Procedura otwarcia i ogłoszenia testamentu

Otwarcie i ogłoszenie testamentu

W pierwszej kolejności po zmarłym należy przeprowadzić procedurę dotyczącą otwarcia i ogłoszenia testamentu.

Ustawodawca uregulował w przepisach art. 646-654 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) – ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) sposób, w jaki zainteresowane osoby oraz organy mają oficjalnie dowiadywać się o powołaniu do spadku, o zapisach, poleceniach itp. Ujawnienie testamentu następuje w drodze tzw. ogłoszenia testamentu przeprowadzanego przez sąd.

Sąd otwiera i ogłasza przedłożony mu testament, nawet jeżeli nie wpłynie w tym zakresie osobny wniosek zainteresowanego. Otwarcie i ogłoszenie testamentu nie podlega opłacie sądowej.

Gdzie udać się z testamentem po śmierci spadkodawcy?

Testament już wcześniej winien znaleźć się w sądzie w związku z dyspozycją przepisu art. 646 K.p.c., zgodnie z którą „każda osoba, u której znajduje się testament, obowiązana jest złożyć go w sądzie spadku [czyli sądzie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy], gdy dowie się o śmierci spadkodawcy”. W przypadku testamentów notarialnych, zdeponowanych u notariusza, z wykonaniem przedmiotowego obowiązku nie będzie zapewne większego problemu. W pozostałych przypadkach, jeśli testament, o którym wiadomo, że został spisany, do sądu jednak nie wpływa, ten, kto bezzasadnie uchyla się od wykonania obowiązku jego przedłożenia, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Ponadto sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę.

Specyficznym rozwiązaniem prawnym jest przepis art. 649 § 2 K.p.c., stosownie do którego „o terminie otwarcia i ogłoszenia nie zawiadamia się osób zainteresowanych, jednakże mogą one być obecne przy tej czynności”.

Zobacz również: Otwarcie testamentu po 20 latach

Czy sąd ma obowiązek zawiadomienia osób zainteresowanych o terminie i miejscu odczytania testamentu?

Otwarcie i ogłoszenie testamentu odbywa się zatem, jak wynika z przytoczonego wyżej unormowania, na posiedzeniu jawnym, o którego terminie nie zawiadamia się osób zainteresowanych, przy czym osoby takie mogą być jednak obecne przy tej czynności, jeśli powezmą (z dowolnego źródła) wiadomość o posiedzeniu. Uprawnienie do uczestnictwa w posiedzeniu oznacza w szczególności, że jeżeli zainteresowani zażądają – w chwili złożenia testamentu – stosownego zawiadomienia o terminie i miejscu posiedzenia, to sąd zobowiązany jest to żądanie spełnić.

Równocześnie jednak, aby spełnić wymóg jawności treści testamentu, sąd o dokonanym otwarciu i ogłoszeniu (a nadto o innych istotnych dla zainteresowanych faktach, w szczególności o treści konkretnego rozrządzenia testamentowego) w miarę możności zawiadamia osoby, których rozrządzenia testamentu dotyczą, oraz wykonawcę testamentu i kuratora spadku, jeżeli zostali ustanowieni.

W protokole otwarcia i ogłoszenia testamentu sąd opisuje jego stan zewnętrzny oraz wymienia się jego datę, datę złożenia i osobę, która testament złożyła.

Testament wraz z protokołem otwarcia i ogłoszenia przechowuje się w sądzie spadku. Oryginału testamentu nie wydaje się osobom zainteresowanym – a tym bardziej niezainteresowanym – ani w toku postępowania spadkowego, ani po jego zakończeniu (§ 142 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych). Zawsze jednak można wnosić o wydanie jego kserokopii (uwierzytelnionej lub zwykłej) z akt sprawy.

Reasumując, sąd nie jest zobowiązany zawiadamiać wszystkich spadkobierców o terminie otwarcia i ogłoszenia testamentu.

Zobacz również: Wezwanie spadkobierców przez ogłoszenie

Zawiadomienie spadkobierców o nabyciu spadku

Gdy już testament będzie otwarty, będzie można wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku. Z takim wnioskiem może wystąpić każda osoba tym zainteresowana. Ustawodawca nie określa terminów, w których należy przeprowadzić postępowanie spadkowe.

Co się tyczy zawiadomienia spadkobierców ustawowych, to przy stwierdzeniu nabycia spadku każda osoba wchodząca do kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłym powinna być poinformowana. Czyli przy otwarciu i ogłoszeniu testamentu sąd nie ma obowiązku zawiadamiać Pani męża, natomiast o postępowaniu w sprawie stwierdzeniu nabycia spadku sąd już ma taki obowiązek. Co się tyczy kopii testamentu, to ma ją jedynie testator. Ale nie jest wykluczone, że testator może dać testament spadkobiercy testamentowemu, żeby po śmierci spadkodawcy ułatwić procedurę otwarcia testamentu.

Zobacz również: Czy można nie ujawniać testamentu?

Masz podobny problem prawny? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.