• Autor: Marta Handzlik
Zmarła mi mama, która miała zaciągnięty kredyt w banku. Czy możemy (ja i dwie siostry) przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, jeżeli mama nie miała żadnego majątku (mieszkała u jednej z sióstr)? Czy wtedy nie będą pociągani do spłaty długu pozostali członkowie rodziny (brat mamy jego dzieci, wnuki itd.) ?

Zgodnie z art. 931 ustawy Kodeks cywilny w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.
Słowem – w pierwszej kolejności po Pana mamie dziedziczy Pan i Pana siostry. Dopiero gdyby wszyscy Państwo odrzucili spadek, dziedziczyłby brat mamy, a gdyby i on spadek odrzucił – jego dzieci. Odrzucenie spadku wywołuje bowiem taki skutek, jak gdyby dana osoba nie dożyła otwarcia spadku.
Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Zobacz również: Spis inwentarza po zmarłej osobie
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym wyżej jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca odpowiada co do zasady jedynie za długi nieprzekraczające wartości aktywów spadku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się co prawda z pewnymi kosztami, bowiem komornik musi dokonać spisu inwentarza.
Po śmierci ojca, który miał niewielkie zadłużenie z tytułu pożyczki gotówkowej, Marta i jej brat przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Okazało się, że ojciec nie posiadał żadnego majątku — mieszkał kątem u córki, nie miał samochodu, konta ani oszczędności. Dzięki przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza rodzeństwo nie musiało niczego spłacać z własnych pieniędzy – komornik sporządził spis inwentarza i na tym rola spadkobierców się skończyła.
Tomek i jego dwie siostry po śmierci mamy nie byli pewni, co zrobić z jej długiem bankowym. Mama nie posiadała mieszkania ani wartościowych rzeczy – mieszkała w pokoju u jednej z córek. Rodzeństwo postanowiło przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Po spisie okazało się, że majątek jest zerowy, więc i odpowiedzialność za długi nie przeszła na spadkobierców. Co ważne – nie musieli obawiać się, że bank upomni się o spłatę od dzieci brata zmarłej, ponieważ spadek nie został odrzucony, lecz przyjęty z ograniczoną odpowiedzialnością.
Kiedy zmarł pan Edward, jego córka Natalia dowiedziała się, że pozostawił po sobie zaległości czynszowe. Choć nie miał żadnych oszczędności ani nieruchomości, Natalia postanowiła nie odrzucać spadku. Złożyła przed notariuszem oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W rezultacie nie zapłaciła ani grosza z własnej kieszeni – bo zgodnie z przepisami odpowiadała za długi jedynie do wartości zerowego majątku ojca. Pozostali krewni nie zostali w ogóle wciągnięci do sprawy.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to bezpieczne rozwiązanie w sytuacji, gdy zmarły nie pozostawił po sobie majątku, a istnieje ryzyko, że miał długi. Dzięki temu spadkobiercy odpowiadają za zobowiązania tylko do wysokości wartości odziedziczonych aktywów, co często oznacza brak realnej odpowiedzialności finansowej, jeśli spadek jest pusty. Nie trzeba więc obawiać się, że bank czy wierzyciele zwrócą się do dalszych krewnych, o ile spadek zostanie przyjęty we właściwy sposób i w terminie. Warto pamiętać, że brak jakiejkolwiek reakcji w ciągu sześciu miesięcy skutkuje automatycznym przyjęciem spadku właśnie z dobrodziejstwem inwentarza.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie spadku lub długów po zmarłym? Skorzystaj z naszej porady online — szybko, bez wychodzenia z domu i w pełni poufnie. Nasi prawnicy przeanalizują Twoją sytuację i wskażą najlepsze rozwiązanie, pomagając uniknąć kosztownych błędów. Zadaj pytanie, a odpowiedź otrzymasz nawet tego samego dnia.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Zapytaj prawnika