Spadek po babci

Czy prawo do dziedziczenia może się przedawnić?

Uprawnienie do dziedziczenia nie przedawnia się, można przeprowadzić sprawę spadkową po osobie zmarłej nawet wiele lat po jej śmierci.

Aby uregulować sprawy spadkowe po Pana babci, dziadku oraz po mamie, należy w pierwszej kolejności przeprowadzić postępowanie spadkowe po wszystkich zmarłych (czyli uzyskać potwierdzenie nabycia spadku).

W pierwszej kolejności musi zostać przeprowadzone postępowanie spadkowe po Pana mamie. Dopiero bowiem w momencie, gdy potwierdzone zostaną Pana (oraz brata i ojca) prawa do spadku po zmarłej, będzie można wystąpić o przeprowadzenie sprawy spadkowej po dziadkach.

Postępowanie spadkowe przed sądem czy notariuszem?

Postępowanie spadkowe po Pana mamie można przeprowadzić przed sądem lub przez notariuszem.

I. Postępowanie przed notariuszem

Do notariusza muszą stawić się wszyscy spadkobiercy ustawowi osobiście (czyli według tego, co napisał Pan w pytaniu: ojciec, Pan i Pana brat), wówczas notariusz sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Obowiązkowym warunkiem przeprowadzenia postępowania spadkowego u notariusza jest osobiste stawiennictwo.

Wykaz dokumentów niezbędnych do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia

1. akt zgonu spadkodawcy,
2. numer PESEL spadkodawcy oraz ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (unieważniony dowód osobisty, zaświadczenie Urzędu Miejskiego/Gminy),
3. odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców lub odpisy skrócone aktów małżeństwa spadkobierców którzy zawarli związek małżeński i zmienili nazwisko,
4. odpis skrócony aktu małżeństwa małżonka spadkodawcy (zamiast odpisu skróconego aktu urodzenia),
5. testament spadkodawcy
6. od 20 lutego 2011 roku zgodnie z treścią ustawy z dnia 26 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2009 roku, Nr 131, 1075) notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta, w związku z powyższym na spadkobiercach ciąży obowiązek wskazania wszystkich nieruchomości, których właścicielem/współwłaścicielem/użytkownikiem wieczystym/współużytkownikiem wieczystym/uprawnionym/współuprawnionym był spadkodawca poprzez wskazanie numeru księgi wieczystej nieruchomości i sądu, który tą księgę prowadzi.

Zobacz również: Jak zrzec się spadku po babci?

Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia

Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia zależą od liczby osób stawających do aktu oraz od zakresu czynności dokonywanych przez notariusza i wynoszą za:

1. protokół z otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł;
2. protokół z przyjęcia lub odrzucenia spadku (jeżeli od dnia otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) nie upłynęło sześć miesięcy, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone) – 50 zł od każdej osoby składającej oświadczenie;
3. protokół dziedziczenia – 100 zł;
4. akt poświadczenia dziedziczenia – 50 zł;
5. wypisy – w zależności od ich liczby oraz liczby stron (strona – 6 zł);

W celu wyliczenia dokładnego wynagrodzenia notariusza za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia warto skontaktować się z konkretną kancelarią notarialną.

Postępowanie spadkowe przed sądem

II. Druga możliwość – postępowanie przed sądem

Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku w sądzie wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

Jakie dane należy podać i co dołączyć do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?

We wniosku należy podać:

• oznaczenie właściwego wydziału cywilnego sądu rejonowego, do którego wniosek jest kierowany;
• imię i nazwisko oraz dokładny adres wnioskodawcy;
• wykaz uczestników postępowania, przez których rozumiemy wszystkie osoby powołane do dziedziczenia na mocy testamentu i ustawy, wraz z ich dokładnymi adresami zamieszkania;
• tytuł „Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po [imię i nazwisko zamarłego]”;
• w głównej części wniosku podać dane o spadkodawcy (imię i nazwisko, data śmierci, ostatnie miejsce zamieszkania, stan cywilny) oraz informację o tym, czy istnieje testament, wymienić spadkobierców.

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania;
• odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych;
• odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet i mężczyzn zamężnych;
• odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy;
• oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane);
• testament, jeśli takowy zmarły sporządził

Odpisy aktów stanu cywilnego muszą być nie starsze niż sprzed 3 miesięcy.

Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł. Jeśli sprawa będzie dotyczyła dwóch spadkobierców to opłata będzie wynosić 100 zł.

Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku.

Gdy już uzyska Pan wraz z bratem i ojcem potwierdzenie nabycia spadku po mamie, wówczas można przystąpić do przeprowadzenia sprawy spadkowej po zmarłych dziadkach. W sytuacji jednakże spadku po dziadkach nie ma możliwości przeprowadzenia tego postępowania przed notariuszem, a pozostaje tylko i wyłącznie droga sądowa.

Należy zatem po dziadkach przeprowadzić analogiczne postępowanie, jakie opisałam w punkcie 2. Będzie możliwość przeprowadzenia jednego postępowania razem po babci i po dziadku pod warunkiem, że ich ostatnie miejsce zamieszkania przed śmiercią było tożsame. Jeżeli tak, to wystarczy, że we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wskaże Pan zarówno babcię jak i dziadka.

Przeprowadzenie postępowania o dział spadku

Następnym krokiem będzie przeprowadzenie działu spadku między spadkobiercami, czyli siostrą Pana mamy, a Panem, bratem i Pana ojcem. Należy tego dokonać, ponieważ po przeprowadzeniu wyżej wymienionych postępowań wszyscy Państwo będziecie współwłaścicielami całego majątku po dziadkach w częściach ułamkowych. Dzięki działowi spadku, każdy nabędzie jego realną, wyodrębnioną część.

Niestety w tego typu sprawach majątkowych, gdzie rodzina nie może dojść do zgody co do podziału, pozostaje tylko i wyłącznie droga sądowa.

Każdy ze spadkobierców ma prawo do złożenia w sądzie wniosku o dział spadku i zniesienie współwłasności.

We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
• spis inwentarza,
• jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.

Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu. Spis inwentarza nie jest konieczny, ponieważ wystarczy, że we wniosku o dział spadku zostanie zaznaczone, co wchodzi w skład spadku i jaka jest wartość aktualna tych składników majątkowych. Jeśli między spadkobiercami będzie spór co do wartości majątku spadkowego, to sąd powoła biegłego rzeczoznawcę.

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej.

W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.

Zobacz również: Dziedziczenie długów po dalszej rodzinie

Sposób dokonania działu spadku

Ze względu na sposób dokonania działu spadku można wyróżnić:

1. podział fizyczny spadku – podział w naturze,
2. przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy z obowiązkiem spłaty pozostałych lub bez takiej spłaty,
3. podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej sumy między współspadkobiercami.

Przy zgodnym podziale w zasadzie sąd związany jest sposobem podziału podanym przez spadkobierców w zgodnym wniosku. Może on od tego odstąpić jedynie wówczas, gdy występuje sprzeczność proponowanego podziału z prawem, zasadami współżycia społecznego albo też podział naruszałby w sposób rażący interesy osób uprawnionych. W braku zgodnego wniosku uczestników postępowania sąd powinien dokonać działu z uwzględnieniem składu dzielonego spadku oraz interesów poszczególnych współspadkobierców.

Opłaty sądowe związane z postępowaniem o dział spadku

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku wynosi (zgodnie z art. 51 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych):

• 500 zł – od wniosku o dział spadku,
• 300 zł – jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku,
• 1000 zł – od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności,
• 600 zł – od wniosku, jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.

Jeżeli nie dojdziecie Państwo (łącznie z siostrą Pana mamy) do wspólnego porozumienia co do podziału majątku dziadków, to sąd sam zdecyduje, w jaki sposób dokona podziału.

Na dzień dzisiejszy radziłabym Panu w pierwszej kolejności:

1. sprawdzić stan księgi wieczystej nieruchomości, żeby dowiedzieć się, czy Pana dziadkowie nadal widnieją w niej jako współwłaściciele nieruchomości;
2. przeprowadzić stwierdzenie nabycia spadku po mamie, następnie po dziadkach, a później dział spadku po dziadkach.

W sytuacji jednakże gdyby okazało się, że dziadkowie przepisali już wszystko na rzecz siostry Pana mamy, np. w umowie darowizny jeszcze za swojego życia, wtedy warto byłoby rozważyć kwestię dochodzenia zachowku od siostry Pana mamy.

Zachęcam zatem do podjęcia wskazanych przeze mnie kroków prawnych w sprawie, bowiem wbrew temu co twierdzi siostra Pana zmarłej mamy, Pana mamie należy się udział w spadku po jej rodzicach i to bez względu na to, czy z nimi mieszkała, czy też nie.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼