Dział spadku a wpis do księgi wieczystej

Zasady wpisu własności do księgi wieczystej

Księgi wieczyste są prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości, a zakładane są dla nieruchomości, które ich nie posiadają lub których księgi wieczyste zaginęły. Wpis do księgi wieczystej dokonuje się na wniosek, chyba że przepis szczególny pozwala na dokonanie wpisu z urzędu. Wniosek o wpis do księgi wieczystej powinien zostać złożony na piśmie.

Do dokumentów urzędowych mogących stanowić podstawę wpisu do księgi wieczystej należy zaliczyć w szczególności:

1. Orzeczenie sądu:
• orzeczenie prawomocne,
• orzeczenia nieprawomocne np. w przypadku hipoteki przymusowej, postanowienie sądu o zabezpieczeniu powództwa, postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu kar grzywien czy innych kar pieniężnych grożących w postępowaniu karnym,
• orzeczenie nieprawomocne, ale opatrzone klauzulą natychmiastowej wykonalności, może być podstawą wpisu do księgi wieczystej hipoteki przymusowej,
• odpis orzeczenia z klauzulą prawomocności np. postanowienie sądu o zniesieniu współwłasności, o ustanowieniu służebności drogi koniecznej, o dziale spadku.
2. Dokument stwierdzający dokonanie czynności prawnej, np. akt notarialny stwierdzający zawarcie umowy sprzedaży, darowizny, zamiany nieruchomości. Dokument ten powinien zostać sporządzony minimum w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
3. Decyzja administracyjna np. decyzja o wywłaszczeniu.
4. Inne dokumenty np. zaświadczenie wystawione przez wojewodę – stanowi podstawę ujawnienia Skarbu Państwa jako właściciela na podstawie dekretu o reformie rolnej.

Postępowanie o dział spadku

Jak zatem wynika z powyższego, wpisu do księgi wieczystej można dokonać po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o dziale spadku. Tak więc obecnie należy przeprowadzić postępowanie o dział spadku, aby po jego zakończeniu móc dokonać stosownych wpisów w księdze wieczystej.

Zgodnie z art. 1035 Kodeksu cywilnego: „jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych”. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Do przeprowadzenia działu spadku należy przedłożyć przede wszystkim postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku po rodzicach.

Spadkobiercy do dokonania działu spadku powinni dostarczyć również tytuły prawne spadkodawców do poszczególnych składników majątku spadkowego, np. aktualny odpis księgi wieczystej, akt własności ziemi, akt uzyskania własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość gruntowa, to oprócz aktualnego odpisu księgi wieczystej należy dołączyć aktualny wypis z rejestru gruntów, a gdy chodzi o spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bądź lokal stanowiący odrębną nieruchomość – zaświadczenie ze spółdzielni bądź od zarządcy nieruchomości o niezaleganiu w bieżących opłatach.

We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawców, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
• spis inwentarza,
• jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.

Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu.

W postępowaniu działowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.

W postępowaniu o dział spadku jego stan ustala się według chwili otwarcia spadku, a więc chwili śmierci spadkodawcy, a wartość spadku według cen z chwili dokonania działu spadku. Oznacza to, że przy podziale sąd będzie uwzględniał wartość nieruchomości na dzień dokonywania działu.

Jeżeli uczestnicy zgodnie określą wartość przedmiotów wchodzących w skład spadku, sąd nie będzie już ustalał tych wartości.

Zobacz również: Spadek po dziadkach po latach

3 sposoby podziału nieruchomości spadkowej

W przypadku sporu pomiędzy uczestnikami co do wartości poszczególnych przedmiotów spadkowych sąd powoła biegłego.

Sposób dokonania działu spadku:

Z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku można wyróżnić:

1. podział fizyczny spadku – podział w naturze, czyli mówiąc wprost podział na części;
2. przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy, z obowiązkiem (lub bez) spłaty pozostałych,
3. podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej w ten sposób sumy między współspadkobiercami.

Wniosek o dział spadku powinien być należycie opłacony. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 500 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 zł. Jeżeli wniosek o dział spadku zawiera żądanie zniesienia współwłasności, opłata wynosi 1000 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 zł.

W trakcie działu spadku można również rozliczyć ponoszone nakłady na nieruchomość pomiędzy spadkobiercami (tak jak w opisanej sytuacji – gdy tylko jeden spadkobierca płacił za wszystko, a drugi nie).

Tak więc spadkobierca, który złoży wniosek o dział spadku, może zaproponować swój sposób podziału, np. w zamian za udziały drugiego spadkobiercy dokona jego spłaty (oczywiście z uwzględnieniem już poniesionych kosztów, opłat za nieruchomość). Jeżeli nieruchomość jest wyłącznie gruntowa (nie ma na niej budynków) i jest możliwość jej równego podziału, to można też zawnioskować o podział fizyczny tej nieruchomości pomiędzy spadkobiercami. W ostateczność, gdy nie będzie zgody pomiędzy spadkobiercami co do sposobu podziału nieruchomości, sąd zarządzi jej sprzedaż i podzieli pieniądze na spadkobierców stosownie do ich udziałów w spadku.

Radzę sprawę załatwić polubownie i dokonać zgodnego działu spadku (można w sądzie lub u notariusza), ponieważ takie sprawy w razie sporów mogą ciągnąć się latami.

Zobacz również: Aktualizacja księgi wieczystej po nabyciu spadku

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.