Wypłata udziałów po śmierci członka spółdzielni

Podstawę prawną stanowi: ustawa z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników (zwana dalej: ustawą), ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze. W przedstawionym stanie fatycznym mamy do czynienia z dziedziczeniem członkostwa we spółdzielni wiejskiej.

Wskazanie osoby do wypłaty dywidend

Wskazanie w deklaracji osoby, której spółdzielnia zobowiązana jest wypłacić udziały, skutkuje tym, iż są one wyłączone ze spadku. Wskazanie, o którym mowa w art. 16 § 4 Prawa spółdzielczego, wywołuje skutki takie jak dyspozycja wkładem oszczędnościowym na rachunku bankowym dokonywana na podstawie art. 56 ust. 1 Prawa bankowego (por. W. Borysiak, w: Osajda, Komentarz, t. IVA, 2019, art. 922, s. 64, Nb 271 i 271.1). W przypadku jednak, gdy osoba wskazana w deklaracji nie żyje przed aktualizacją tej deklaracji, tj. śmierci członka spółdzielni, udziały te wchodzą w skład spadku. Wówczas spadkobiercy mogą złożyć wniosek o przyjęcie ich w poczet członków spółdzielni. Jeżeli spadkobierców jest więcej niż jeden, powinni oni wskazać jednego spośród siebie, który uzyskuje prawo do udziałów, chyba że podzielą oni udziały między tych spadkobierców, którzy złożyli deklarację przystąpienia do spółdzielni.

Dziedziczenie udziałów w spółdzielni

Każdy spadkobierca, niezależnie od tytułu nabycia spadku, może skorzystać z uprawnienia do dziedziczenia udziałów. Ustawodawca zezwolił na podział udziałów pomiędzy spadkobierców, a zatem nie ma konieczności, aby dziedziczyła je tylko jedna osoba (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 czerwca 2015 r., sygn. akt K 25/12). Spadkobiercy mogą zdecydować, co wymaga jednoznacznej zgody wszystkich spadkobierców, iż nabyte udziały mogą zostać nabyte przez jednego ze spadkobierców. Jednak w przypadku dziedziczenia przez więcej niż jednego spadkobiercę podlegają one podziałowi pomiędzy wszystkich uprawnionych do dziedziczenia spadkobierców. Jeżeli jako jeden ze spadkobierców nie złożył Pan deklaracji o przyjęcie w poczet członków spółdzielni, to może ją Pan złożyć albo skorzystać z prawa majątkowego do wypłaty wartości udziałów w odziedziczonej części. Ze względu na fakt, iż deklaracja o przyjęcie w poczet członków nie  ulega przedawnieniu, to może ją Pan aktualnie złożyć. Jednak nadwyżka bilansowa za lata uprzednie jest wypłacana członkom spółdzielni, a nie osobom posiadającym udziały. Tak więc nie widzę podstaw prawnych do żądania wypłaty dywidend za okres przed złożeniem deklaracji członkowskiej. Dopiero przyjęcie w poczet członków spółdzielni otworzy Panu prawo do dywidendy.

Złożenie deklaracji do spółdzielni

Na gruncie art. 16 ustawy o spółdzielniach:

„§ 1. Warunkiem przyjęcia na członka jest złożenie deklaracji. Deklaracja powinna być złożona pod nieważnością w formie pisemnej. Podpisana przez przystępującego do spółdzielni deklaracja powinna zawierać jego imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania, a jeżeli przystępujący jest osobą prawną – jej nazwę i siedzibę, ilość zadeklarowanych udziałów, dane dotyczące wkładów, jeżeli statut ich wnoszenie przewiduje, a także inne dane przewidziane w statucie.

§ 2. W formie pisemnej deklaruje się także dalsze udziały, jak i wszelkie zmiany danych zawartych w deklaracji.

§ 3. Członek może w deklaracji lub w odrębnym pisemnym oświadczeniu złożonym spółdzielni wskazać osobę, której spółdzielnia obowiązana jest po jego śmierci wypłacić udziały. Prawo z tego tytułu nie należy do spadku.

Zgodnie z art. 16a ustawy o spółdzielniach Spadkobierca zmarłego członka spółdzielni dziedziczy udziały, jeżeli jest członkiem spółdzielni lub złożył deklarację przystąpienia do spółdzielni. Jeżeli spadkobierców jest więcej niż jeden, powinni oni wskazać jednego spośród siebie, który uzyskuje prawo do udziałów, chyba że podzielą oni udziały między tych spadkobierców, którzy złożyli deklarację przystąpienia do spółdzielni. Spółdzielnia nie może odmówić przyjęcia w poczet członków spadkobierców dziedziczących udziały, jeżeli odpowiadają oni wymogom określonym w statucie”.

Podsumowując, spółdzielnia bez zgody wszystkich spadkobierców nie może przekazać wszystkich praw z udziałów we spółdzielni tylko jednemu spadkobiercy. Jako drugi spadkobierca może Pan żądać przyjęcia Pana w poczet członków albo wypłaty wartości udziałów Panu przysługujących. Wskazać należy, iż nabycie prawa do udziałów w związku z dziedziczeniem powstało w chwili śmierci spadkodawcy posiadającego udziały we spółdzielni. Jednak brak jest podstaw do żądania zaległych dywidend przez osobę, która nie była członkiem spółdzielni na dzień jej wypłaty.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.