• Data: 2025-05-17 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Otrzymałam wezwanie jako strona do udziału w rozprawie o stwierdzenie nabycia spadku. Wnioskodawcą jest firma skupująca długi. Nie znam spadkodawcy ani kręgu spadkobierców ustawowych. Nie mieszkam w Polsce. Nie mam żadnych dokumentów (np. aktu zgonu spadkodawcy), które umożliwiłyby mi złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed notariuszem. Jak mogę się dowiedzieć, czy zostałam powołana do spadku i czy to moja kolej? Nie chciałabym złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku przedwcześnie. Czy moje stawiennictwo na rozprawie jest obowiązkowe? Jeśli tak, czy mogę wnioskować o uczestnictwo online i w razie powołania do spadku odrzucić go w trakcie rozprawy? Co się stanie, gdy nie stawię się na rozprawie? Czy powinnam również zabezpieczyć pełnoletnie dzieci (jako następne w kolejności), jeśli odrzucę spadek?
Termin na złożenie przez Panią oświadczenia o odrzuceniu spadku biegnie dopiero od momentu powzięcia przez Panią informacji o tym, że została Pani powołana do spadku. Wezwanie na rozprawę nie jest tożsame z podjęciem informacji o powołaniu do spadku.
Skoro została Pani wezwana jako strona, proszę zażądać przesłania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku oraz załączników. O akt zgonu może Pani wystąpić online (do USC). Uzyska Pani taki dokument.
Pod pojęciem „dowiedzenie się o tytule powołania”, które otwiera termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, należy rozumieć powzięcie wiedzy o stanie faktycznym, z którego wynika powołanie spadkobiercy do spadku. Podstawowymi elementami tego stanu są: powzięcie przez spadkobiercę wiadomości o śmierci spadkodawcy i pozytywna wiadomość o faktach, z których wynika jego powołanie do spadku, np. wiedza o stosunku rodzinnym między spadkodawcą a spadkobiercą, która uzasadnia powołanie go do spadku lub wiedza o treści testamentu, z którego takie powołanie wynika. Przy dziedziczeniu ustawowym termin dla spadkobiercy ustawowego rozpoczyna bieg najwcześniej w dniu, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy, jeśli już wtedy wiedział o stosunku pokrewieństwa łączącym go ze spadkodawcą, a uzasadniającym jego powołanie do dziedziczenia w pierwszej kolejności po nim. Dla spadkobiercy powołanego do dziedziczenia w dalszej kolejności termin z art. 1015 § 1 K.c. zaczyna biec od chwili, w której dowiedział się, że osoby dochodzące do spadku przed nim (silniej powołane) nie chcą lub nie mogą dziedziczyć, np. spadek odrzuciły, zostały uznane za niegodne, wydziedziczone w testamencie lub wykluczone od dziedziczenia w testamencie negatywnym, a także przed śmiercią spadkodawcy zrzekły się dziedziczenia po nim (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt V CSK 18/12).
Do biegu tego terminu znajdują zastosowanie art. 110–115 K.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt V CSK 18/12), a termin ten jest zachowany dla spadkobiercy, który przed jego upływem wystąpił ze stosownym wnioskiem do sądu, nawet jeżeli oświadczenie o przyjęciu albo odrzuceniu spadku zostało odebrane już po upływie tego terminu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt I ACA 1214/12; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1991 r., sygn. akt III CZP 75/90).
Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku jest terminem zawitym prawa materialnego do wykonania prawa kształtującego, z którego upływem ustawa wiąże wygaśnięcie uprawnienia do dokonania takiej czynności. Jego upływ jest uwzględniany przez sąd z urzędu (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 r., sygn. akt I CSK 414/11; z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt V CSK 18/12 oraz uzasadnienie postanowienia z dnia 20 grudnia 2012 r., sygn. akt III CZP 89/12). Ponadto, poza przypadkiem uchylenia się od skutków oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku na podstawie przepisów o wadach oświadczenia woli, przedłużenie omawianego terminu jest wykluczone. Nie podlega on również przywróceniu. Takie rozwiązanie legislacyjne wynika z dążenia ustawodawcy do względnie szybkiego stabilizowania sytuacji prawnej powstałej w wyniku spadkobrania.
Uchwała Sądu Najwyższego z 19.10.2018 r. (sygn. akt III CZP 36/18): „Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, jest bezskuteczne”.
Proszę więc zażądać od sądu dokumentów. Może Pani i powinna udzielić pełnomocnictwa, aby przejrzeć akta w sądzie i sprawdzić, z czego wynika Pani powołanie. W celu uzyskania aktu zgonu proszę założyć profil zaufany, a następnie złożyć wniosek o odpis aktu zgonu, przedstawiając wezwanie do stawienia się na rozprawę w charakterze strony.
Dopiero po odrzuceniu przez Panią spadku zaczyna biec termin na odrzucenie spadku przez Pani dzieci.
Otrzymanie wezwania do udziału w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku może budzić wątpliwości, zwłaszcza gdy osoba wezwana nie zna spadkodawcy lub nie posiada niezbędnych dokumentów. W takiej sytuacji warto zasięgnąć informacji u sądu, uzyskać dostęp do dokumentacji i, w razie potrzeby, rozważyć ustanowienie pełnomocnika. Dopiero po dokładnym ustaleniu, czy jest się powołanym do spadku, można rozważyć przyjęcie lub odrzucenie go, pamiętając o ewentualnym zabezpieczeniu interesów własnych dzieci.
Aby uzyskać indywidualną poradę prawną lub zamówić profesjonalne pismo, opisz swój problem w formularzu pod artykułem. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt V CSK 18/12
3. Postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 r., sygn. akt I CSK 414/11
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika