Ziemia i budynek w spadku

Jak uregulować sprawy spadkowe po babci

Jak wynika z opisu sprawy, Pana ojciec nie posiada obecnie prawa własności do nieruchomości, której właścicielką była jego mama, a Pana babcia.

Aby móc decydować o losie tej nieruchomości (ziemi i budynku), należy w pierwszej kolejności przeprowadzić:

• postępowanie spadkowe po Pana babci (czyli uzyskać potwierdzenie nabycia spadku), o czym poniżej w mojej odpowiedzi.
• dział spadku po babci między spadkobiercami babci.

Kiedy już Pański tata będzie w posiadaniu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po swojej mamie, można będzie dokonać stosownego działu spadku, w wyniku którego będzie on mógł nabyć prawa do nieruchomości.

Ustalmy, że po śmierci Pana babci jej dzieci nabyły majątek (spadek) w częściach równych, czyli każdy po 1/6 udziału. A więc Pana ojciec z jego rodzeństwem będzie musiał ustalić dalsze losy nieruchomości. Żeby nabyć nieruchomość na własność, Pana ojciec musiałby spłacić pozostałych spadkobierców (lub ewentualnie zgodziliby się oni bezpłatnie zrzec się swoich udziałów na jego rzecz). Fakt zameldowania Pańskiego ojca nie daje mu żadnych przywilejów, a jedynie potwierdza fakt zamieszkania w tej nieruchomości.

Co się tyczy całego postępowania spadkowego – bez przeprowadzenia którego nie da się załatwić sprawy – należy mieć na uwadze, że postępowanie spadkowe można przeprowadzić przed sądem lub przez notariuszem.

1. Do notariusza muszą stawić się wszyscy spadkobiercy ustawowi osobiście, wówczas notariusz sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia.

Przeprowadzenie postępowania spadkowego przed notariuszem

Obowiązkowym warunkiem przeprowadzenia postępowania spadkowego u notariusza jest osobiste stawiennictwo wszystkich spadkobierców (czyli Pana ojca i jego rodzeństwa).

Wykaz dokumentów niezbędnych do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia:

1. akt zgonu spadkodawcy,
2. numer PESEL spadkodawcy oraz ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (unieważniony dowód osobisty, zaświadczenie urzędu miejskiego albo gminy),
3. odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców lub odpisy skrócone aktów małżeństwa spadkobierców, którzy zawarli związek małżeński i zmienili nazwisko,
4. odpis skrócony aktu małżeństwa małżonka spadkodawcy (zamiast odpisu skróconego aktu urodzenia),
5. testament spadkodawcy, jeśli taki jest.
6. od 20 lutego 2011 roku zgodnie z treścią ustawy z dnia 26 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 131, 1075) notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta, w związku z powyższym na spadkobiercach ciąży obowiązek wskazania wszystkich nieruchomości, których właścicielem / współwłaścicielem / użytkownikiem wieczystym / współużytkownikiem wieczystym / uprawnionym / współuprawnionym był spadkodawca poprzez wskazanie numeru księgi wieczystej nieruchomości i sądu, który tę księgę prowadzi.

Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia

Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia zależą od liczby osób stających do aktu oraz od zakresu czynności dokonywanych przez notariusza i wynoszą za:

1. protokół z otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł;
2. protokół z przyjęcia lub odrzucenia spadku (jeżeli od dnia otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) nie upłynęło sześć miesięcy, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone) – 50 zł od każdej osoby składającej oświadczenie;
3. protokół dziedziczenia – 100 zł;
4. akt poświadczenia dziedziczenia – 50 zł;
5. wypisy – w zależności od ich liczby oraz liczby stron (strona – 6 zł).

W celu wyliczenia dokładnego wynagrodzenia notariusza za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia warto skontaktować się z konkretną kancelarią notarialną.

2. Droga sądowa

Wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po babci może wnieść każdy ze spadkobierców, także Pana ojciec.

Sądem właściwym jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Wniosek taki powinien zawierać:

1. imię, nazwisko i adres osoby składającej wniosek (wnioskodawca) oraz imiona, nazwiska i adresy potencjalnych spadkobierców ustawowych (uczestnicy postępowania);
2. imię i nazwisko zmarłego, datę i miejsce (miejscowość) jego śmierci oraz jego ostatnie miejsce stałego zamieszkania;
3. akt zgonu oraz inne akty stanu cywilnego wskazujące na pokrewieństwo ze zmarłym osób wskazanych we wniosku jako spadkobierców.

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania;
• odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych;
• odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet i mężczyzn zamężnych;
• odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy;
• oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane).

Do wniosku należy również dołączyć odpisy wniosku w ilości odpowiadającej liczbie uczestników postępowania. Odpisy aktów stanu cywilnego – muszą być nie starsze niż sprzed 3 miesięcy. Jeżeli Pana ojciec będzie miał problem z uzyskaniem odpisów tych aktów, to sąd podejmie kroki prawne w celu ich uzyskania na jego wniosek.

Wniosek należy opłacić znakami opłaty sądowej lub przelewem w kwocie 50 zł.

Wydanie przez sąd postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku

Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku. Sąd na tym etapie nie dzieli jeszcze spadku między spadkobierców, a jedynie ustala, kto jest spadkobiercą i w jakiej części dziedziczy.

Po wydaniu postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku Pana ojciec będzie mógł spadek podzielić lub zbyć swój udział np. darować, sprzedać itp.

Rzeczy nabyte w postępowaniu spadkowym stanowią współwłasność spadkobierców w częściach ułamkowych.

Przepisy Kodeksu cywilnego nie zakreślają spadkobiercom żadnego terminu do pozostawania we wspólności, mimo że pozostawanie w tej wspólności jest stanem przejściowym, a co więcej, zgodnie z art. 220 K.c. w zw. z art. 1035 K.c., roszczenie o dział spadku nie ulega przedawnieniu.

Przeprowadzenie działu spadku

Do momentu podziału spadku wszyscy spadkobiercy są właścicielami całego spadku i wszystkich rzeczy wchodzących w skład spadku.

Dział spadku przeprowadza się po to, aby przydzielić konkretne rzeczy (ruchomości i nieruchomości) konkretnym spadkobiercom.

Jeżeli między spadkobiercami nie będzie sporu co do sposobu działu spadku, ewentualnych rozliczeń itp. najprostszym, najszybszym, ale z kolei droższym sposobem jest umowny dział spadku przeprowadzony w drodze umowy notarialnej, u notariusza.

Koszty notarialne działu spadku:

Koszty notarialne oblicza notariusz w zależności od tego, jaką stawkę przyjmie. Stawki określone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.06.2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.

Maksymalna stawka taksy notarialnej jest zależna od wartości majątku podlegającego działowi i wynosi od wartości:

• wartość majątku do 3000 zł – maksymalna opłata 100 zł,
• powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł,
• powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł,
• powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł,
• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000zł,
• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,
• powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7500 zł.

Powyższe kwoty są kwotami maksymalnymi, jakie może naliczyć notariusz. Notariusz do tych kwot doliczy 23% podatku VAT.

Drugim ze sposobów dokonania działu spadku jest droga sądowa – takie postępowanie jest tańsze, ale też może dłużej trwać.

Wniosek o dział spadku ze zniesieniem współwłasności w sądzie może złożyć każdy ze spadkobierców.

W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.

We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) można zaproponować sposób dokonania podziału majątku, ale to sąd decyduje ostatecznie o tym sposobie.

Sposób dokonania działu spadku

Z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku można wyróżnić:

1. podział fizyczny spadku – podział w naturze,
2. przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty pozostałych lub bez takiej spłaty,
3. podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej w tej sumy między współspadkobiercami.

Przy zgodnym podziale w zasadzie sąd związany jest sposobem podziału podanym przez spadkobierców w zgodnym wniosku. Może on od tego odstąpić jedynie wówczas, gdy występuje sprzeczność proponowanego podziału z prawem, zasadami współżycia społecznego albo też podział naruszałby w sposób rażący interesy osób uprawnionych. W braku zgodnego wniosku uczestników postępowania sąd powinien dokonać działu z uwzględnieniem składu dzielonego spadku oraz interesów poszczególnych współspadkobierców.

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku wynosi (zgodnie z art. 51 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych):

• 500 zł – od wniosku o dział spadku,
• 300 zł – jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku,
• 1000 zł – od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności,
• 600 zł – od wniosku, jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.

Reasumując, w przedstawionej sprawie Pana ojciec lub ktoś z jego rodzeństwa powinien w pierwszej kolejności złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (babci) wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej babci lub udać się do notariusza. Po zakończeniu tego postępowania i wydaniu przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub sporządzenia przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia będzie można podzielić spadek. Najlepiej, żeby Pana ojciec dogadał się ze swoim rodzeństwem, w jaki sposób ma wyglądać dział spadku, bowiem zaoszczędzi to mnóstwo czasu oraz pieniędzy. Jeśli ojcu nie uda się porozumieć z rodzeństwem, to musi on wnosić o przyznanie jemu nieruchomości na własność ze spłatą pozostałych spadkobierców. Taki sposób podziału ojciec może argumentować faktem, że stale zamieszkuje w tej nieruchomości.

W postępowaniu przed sądem może Pana ojciec lub jego rodzeństwo działać poprzez pełnomocnika.

Masz podobny problem prawny i potrzebujesz porady prawnej, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼