Jak spisać testament, żeby był ważny? Czy testament bez notariusza ma sens?

Kiedy testament może zostać uznany za nieważny?

Jednym z powodów nieważności testamentu jest sytuacja kiedy spadkodawca nie sporządzi aktu ostatniej woli ręcznie. Wydruk z komputera, tekst napisany na maszynie, a nawet dokument podyktowany i przepisany przez inną osobę – wszystko to nie spełnia wymogów prawa i nie wywołuje żadnych skutków prawnych.

Polskie prawo wymaga, aby testament własnoręczny został napisany od początku do końca odręcznie, czyli pismem ręcznym przez samego spadkodawcę. Dlaczego? Chodzi nie tylko o autentyczność – taki testament trudniej sfałszować, a także trudniej jest kogoś zmusić do jego napisania, zwłaszcza gdy dokument zawiera dłuższą treść.

Co musi zawierać testament, żeby był ważny?

Absolutną podstawą ważności testamentu jest podpis spadkodawcy. Brak podpisu czyni testament nieważnym. Co istotne, podpis powinien znajdować się na końcu dokumentu – jeżeli dopiszemy coś poniżej, taka część może zostać uznana za bezskuteczną.

Ważnym elementem testamentu jest również data jego sporządzenia. Choć jej brak nie zawsze prowadzi do unieważnienia testamentu, może to wywołać poważne problemy interpretacyjne. Data jest potrzebna m.in. wtedy, gdy istnieje kilka testamentów – sąd musi wtedy ustalić, który z nich został sporządzony jako ostatni i oddaje rzeczywistą wolę spadkodawcy. Brak daty może też komplikować sprawę, jeśli pojawią się wątpliwości co do zdolności testowania, treści testamentu czy wzajemnych relacji między kilkoma wersjami dokumentu – dodaje adwokat dr Agata Koschel-Sturzbecher.

Jak sformułować testament?

W treści testamentu warto precyzyjnie określić, w jakich proporcjach majątek ma zostać rozdzielony pomiędzy spadkobierców.

Jest to istotne, ponieważ sąd i tak będzie musiał ustalić, w jakich ułamkach następuje dziedziczenie, biorąc pod uwagę wartość składników majątku. Jeśli nie zrobimy tego samodzielnie, sąd może odczytać naszą wolę w sposób, który nie do końca odpowiada naszym intencjom.

Najlepszym rozwiązaniem jest zatem wyraźne wskazanie udziałów: np. „mojemu synowi Janowi zapisuję ¾ majątku, a córce Annie ¼”.

O czym jeszcze trzeba pamiętać, pisząc testament?

Do dziedziczenia może być powołana wyłącznie osoba, która żyje w chwili śmierci spadkodawcy. Wyjątkiem jest dziecko poczęte, które również może dziedziczyć, jeśli urodzi się żywe. Ponadto spadkodawca musi samodzielnie i jednoznacznie wskazać, kto dziedziczy majątek. Nie można przekazać tej decyzji innej osobie – np. nie można napisać w testamencie: „moja żona zdecyduje, kto odziedziczy mój majątek”. Spadkobiercą może być zarówno osoba bliska (dziecko, małżonek, wnuk), jak i ktoś spoza kręgu rodziny – przyjaciel, partner, sąsiad, a nawet osoba prawna (np. fundacja czy stowarzyszenie).

Aby testament był skuteczny, spadkobierca musi być zidentyfikowany w sposób, który nie budzi wątpliwości. Najlepiej podać pełne imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania. W przypadku instytucji – pełną nazwę prawną. Można też użyć określeń opisowych, np. „mój najstarszy syn”, „moja przyjaciółka Basia”, ale tylko pod warunkiem, że bez wątpienia wiadomo, o kogo chodzi.

Czy testament bez notariusza ma sens?

W sytuacjach, gdy członkowie rodziny czują się pokrzywdzeni treścią testamentu, często podejmują próby jego zakwestionowania. W przypadku testamentu sporządzonego samodzielnie, czyli własnoręcznie, pole do takich działań jest znacznie szersze. Spadkobiercy mogą próbować podważać ważność dokumentu, powołując się m.in. na brak świadomości testatora w chwili jego sporządzania, działanie pod przymusem, czy też na nieautentyczność samego dokumentu.

W testamencie odręcznym jednym z najczęstszych zarzutów jest twierdzenie, że dokument nie został w całości napisany przez spadkodawcę. Tymczasem testament notarialny – jako akt urzędowy – ma znacznie silniejszą moc dowodową. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy testator sam spisał jego treść – liczy się fakt, że notariusz czuwa nad zgodnością dokumentu z prawem oraz weryfikuje zdolność testatora do świadomego podejmowania decyzji. Podważenie testamentu notarialnego jest więc możliwe jedynie w wyjątkowych sytuacjach, a udowodnienie takiego zarzutu wymaga solidnych dowodów i często bywa niezwykle trudne.

Warto jednak zaznaczyć, że zarówno testament własnoręczny, jak i notarialny mają taką samą moc prawną. Jeśli zatem po testamencie notarialnym zostanie sporządzony późniejszy testament własnoręczny – to właśnie ten nowszy będzie uznany za obowiązujący.

Testament własnoręczny czy notarialny?

Kwestia wyboru formy zależy od indywidualnych okoliczności i potrzeb spadkodawcy. W praktyce wiele osób decyduje się na sporządzenie testamentu u notariusza przede wszystkim po to, aby mieć pewność że zostanie odnaleziony i nikt go nie ukryje. Notariusze rejestrują fakt sporządzenia testamentu w systemie NORT, który zapewnia możliwość odnalezienia aktu ostatniej woli w razie śmierci spadkodawcy. Warto mieć jednak na uwadze, że testament odręczny (holograficzny) również może zostać złożony u notariusza i zarejestrowany w rejestrze. Rejestracja nie oznacza jednak ujawnienia treści testamentu – jest to jedynie informacja o fakcie jego istnienia i miejscu przechowywania.

Podsumowując, choć testament własnoręczny i notarialny mają równą moc prawną, forma notarialna gwarantuje większe bezpieczeństwo w tym sensie, że podważenie takiego testamentu jest trudniejsze. Niezależnie od wybranej formy, dobrym rozwiązaniem jest wcześniejsza konsultacja z fachowym pełnomocnikiem, który pomoże uniknąć błędów, które mogą unieważnić ostatnią wolę spadkodawcy i oraz zadba aby treść testamentu w istocie odpowiadała intencjom spadkodawcy.

Źródło: https://adwokaci-ks.pl/porady/jak-napisac-wazny-skuteczny-testament/