• Data: 2025-06-17 • Autor: Katarzyna Bereda
Zmarł mój mąż, nie mamy intercyzy. Od wielu lat z jego emerytury pobierana była pewna kwota z powodu należności egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego. Dług został. Co się teraz stanie? Kto będzie musiał spłacać ten dług? Co zrobić, aby nie płacić? Czy komornik może wejść na moje konto? Gdzie można się dowiedzieć, kto jest wierzycielem? Czy można wystąpić o umorzenie długu? Czy powinnam podejmować jakiekolwiek kroki (kontaktować się z wierzycielem), czy powinnam czekać na powiadomienie? W jaki sposób zostanę powiadomiona o tej sprawie?
Jeżeli mąż miał duże zadłużenie, które przewyższa masę spadkową, proponuję odrzucić spadek. Ewentualnie może Pani zlecić komornikowi sporządzenie spisu inwentarza – tak, aby komornik oszacował majątek spadkowy i zadłużenie męża – i wtedy podejmie Pani decyzję, czy odrzucić spadek.
Zgodnie bowiem z art. 637 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.) „Na wniosek tego, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą, albo wykonawcy testamentu, tymczasowego przedstawiciela lub wierzyciela mającego pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy sąd spadku wydaje postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza”. Postępowanie przed sądem jest jednak dość czasochłonne, albowiem przed przystąpieniem do spisu sąd musi wydać ogłoszenie o dokonaniu spisu, co wiąże się z oczekiwaniem.
Zgodnie bowiem z art. 6371 K.p.c.:
„§ 1. Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza może być także zgłoszony bezpośrednio komornikowi, który byłby właściwy do wykonania postanowienia sądu spadku o sporządzeniu spisu inwentarza.
§ 2. Komornik przystępuje niezwłocznie do sporządzenia spisu inwentarza i zawiadamia o tym sąd spadku, który wydaje postanowienie w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza. Jeżeli sąd oddali albo odrzuci wniosek, o którym mowa w § 1, albo umorzy postępowanie, spis sporządzony przez komornika rodzi takie same skutki jak złożenie wykazu inwentarza”.
Poza wymogami formalnymi określonymi w art. 126 i in. w zw. z art. 13 § 2 K.p.c. wniosek kierowany do komornika powinien zawierać dane dokładnie identyfikujące spadkodawcę, tj. jego imię i nazwisko, datę i miejsce zgonu, numer PESEL oraz ostatnie miejsce pobytu, i zawierać oświadczenie, że sąd dotychczas nie wydał postanowienia o spisie inwentarza.
Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza kierowany bezpośrednio do komornika podlega opłacie stałej w wysokości 400 zł; komornik może ponadto zażądać zaliczki na wydatki. Następnie, gdy okaże się, że zadłużenie jest duże, powinna Pani spadek odrzucić, gdyż jako spadkobierczyni po mężu przejmie Pani zadłużenie.
Zgodnie bowiem z treścią art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania”. Ustawodawca w art. 1015 K.c. ustanawia termin, w ciągu którego potencjalny spadkobierca powinien zadeklarować się, czy spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Oświadczenie woli powinno być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1 K.c.).
Pod pojęciem „dowiedzenie się o tytule powołania” należy rozumieć stan faktyczny, z którego wynika powołanie spadkobiercy. Podstawowymi jego elementami są: powzięcie przez spadkobiercę wiadomości o śmierci spadkodawcy i pozytywna wiadomość o faktach, z których wynika jego powołanie do spadku. Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca traci prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku ze skutkiem ex tunc i jest traktowany tak, jakby nie dożył chwili jego otwarcia – ważne jest jednak to, aby spadek był odrzucony dopiero po powołaniu spadkobiercy do spadku, a nie wcześniej.
Długi po mężu
Anna, wdowa, po śmierci męża odkryła, że pozostawił kilka niespłaconych kredytów oraz zaległości wobec ZUS-u i urzędu skarbowego. Nie znała dokładnej wysokości zadłużenia. Zamiast podejmować pochopną decyzję, złożyła wniosek do komornika o sporządzenie spisu inwentarza. Po kilku tygodniach komornik przedstawił dokument, z którego wynikało, że długi znacznie przewyższają wartość majątku. W związku z tym Anna, jeszcze przed upływem 6-miesięcznego terminu, złożyła oświadczenie o odrzuceniu spadku.
Spadek po zmarłym stryju
Marek dowiedział się o śmierci swojego stryja, z którym od lat nie utrzymywał kontaktu. Z testamentu wynikało, że został on jedynym spadkobiercą. Był zaskoczony, ponieważ stryj prowadził skromne życie, i nie przypuszczał, że może pozostawić po sobie coś wartościowego. Aby zyskać pewność co do stanu majątku, Marek złożył do komornika wniosek o sporządzenie spisu inwentarza. Gdy otrzymał dokument, okazało się, że stryj był współwłaścicielem cennego mieszkania, ale też posiadał zadłużenie wobec banku. Marek świadomie zdecydował się przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co ograniczyło jego odpowiedzialność za długi.
Dziedziczenie spadku przez małoletnie dziecko
Joanna, samotna matka, dowiedziała się o śmierci swojego byłego partnera – ojca ich wspólnego dziecka. Dziecko automatycznie stało się spadkobiercą ustawowym. Joanna wiedziała, że mężczyzna miał poważne zaległości alimentacyjne oraz inne długi. W imieniu małoletniego dziecka złożyła do komornika wniosek o sporządzenie spisu inwentarza. Po zapoznaniu się z dokumentem wystąpiła do sądu rodzinnego o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Sąd wyraził zgodę, a Joanna złożyła odpowiednie oświadczenie, aby ochronić dziecko przed długami.
W przypadku śmierci bliskiej osoby obciążonej długami warto zlecić sporządzenie spisu inwentarza przed podjęciem decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Spis ten może wykonać komornik na wniosek osoby zainteresowanej, np. potencjalnego spadkobiercy, co pozwala oszacować składniki majątku i wysokość zobowiązań spadkodawcy. Dzięki temu możliwe jest podjęcie świadomej decyzji – przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub jego odrzucenie.
Śmierć bliskiej osoby to trudny moment, a dodatkowy stres związany z niejasną sytuacją majątkową spadkodawcy może prowadzić do pochopnych decyzji. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że przejęcie spadku to nie tylko zyski, ale i możliwe zobowiązania, które mogą przewyższać wartość majątku. Skorzystaj z naszych porad prawnych online, aby dowiedzieć się, jak chronić siebie i rodzinę przed długami. Skontaktuj się z nami już dziś!
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika