Podział majątku po rodzicach - jak najkorzystniej?

Mama i tato zmarli przed 10 laty, mamy postanowienie sądu, że każda z nas (córek) nabyła po 1/3 majątku. Chcemy przeprowadzić dział spadku po rodzicach. W skład majątku wchodzą 2 działki i działka z nieruchomością, tj. dom, w którym mieszkam z jedną siostrą. Trzecia siostra z rodziną mieszka w innej miejscowości, dostała przed laty od rodziców pieniądze na budowę domu i ona zrzeka się swoich udziałów. Nieruchomość chcemy podzielić po 1/2, a pozostałe dwie działki oddaję siostrze, bo ma dzieci. Na co się zdecydować: na drogę sądową czy u notariusza? Czy postanowienie sądu i umowa u notariusza mają tę samą wartość prawną? Jak przeprowadzić ten dział korzystnie finansowo?

Jak przeprowadzić działu spadku?

Zgodnie z art. 1035 Kodeksu cywilnego „jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych”. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Zgodnie z art. 1037 Kodeksu cywilnego dział spadku po rodzicach może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Do przeprowadzenia działu spadku należy przedłożyć przede wszystkim postanowienie sądu bądź akt poświadczenia dziedziczenia stwierdzający nabycie spadku. Z dokumentów tych wynikać będzie krąg spadkobierców. Spadkobiercy do dokonania działu spadku powinni dostarczyć tytuły prawne spadkodawcy do poszczególnych składników majątku spadkowego, np. aktualny odpis księgi wieczystej, akt własności ziemi, akt uzyskania własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość gruntowa, to oprócz aktualnego odpisu księgi wieczystej należy dołączyć aktualny wypis z rejestru gruntów, a gdy chodzi o spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bądź lokal stanowiący odrębną nieruchomość – zaświadczenie ze spółdzielni bądź od zarządcy nieruchomości o niezaleganiu w bieżących opłatach.

Dział spadku można przeprowadzić u notariusza (pod warunkiem, że będzie zgoda między spadkobiercami co do działu spadku) lub w sądzie.

Zobacz również: Podział majątku spadkowego

Jakie są koszty notarialne działu spadu?

Jeśli chodzi o koszty notarialne działu spadku, to podstawą do określenia maksymalnej stawki taksy notarialnej jest ogólna wartość majątku podlegającego działowi.

Notarialny dział spadku po rodzicach jest szybszy i nie tak sformalizowany jak sądowy.

Dział spadku w sądzie

Co się tyczy trybu sądowego działu spadku:

We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
• spis inwentarza,
• jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.

Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu.
W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej.

W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.

W postępowaniu o dział spadku jego stan ustala się według chwili otwarcia spadku, a więc chwili śmierci spadkodawcy, a wartość spadku według cen z chwili dokonania działu spadku. Oznacza to, że przy podziale sąd będzie uwzględniał wartość nieruchomości na dzień dokonywania działu.

Jeżeli uczestnicy zgodnie określą wartość przedmiotów wchodzących w skład spadku sąd nie będzie ustalał wartości przedmiotów spadkowych. W przypadku sporu pomiędzy uczestnikami co do wartości poszczególnych przedmiotów spadkowych sąd powoła biegłego.

W jaki sposób sąd podzieli spadek?

Sposób dokonania działu spadku:

Z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku, zarówno w trybie umownym, jak i spadkowym, można wyróżnić:

1. podział fizyczny spadku – podział w naturze,
2. przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy, z obowiązkiem (lub bez) spłaty pozostałych
3. podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej w tej sumy między współspadkobiercami.

Opłaty sądowe przy wniosku o dział spadku

Wniosek o dział spadku powinien być należycie opłacony. Podział majątku po rodzicach nie jest jednak bardzo kosztowny. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 500 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 zł. Jeżeli wniosek o dział spadku zawiera żądanie zniesienia współwłasności, opłata wynosi 1000 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 zł.

Jak zatem widać, postępowanie przed notariuszem jest prostsze, szybsze, ale za to droższe. Z kolei plusem postępowania przed sądem jest to, że jest tańsze. Na dokonanie działu spadku, czy to przed notariuszem, czy przed sądem nie jest Pani ograniczona żadnym terminem – może Pani to załatwić w każdym czasie. Oczywiście wybór, gdzie i jak podzielić spadek po spadkodawcy należy do spadkobierców. Umowa o dział spadku w formie aktu notarialnego ma taką samą moc prawną co i postanowienie sądowe o dział spadku.

Zobacz również: Czy po śmierci rodziców muszę spłacić rodzeństwo?

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej - Dz.U. 2004 nr 148 poz. 1564

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.