Jak przejąć mieszkanie własnościowe po zmarłej matce?
• Data: 2024-03-11 • Autor: Marek Gola
Niedawno w Polsce zmarła moja mama (ojciec zmarł dawno temu). Mama była właścicielką mieszkania własnościowego, a jestem jedynym spadkobiercą (brak testamentu). Mieszkam od ponad 20 lat za granicą i posiadam podwójne obywatelstwo. Jak postąpić, żeby przejąć to mieszkanie? Czy będę musiał zapłacić podatek po ewentualnej sprzedaży mieszkania?
Przeprowadzenie postępowania spadkowego po matce przez jedynego spadkobiercę
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu cywilnego zwanego dalej K.c. oraz przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn zwanej dalej ustawą.
Z treści Pana pytania wynika, że zmarła Pana mama, która na co dzień zamieszkiwała w Polsce i była właścicielką mieszkania. Od ponad 20 lat zamieszkuje Pan poza granicami kraju. Zastanawia się Pan, co w chwili obecnej uczynić.
W pierwszej kolejności koniecznym będzie przeprowadzenie postępowania spadkowego po matce. Zgodnie z art. 931 § 1 K.c. w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W chwili obecnej jedynym spadkobiercą jest Pan.
Stwierdzenie nabycia spadku
Spadek po mamie może Pan stwierdzić przed sądem lub przed notariuszem.
Powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, jak również z tytułu zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Opłata sądowa od wniosku wynosi 50 zł plus 5 zł na opłaty kancelaryjne bez względu na liczbę uczestników postępowania.
Sąd wyda wówczas postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, które uprawomocni się po 21 dniach od jego wydania.
Zobacz również: Czy można przyjąć część spadku?
Notarialne poświadczenie dziedziczenia
Istnieje także możliwość przeprowadzenia postępowania spadkowego przed notariuszem – notarialne poświadczenie dziedziczenia. Dodatkowo notarialne poświadczenie dziedziczenia będzie wiązało się z kosztami rzędu 700 zł.
W Pana przypadku, jako osoby zamieszkującej poza granicami kraju, wydaje się, że lepszym rozwiązaniem jest notariusz, albowiem umawia Pan czynność na konkretny dzień i godzinę, co z kolei powoduje, że nie ma problemu niepewności, który w przypadku rozprawy sądowej występuje (nie ma Pan wpływu na termin i godzinę rozprawy).
Sprzedaż nieruchomości nabytej w drodze spadku
Po stwierdzeniu nabycia spadku po matce, może Pan albo mieszkanie sprzedać, albo też wynająć. By nie płacić podatku od sprzedaży mieszkania, musiałby je Pan przez 5 lat kalendarzowych utrzymywać w swoim zasobie mieszkaniowym. Nie ma znaczenia co Pan z tym lokalem uczyni. Jeżeli zechciałby je Pan sprzedać przed upływem 5 lat kalendarzowych od stwierdzenia nabycia spadku po matce, wówczas koniecznym będzie uiszczenie podatku, chyba że oświadczy Pan, a następnie wykaże, że ze środków pochodzących ze sprzedaży pokrył Pan kredyt mieszkaniowy lub też zakupił Pan nieruchomość dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych.
Chwila śmierci spadkodawcy, decydująca o nabyciu spadku przez spadkobierców, nie ma żadnego znaczenia dla zaistnienia obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn. Dopiero przyjęcie spadku lub uprawomocnienie się orzeczenia stwierdzającego jego nabycie, o ile wcześniej nie zgłoszono nabycia do opodatkowania, rodzi obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Zobowiązanie podatkowe w tym podatku powstaje w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2 o.p., tj. z chwilą doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość takiego zobowiązania, z zastosowaniem § 5 tego artykułu. Powyższy pogląd został wyrażony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 26 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/Gl 491/10.
Przeznaczenie kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości na własne cele mieszkaniowe
Co istotne może Pan skorzystać z ulgi, mianowicie wolne od podatku dochodowego są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e, w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe; udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzględnia się do wysokości przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.
Zobacz również: Sprzedaż mieszkania po śmierci mamy
Przykłady
Przypadek Pani Anny: Pani Anna, mieszkająca w Niemczech, otrzymała informację o śmierci swojej matki w Polsce. Była jedynym dzieckiem i spadkobiercą mieszkania w Warszawie. Pomimo że nie mogła przyjechać od razu do Polski, skontaktowała się z polskim notariuszem i zorganizowała zdalne stwierdzenie nabycia spadku. Po pół roku zdecydowała się sprzedać mieszkanie, korzystając z ulgi podatkowej, gdyż środki ze sprzedaży zainwestowała w zakup mieszkania w Niemczech.
Doświadczenie Pana Krzysztofa: Pan Krzysztof, informatyk mieszkający w Stanach Zjednoczonych, odziedziczył po swojej matce mieszkanie w Krakowie. Z uwagi na brak możliwości częstych podróży do Polski, postanowił wynająć mieszkanie przez agencję nieruchomości. Aby uniknąć problemów podatkowych, skonsultował się z polskim doradcą podatkowym, który pomógł mu w zrozumieniu i spełnieniu wszystkich wymogów podatkowych w Polsce.
Historia Pani Barbary: Pani Barbara, emerytka z Kanady, odziedziczyła mieszkanie po swojej zmarłej siostrze w Gdańsku. Wiedząc, że nie zamierza wracać do Polski, postanowiła sprzedać nieruchomość. Skorzystała z usług polskiego adwokata, który pomógł jej w załatwieniu formalności spadkowych oraz w znalezieniu kupca. Dzięki temu proces przebiegł sprawnie, a Pani Barbara mogła skupić się na swoim życiu w Kanadzie, nie martwiąc się o sprawy prawne w Polsce.
Podsumowanie
Podsumowując, proces przejęcia mieszkania własnościowego po zmarłej matce w Polsce wymaga przeprowadzenia postępowania spadkowego, a także uwzględnienia aspektów podatkowych przy ewentualnej sprzedaży nieruchomości. Każdy przypadek jest indywidualny i może wymagać skonsultowania się z notariuszem lub prawnikiem, zwłaszcza w sytuacji, gdy spadkobierca mieszka za granicą. Jak pokazują przytoczone przykłady, odpowiednie podejście i załatwienie formalności prawnych umożliwia zarówno sprawne przejęcie spadku, jak i dalsze zarządzanie nieruchomością zgodnie z osobistymi planami i potrzebami.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz wsparcia w sprawach spadkowych lub pomocy w przygotowaniu dokumentów? Skontaktuj się z nami, aby skorzystać z profesjonalnych porad prawnych online i uzyskać wsparcie w przygotowaniu wszelkich niezbędnych pism. Zapewniamy fachowe doradztwo dostosowane do Twojej indywidualnej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926
3.Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 26 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/Gl 491/10
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marek Gola
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
