Spadek po dziadkach, rodzicach i rodzeństwie, jak uporać się z dziedziczeniem nieruchomości?
• Data: 2024-09-26 • Autor: Katarzyna Nosal
Jestem jedną z osób zainteresowanych uporządkowaniem spadku po mojej mamie (10 spadkobierców). Przedmiotem spadku jest nieuregulowana prawnie działka wraz z domem. Niestety pierwszymi właścicielami tej działki byli rodzice mojej mamy (moi dziadkowie, którzy widnieją w księgach wieczystych). Poza moją mamą, która zmarła 10 lat temu, jest jeszcze 9 osób. Rodzeństwo mojej mamy, które żyje, oraz rodzeństwo, które zmarło, i pozostałe po nich dzieci. Wstępnie nieruchomość wraz z działką została wyceniona przez rzeczoznawcę majątkowego na kwotę 100 tys. zł. Dodam, że z większością rodziny rozmawiałem i chcą dobrowolnie zrzec się swojej części na moją rzecz. Co ważne, w tej nieruchomości mieszka oraz jest zameldowany mój tata. Czy mógłbym prosić o wskazówki, co najpierw należy zrobić w tej sytuacji? Do tej pory zebrałem daty urodzenia wszystkich osób (żyjących i zmarłych) oraz daty zawarcia związków małżeńskich przez nich. Jestem w trakcie składania wniosku o wydanie aktów zgonów dziadków, ale również aktów urodzenia wszystkich z dziesięcioosobowej listy. Proszę o poradę.
Stwierdzenie nabycia spadku po dziadkach
Aby myśleć o przejęciu nieruchomości, musi Pan uporządkować sprawy spadkowe nie tylko po mamie, ale także po dziadkach. W przypadku dziadków należy to zrobić osobno po pierwszym zmarłym przodku i po drugim zmarłym przodku. W tym celu należy złożyć do sądu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawców (dziadków) wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po dziadkach. W pierwszej kolejności wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po przodku, który zmarł wcześniej, ponieważ po nim wśród spadkobierców ujęty będzie także drugi z przodków. Jako osoby dziedziczące należy wskazać wszystkie te osoby (małżonka i dzieci), które w chwili śmierci danej osoby jeszcze żyły, nawet jeśli obecnie już nie żyją. Wówczas to one nabędą spadek, a dopiero w dalszej kolejności ich dzieci w ramach dziedziczenia nabędą udział w tym spadku po swoim rodzicu.
Trudno to wszystko dokładnie wytłumaczyć, ponieważ mamy tu wiele osób, które miałyby uczestniczyć w postępowaniu, a musimy sięgnąć wstecz. Postaram się to dokładnie wyjaśnić na przepisach i mniejszej rodzinie.
Dziedziczenie po dziadkach i mamie
Zgodnie z art. 927 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje”. Artykuł 931 K.c. „W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych”. Przytaczam jedynie te przepisy, ponieważ obecnie wydaje się, że tylko te będą miały zastosowanie.
Zatem wyobraźmy sobie, że właścicielami danej nieruchomości są X i Y, którzy mają 3 dzieci A, B, C. A nie ma dzieci, B ma jedno dziecko, C ma dwójkę dzieci. X umiera przed Y. W tym czasie nie żyje już C. Y staje się właścicielem 1/2 nieruchomości z racji ustania wspólności majątkowej małżeńskiej. W skład spadku po X wchodzi 1/2 nieruchomości. Dziedziczą: Y, A, B oraz dzieci C, czyli 5 osób – Y, A, B po ¼, a dzieci C każde 1/8. Ten układ będzie tak wyglądał, nawet jeśli w chwili orzekania w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku nie żyje już żadna z tych osób.
Następnie umiera Y. W tej chwili żyje A, dzieci C. B nie żyje – żyje jego dziecko. Zatem spadkobiercami są A, dwójka dzieci C oraz dziecko B. Dziedziczą udział Y oraz udział po X w spadku, który Y odziedziczył w pierwszej kolejności.
Przeprowadzenie postępowania spadkowego
Zatem krok pierwszy – złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po dziadkach. Może to być w jednym wniosku, ale opłaty dotyczą każdego wniosku osobno (100 zł opłaty od wniosku). We wniosku wskazujemy nie tylko osoby, które dziedziczą, ale także te, które są tym ustaleniem zainteresowane, czyli spadkobierców tych spadkobierców. W naszym przykładzie powiedzmy, że w chwili postępowania żyje jedynie A, dziecko B, jedno dziecko C i dwójka dzieci po drugim dziecku. Te wszystkie osoby będą uczestnikami postępowania.
Pan powinien już także przeprowadzić takie postępowanie po swojej mamie i ustalić krąg spadkobierców po niej. Po uzyskaniu stwierdzenia nabycia spadku należy ustalić ostateczny krąg osób, które mają jakikolwiek udział w spadku po dziadkach, stąd właściwie muszą być przeprowadzone postępowania po wszystkich dzieciach dziadków, a nawet po zmarłych już dzieciach tych dzieci. Osoby, które roszczą sobie jakiekolwiek prawa do udziału w spadku, muszą legitymować się postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, w skład którego wchodzi udział w spadku po dziadkach. Ciąg dokumentów, w tym postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, będzie stanowił dowód w kolejnej sprawie.
Aby uzyskać całą nieruchomość, będzie Pan musiał złożyć wniosek o dział spadku i zniesienie współwłasności. W przypadku zgodnego wniosku – co oznacza, że podpiszą go wszyscy lub złożą swoje oświadczenia co do sposobu podziału – opłata od takiego wniosku wynosi 600 zł, w przypadku braku zgody 1000 zł.
Przykłady
Anna, po śmierci swojego ojca, odziedziczyła wraz z rodzeństwem dom rodzinny. Wszyscy spadkobiercy zgodzili się, że Anna przejmie nieruchomość, ponieważ jako jedyna mieszkała w domu i dbała o jego utrzymanie. Aby uporządkować sprawy spadkowe, Anna musiała najpierw przeprowadzić postępowanie spadkowe po ojcu. Następnie złożyła wniosek o dział spadku i zniesienie współwłasności, co umożliwiło jej uzyskanie pełnych praw do nieruchomości. Reszta rodzeństwa zrzekła się swoich części na jej rzecz, dzięki czemu uniknięto sporów.
Krzysztof odziedziczył po swoim dziadku działkę rolną, na której planował wybudować dom. Problem polegał na tym, że księgi wieczyste wciąż wskazywały dziadka jako właściciela. Krzysztof musiał najpierw przeprowadzić postępowanie spadkowe po dziadku, co wymagało zgromadzenia dokumentów od wszystkich spadkobierców, w tym zmarłych już krewnych. Po uzyskaniu postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, Krzysztof mógł zaktualizować wpisy w księgach wieczystych, a następnie przeprowadzić dział spadku, który pozwolił mu na formalne przejęcie działki.
Maria, po śmierci swojej matki, odkryła, że jest jednym z dziesięciu spadkobierców nieruchomości wiejskiej. W nieruchomości tej nadal mieszkał jej ojciec, który był zameldowany. Aby uregulować sprawy spadkowe, Maria musiała najpierw ustalić krąg spadkobierców, w tym odnaleźć potomków zmarłych już krewnych. Z pomocą rzeczoznawcy majątkowego udało się wycenić nieruchomość, co pomogło w negocjacjach z pozostałymi spadkobiercami. Większość z nich zgodziła się na zrzeczenie się swoich części na rzecz Marii, co umożliwiło jej złożenie wniosku o dział spadku i ostateczne przejęcie nieruchomości.
Podsumowanie
Uporządkowanie spraw spadkowych po rodzicu wymaga przeprowadzenia formalnych postępowań spadkowych, które mogą obejmować zarówno dziedziczenie po bezpośrednim przodku, jak i po wcześniejszych właścicielach nieruchomości. Kluczowe jest zgromadzenie odpowiednich dokumentów, w tym aktów zgonu i urodzenia, oraz przeprowadzenie działu spadku, co pozwala na uzyskanie pełnych praw do dziedziczonego majątku. Dzięki odpowiednim krokom i współpracy z innymi spadkobiercami, można uniknąć długotrwałych sporów i skutecznie uregulować kwestie majątkowe.
Oferta porad prawnych
Skorzystaj z profesjonalnych porad prawnych online oraz gotowych pism, aby szybko i skutecznie uporządkować swoje sprawy spadkowe bez konieczności wychodzenia z domu. Nasz zespół prawników pomoże Ci w każdym etapie postępowania, dostosowując rozwiązania do Twoich indywidualnych potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Nosal
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Zrzeczenie się spadku przez spadkobiercę mieszkającego za granicą
» Jak przejąć nieruchomość po zmarłej babci, gdy współspadkobierca nie współpracuje?
» Spadek po bezdzietnym bracie, komu przypadnie spadek?
» Spadek po dziadkach, rodzicach i rodzeństwie, jak uporać się z dziedziczeniem nieruchomości?
» Spadek z długami i nieruchomością, ja rozwiązać problem?
