Odrzucenie spadku w linii po matce nie wpływa na przyjęcie spadku w linii po wujku.

Oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku nie można odwołać. Nie jest również możliwe częściowe przyjęcie lub częściowe odrzucenie spadku (art. 1014 § 3 K.c.). W konsekwencji nie może Pan odrzucić spadku po wujku, jeżeli złożył oświadczenie o jego przyjęciu. Może Pan odrzucić spadek w linii dziedziczenia po matce, czyli jako jej spadkobierca ustawowy. Składając jednak takie oświadczenie, nie straci Pan prawa do mieszkania, ponieważ mieszkanie to zostało nabyte w spadku po wujku, a nie w spadku po matce.

Masz podobny problem prawny i potrzebujesz porady prawnej, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼