Spadek od obcej osoby
• Autor: Iryna Kowalczuk
Niespokrewniona ze mną osoba w testamencie zapisała mi swój majątek, nie miała dzieci ani żony. Rodzice i rodzeństwo tej osoby już nie żyją. Jedynymi osobami z rodziny są: bratanica i jej dzieci. Czy we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, który mam złożyć do sądu, mam wskazywać bratanicę spadkodawcy jako uczestnika sprawy? Czy należy się jej zachowek? Czy do sądu mam składać oryginał testamentu? Jakie jeszcze dokumenty mam dostarczyć?
Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku
Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (czyli zmarłego), wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.
Do wniosku należy dołączyć:
- odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania;
- odpis skrócony aktu zgonu i aktu małżeństwa osoby zmarłej,
- odpis skrócony aktu urodzenia mężczyzn i niezamężnych kobiet uczestniczących w postępowaniu,
- odpis skrócony aktu małżeństwa kobiet uczestniczących w postępowaniu (zmiana nazwiska),
- wypis z oryginału testamentu notarialnego lub oryginał testamentu ręcznego
Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość, która ma urządzoną księgę wieczystą, to należy złożyć jej odpis lub wypis z rejestru gruntów.
Sprawa o ustalenie praw do spadku
Generalnie, wnosząc do sądu sprawę o ustalenie praw do spadku, trzeba wymienić wszystkich spadkobierców, którzy dziedziczą z ustawy (czyli dzieci, małżonkę/małżonka osoby zmarłej, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa, dziadkowie, zstępni dziadków, jeśli tacy żyją). W Pani sprawie należy we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wymienić bratanicę o ile nie ma innych spadkobierców, którzy dziedziczyliby przed bratanicą (kolejność dziedziczenia wskazana powyżej.
Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym sąd stwierdzi, kto dziedziczy spadek po spadkodawcy.
Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł.
Czy bratanica jest osobą uprawnioną do zachowku?
Co się tyczy zachowku, to może Pani być spokojna, ponieważ bratanica nie należy do kręgu osób uprawnionych do zachowku. Krąg osób uprawnionych do zachowku reguluje art. 991 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo jego uzupełnienia”.
Ustawodawca przewidział zamknięty katalog osób uprawnionych do zachowku. Jak Pani widzi, w tym kręgu nie znajduje się bratanica, stąd też zgodnie z ostatnią wolą spadkodawcy spadek w całości przypadnie Pani i nie będzie Pani musiała nikogo spłacać z tytułu zachowku.
Zobacz również: Testament dla obcej osoby
Przykłady
Nieznajomy darczyńca z sąsiedztwa
Pani Jadwiga przez kilka lat opiekowała się starszym sąsiadem, który nie miał rodziny. Po jego śmierci okazało się, że zapisał jej w testamencie całe swoje mieszkanie i oszczędności. Jadwiga nie była z nim spokrewniona, a jedyną żyjącą krewną spadkodawcy była jego bratanica mieszkająca za granicą. Choć nie miała kontaktu z wujkiem od lat, musiała zostać wskazana jako uczestnik postępowania spadkowego, ale nie miała prawa do zachowku.
Testament od dawnego nauczyciela
Pan Tomasz dowiedział się, że jego dawny nauczyciel zapisał mu w testamencie swoją kolekcję dzieł sztuki. Nie byli rodziną – łączyła ich przyjaźń i wspólne zainteresowania. Ponieważ nauczyciel nie miał dzieci, małżonka ani rodzeństwa, a jedynymi krewnymi były wnuki jego zmarłej siostry, Tomasz musiał ich wskazać we wniosku do sądu. Ostatecznie sąd uznał ważność testamentu, a krewni nie byli uprawnieni do zachowku.
Spadek po znajomej z sanatorium
Pani Maria zaprzyjaźniła się w sanatorium z samotną kobietą, która kilka lat później zmarła, zostawiając Marii w testamencie swój dom na wsi. Spadkodawczyni nie miała bliskiej rodziny – żyła tylko jej bratanica z dwojgiem dorosłych dzieci. Mimo że testament był jasny, sąd wymagał wskazania bratanicy jako uczestniczki postępowania. Na szczęście, jako dalsza krewna, nie miała prawa do zachowku, a Maria mogła spokojnie przejąć spadek.
Podsumowanie
Spadek po osobie niespokrewnionej może wydawać się sytuacją nietypową, ale w praktyce zdarza się dość często – zwłaszcza gdy spadkodawca nie pozostawił najbliższej rodziny. Kluczowe jest wówczas prawidłowe przeprowadzenie postępowania sądowego: należy wskazać wszystkich potencjalnych spadkobierców ustawowych, nawet jeśli nie mają oni prawa do zachowku. Testament jest wiążącym wyrazem woli zmarłego i – przy jego ważności – umożliwia pełne dziedziczenie przez osobę obcą. Dobra organizacja, zebranie odpowiednich dokumentów i znajomość podstawowych zasad pozwalają uniknąć zbędnych komplikacji.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawach spadkowych? Skorzystaj z naszych porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Prześlij nam swoje pytanie, a doświadczony prawnik przygotuje dla Ciebie jasną i praktyczną odpowiedź, dopasowaną do Twojej sytuacji. Pomagamy w sprawach testamentów, dziedziczenia, zachowków i postępowań sądowych.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
