Nieprzeprowadzona sprawa spadkowa po ojcu

Aby Pani mama mogła swobodnie rozporządzać nieruchomością, należy najpierw uregulować jej stan własności. Z uwagi na to, że właścicielem nieruchomości był Pani ojciec, należy w pierwszej kolejności przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po tacie.

Stwierdzenia nabycia spadku można dokonać w sądzie lub przed notariuszem (wtedy otrzymuje się tzw. akt poświadczenia dziedziczenia).

Postępowanie przed sądem

Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania;
• odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych;
• odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet zamężnych;
• odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy;
• testament (o ile został sporządzony)
• oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane).

Generalnie wnosząc do sądu sprawę o ustalenie praw do spadku, trzeba wymienić wszystkich spadkobierców, którzy dziedziczą.

Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym sąd stwierdzi, kto dziedziczy spadek po spadkodawcy.

Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł.

Spadkobiercy mogą także ustanowić pełnomocnika, który będzie ich reprezentował przed sądem.

Postępowanie przed notariuszem

Od marca 2009 r. drugim sposobem na potwierdzenie przez spadkobiercę prawa do spadku jest notarialne poświadczenie dziedziczenia. Taki dokument ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Warto pamiętać, że akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz i nie ma tutaj znaczenia ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (jak to jest w postępowaniu sądowym).

Spadkobiercy nie muszą składać żadnych wniosków oraz pism procesowych.

Spadkobiercy muszą jednak spełnić następujące warunki:

• do kancelarii notarialnej przychodzą wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi;
• nie może być żadnych sporów między spadkobiercami w kwestii podziału spadku – czyli tego, kto jest spadkobiercą (gdy spadkobiercy sprzeczają się w tej sprawie, to spór rozstrzyga się na drodze sądowej).

Wybór notariusza zapewnia sprawne, szybkie, łatwiejsze, a przede wszystkim mniej sformalizowane przeprowadzenie sprawy spadkowej.

Na początek należy umówić się na spotkanie z notariuszem. Można to zrobić osobiście lub telefonicznie. Notariusz informuje o tym, jakie dokumenty trzeba ze sobą zabrać, aby móc poświadczyć dziedziczenie (m.in. akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia i małżeństwa potencjalnych spadkobierców, testament, gdy dziedziczenie jest na podstawie testamentu).

W kancelarii notarialnej spotykają się wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy.

Notariusz w obecności spadkobierców, a także osób, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi, sporządza protokół dziedziczenia (będzie to akt notarialny).

Stanie się tak tylko wtedy, gdy pomiędzy spadkobiercami nie będzie sporu o spadek (o to, kto jest spadkobiercą, a nie – jak podzielić poszczególne składniki spadku – to rozstrzyga inny akt, dotyczący działu spadku).

Notariusz na podstawie protokołu dziedziczenia sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Określi on krąg spadkobierców oraz ich udziały w dziedziczonym majątku. Nabierze jednak mocy prawnej dopiero, gdy zostanie zarejestrowany w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia.

Poświadczenie dziedziczenia u notariusza kosztuje 150 zł (100 zł za protokół dziedziczenia, 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia). Cena jest taka sama bez względu na liczbę osób, które biorą udział w tej czynności. Do tej sumy należy dodać jeszcze 23% podatku VAT.

Opłaty nie obejmują jednak kosztów, które są związane z wypisem aktów poświadczenia dziedziczenia. Każdy spadkobierca, którego dotyczy sprawa, może żądać wypisów aktu w dowolnej ilości. Taki wypis kosztuje 6 złotych netto od każdej strony dokumentu.

Po stwierdzeniu nabycia spadku, należy zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego.

Skoro po Pani ojcu pozostała jego małżonka i czworo dzieci, to zapewne sąd zadecyduje, że cały majątek po Pani ojcu (a więc i przedmiotowe nieruchomości) przypadnie wszystkim w odpowiednich częściach ułamkowych. Dlatego też Pani mama będzie mogła rozporządzić wyłącznie należącym do niej udziałem, a nie całą nieruchomością. Aby otrzymać całą nieruchomość, nie tylko mama, ale również Pani rodzeństwo, musiałoby przekazać na Pani rzecz swoje udziały w nieruchomościach należących do Pani ojca.

Aby tego uniknąć, należałoby po stwierdzeniu nabycia spadku przeprowadzić kolejną procedurę, tj. dział spadku. W trakcie tego postępowania Pani rodzeństwo musiałoby przekazać swoje udziały na rzecz Pani mamy nieodpłatnie lub odpłatnie. Wniosek o dział spadku można złożyć za zgodą wszystkich spadkobierców co do sposobu działu – wówczas sprawę można załatwić albo przed sądem, albo u notariusza lub bez takiej zgody, przedstawiając swój własny plan podziału – wówczas sprawę można przeprowadzić wyłącznie przed sądem.

Koszty notarialne działu spadku oblicza notariusz w zależności od tego, jaką stawkę przyjmie. Stawki określone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.06.2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.

Maksymalna stawka taksy notarialnej jest zależna od wartości majątku podlegającego działowi i wynosi od:

• wartość majątku do 3000 zł – maksymalna opłata 100 zł,
• powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł,
• powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł,
• powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł,
• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000zł,
• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,
• powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowiźnie nie więcej niż 7500 zł.

Powyższe kwoty są kwotami maksymalnymi, jakie może naliczyć notariusz. Do kwot tych notariusz doliczy 23% podatku VAT.

Notarialny dział spadku jest szybszy i nie tak sformalizowany jak sądowy.

Natomiast koszty sądowego działu spadku są dużo mniejsze. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 500 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 zł. Jeżeli wniosek o dział spadku zawiera żądanie zniesienia współwłasności, opłata wynosi 1000 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 zł.

Jak zatem widać, wszystko zależy od tego, czy rodzeństwo zgodzi się przekazać swoje udziały w spadku po ojcu (odpłatnie lub nieodpłatnie) na rzecz mamy, tak by to ona stała się jedyną właścicielką nieruchomości. Rodzeństwo może również przekazać udziały bezpośrednio na Panią. Bez zgody rodzeństwa nie ma także pewności, że sąd zgodzi się na zaproponowany przez Panią podział.

Jak wynika z opisu, przyjęła Pani błędne założenie, że cały spadek po zmarłym ojcu przypadł tylko i wyłącznie mamie, a tak niestety nie jest. Dzieci zmarłego dziedziczą bowiem na równi z żyjącym małżonkiem i wszyscy stają się współwłaścicielami majątku spadkowego (udział dziedziczącego małżonka nie może być mniejszy niż ¼ spadku, natomiast pozostałe ¾ będzie dzielone pomiędzy czworo dzieci zmarłego).

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj i zapytaj prawnika >>

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj i zapytaj prawnika >>