Spadek po babci

Sprawa dotyczy spadku po babci. Przed dwoma laty zmarła babcia pana Marcela. Dziadek nie żyje od lat. Pozostawili po sobie dom z dużą, podzielną działką budowlaną oraz ziemię rolną. Dziadkowie mieli dwie córki. Mama pana Marcela po wyjściu za mąż wyprowadziła się z domu swoich rodziców, natomiast jej siostra do dziś w nim mieszka z rodziną. Ani po śmierci dziadka, ani po śmierci babci nie zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe. Mama pana Marcela próbowała rozmawiać z siostrą na temat jej części spadku po babci, ale usłyszała, że nic jej się nie należy. Mama pana Marcela niedawno zmarła. Pan Marcel, jego brat i ojciec chcieliby upomnieć się o spadek po zmarłej babci, jeśli nie jest za późno. Zapytali nas, jakie w tym celu powinni podjąć kroki.

Czy prawo do dziedziczenia może się przedawnić?

Uprawnienie do dziedziczenia nie przedawnia się, można przeprowadzić sprawę spadkową po osobie zmarłej nawet wiele lat po jej śmierci. Jak więc sprawdzić spadek po babci?

Aby uregulować sprawy spadkowe po babci, dziadku oraz po mamie pana Marcela, należy w pierwszej kolejności przeprowadzić postępowanie spadkowe po wszystkich zmarłych (czyli uzyskać potwierdzenie nabycia spadku).

W pierwszej kolejności musi zostać przeprowadzone postępowanie spadkowe po mamie pana Marcela. Dopiero bowiem w momencie, gdy potwierdzone zostaną pana Marcela (oraz jego brata i ojca) prawa do spadku po zmarłej, będzie można wystąpić o przeprowadzenie sprawy spadkowej po dziadkach.

I. Postępowanie przed notariuszem

Postępowanie spadkowe po mamie pana Marcela można przeprowadzić przed sądem lub przed notariuszem.

Do notariusza muszą stawić się wszyscy spadkobiercy ustawowi osobiście (czyli według tego, co napisał pan Marcel w pytaniu: ojciec, pan Marcel i jego brat), wówczas notariusz sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Obowiązkowym warunkiem przeprowadzenia postępowania spadkowego u notariusza jest osobiste stawiennictwo.

II. Druga możliwość – postępowanie przed sądem

Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku w sądzie wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

Jakie dane należy podać i co dołączyć do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku.

Gdy pan Marcel już uzyska wraz z bratem i ojcem potwierdzenie nabycia spadku po mamie, wówczas można przystąpić do przeprowadzenia sprawy spadkowej po zmarłych dziadkach. W sytuacji jednakże spadku po dziadkach nie ma możliwości przeprowadzenia tego postępowania przed notariuszem, a pozostaje tylko i wyłącznie droga sądowa.

Należy zatem po dziadkach przeprowadzić analogiczne postępowanie, jakie opisałam w punkcie 2. Będzie możliwość przeprowadzenia jednego postępowania razem po babci i po dziadku pod warunkiem, że ich ostatnie miejsce zamieszkania przed śmiercią było tożsame. Jeżeli tak, to wystarczy, że we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku pan Marcel wskaże zarówno babcię, jak i dziadka.

Zobacz również: Jak zrzec się spadku po babci?

Przeprowadzenie postępowania o dział spadku

Następnym krokiem będzie przeprowadzenie działu spadku między spadkobiercami, czyli siostrą mamy pana Marcela a panem Marcelem, jego bratem i ojcem. Należy tego dokonać, ponieważ po przeprowadzeniu wyżej wymienionych postępowań wszyscy będą współwłaścicielami całego majątku po dziadkach w częściach ułamkowych. Dzięki działowi spadku każdy nabędzie jego realną, wyodrębnioną część.

Niestety w tego typu sprawach majątkowych, w których rodzina nie może dojść do zgody co do podziału, pozostaje tylko i wyłącznie droga sądowa. Każdy ze spadkobierców ma prawo do złożenia w sądzie wniosku o dział spadku i zniesienie współwłasności.

We wniosku o dział spadku po zmarłej babci (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
• spis inwentarza,
• jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.

Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu. Spis inwentarza nie jest konieczny, ponieważ wystarczy, że we wniosku o dział spadku zostanie zaznaczone, co wchodzi w skład spadku i jaka jest wartość aktualna tych składników majątkowych. Jeśli między spadkobiercami będzie spór co do wartości majątku spadkowego, to sąd powoła biegłego rzeczoznawcę.

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej.

W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.

Zobacz również: Dziedziczenie długów po dalszej rodzinie

Sposób dokonania działu spadku

Ze względu na sposób dokonania działu spadku można wyróżnić:

1. podział fizyczny spadku – podział w naturze,
2. przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy z obowiązkiem spłaty pozostałych lub bez takiej spłaty,
3. podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej sumy między współspadkobiercami.

Przy zgodnym podziale w zasadzie sąd związany jest sposobem podziału podanym przez spadkobierców w zgodnym wniosku. Może on od tego odstąpić jedynie wówczas, gdy występuje sprzeczność proponowanego podziału z prawem, zasadami współżycia społecznego albo też podział naruszałby w sposób rażący interesy osób uprawnionych. W braku zgodnego wniosku uczestników postępowania sąd powinien dokonać działu z uwzględnieniem składu dzielonego spadku oraz interesów poszczególnych współspadkobierców.

Opłaty sądowe związane z postępowaniem o dział spadku

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku wynosi (zgodnie z art. 51 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych):

• 500 zł – od wniosku o dział spadku,
• 300 zł – jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku,
• 1000 zł – od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności,
• 600 zł – od wniosku, jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.

Jeżeli rodzina pana Marcela (łącznie z siostrą mamy pana Marcela) nie dojdzie do wspólnego porozumienia co do podziału majątku dziadków, to sąd sam zdecyduje, w jaki sposób dokona podziału.

Na dzień dzisiejszy radziłabym panu Marcelowi w pierwszej kolejności:

1. sprawdzić stan księgi wieczystej nieruchomości, żeby dowiedzieć się, czy dziadkowie pana Marcela nadal widnieją w niej jako współwłaściciele nieruchomości;
2. przeprowadzić stwierdzenie nabycia spadku po mamie, następnie po dziadkach, a później dział spadku po dziadkach.

W sytuacji jednakże, gdyby okazało się, że dziadkowie przepisali już wszystko na rzecz siostry mamy pana Marcela, np. w umowie darowizny jeszcze za swojego życia, wtedy warto byłoby rozważyć kwestię dochodzenia zachowku od siostry mamy pana Marcela.

Zachęcam zatem do podjęcia wskazanych przeze mnie kroków prawnych w sprawie, bowiem wbrew temu, co twierdzi siostra zmarłej mamy pana Marcela, mamie pana Marcela należy się udział w spadku po jej rodzicach i to bez względu na to, czy z nimi mieszkała, czy też nie.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej - Dz.U. 2004 nr 148 poz. 1564
3. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.