Żądanie spłaty odziedziczonej części domu

Jak wyjść ze współwłasności nieruchomości oddziedziczonej w spadku?

Rzeczy nabyte w postępowaniu spadkowym stanowią współwłasność spadkobierców w częściach ułamkowych. Przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.) nie zakreślają spadkobiercom żadnego terminu do pozostawania we wspólności, mimo że pozostawanie w tej wspólności jest stanem przejściowym, a co więcej, zgodnie z art. 220 K.c. w zw. z art. 1035 K.c., roszczenie o dział spadku nie ulega przedawnieniu.

Do momentu podziału spadku wszyscy spadkobiercy są właścicielami całego spadku i wszystkich rzeczy wchodzących w jego skład. Dział spadku przeprowadza się po to, aby przydzielić konkretne rzeczy (ruchomości i nieruchomości) konkretnym spadkobiercom.

Jak widać, nie ma problemu, żeby przeprowadzić sprawę o dział spadku po Pana ojcu nawet po wielu latach od jego śmierci i zrzec się swojego udziału odpłatnie na rzecz innego spadkobiercy (oczywiście o ile zgodzi się on na taki warunek). Proszę mieć bowiem na uwadze, iż nie może Pan zmusić żadnego z pozostałych spadkobierców, aby przejął od Pana udział w spadku i Pana spłacił. Może Pan jedynie spróbować załatwić tę sprawę polubownie.

Dział spadku można przeprowadzić jedynie wówczas, jeśli zostało wcześniej stwierdzone nabycia spadku po zmarłym. Dział spadku, tak samo jak stwierdzenie nabycia spadku, można przeprowadzić w drodze postępowania sądowego lub przed notariuszem.

Co się tyczy samego działu spadku:

Umowny dział spadku może obejmować cały spadek lub jego część. W umowie powinno się wskazać wartość spadku oraz sposób dokonania działu spadku.

Jeżeli uda się Panu porozumieć co do sposobu działu spadku z bratem i pozostałymi spadkobiercami, to znaczy brat przejmie Pana udział i Pana spłaci, to najprostszym, najszybszym, ale z kolei droższym sposobem jest umowny dział spadku przeprowadzony w drodze umowy notarialnej, u notariusza. Chociaż notarialny podział spadku będzie kosztowniejszy niż sądowy, to notariusz załatwi wszelkie formalności.

Zobacz również: Przepisanie domu a spłata rodzeństwa

Koszty notarialne działu spadku

Jeśli chodzi o koszty notarialne działu spadku, to podstawą do określenia maksymalnej stawki taksy notarialnej jest ogólna wartość majątku podlegającego działowi. Koszty notarialne oblicza notariusz w zależności od tego, jaką stawkę przyjmie. Stawki określone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.06.2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.

Maksymalna stawka taksy notarialnej jest zależna od wartości majątku podlegającego działowi i wynosi od wartości:

• wartość majątku do 3000 zł – maksymalna opłata 100 zł,
• powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł,
• powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł,
• powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł,
• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000zł,
• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,
• powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7500 zł.

Powyższe kwoty są kwotami maksymalnymi, jakie może naliczyć notariusz. Do kwot tych notariusz doliczy 23% podatku VAT.

Drugim ze sposobów dokonania działu spadku jest droga sądowa – takie postępowanie jest tańsze, ale też może dłużej trwać. Sądowy dział spadku jest również niezbędny, jeżeli nie dojdzie Pani do porozumienia z bratem i pozostałymi spadkobiercami co do sposobu działu spadku i wysokości spłaty.

Zobacz również: Kiedy trzeba spłacić rodzeństwo?

Dział spadku ze zniesieniem współwłasności

Wniosek o dział spadku ze zniesieniem współwłasności może złożyć do sądu każdy ze spadkobierców. We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
• spis inwentarza,
• jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.

Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu. Spis inwentarza nie jest konieczny, ponieważ wystarczy, że we wniosku o dział spadku zostanie zaznaczone, co wchodzi w skład spadku i jaka jest wartość aktualna tych składników majątkowych. Jeśli między spadkobiercami będzie spór co do wartości majątku spadkowego, to sąd powoła biegłego rzeczoznawcę.

Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej.

W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.

Zobacz również: Jaki jest termin spłaty spadku?

Sposób dokonania działu spadku

Z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku, zarówno w trybie umownym, jak i spadkowym, można wyróżnić:

• podział fizyczny spadku – podział w naturze,
• przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty pozostałych lub bez takiej spłaty,
• podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej w ten sposób sumy między współspadkobiercami.

Przy zgodnym podziale w zasadzie sąd związany jest sposobem podziału podanym przez spadkobierców we wniosku. Może on od tego odstąpić jedynie wówczas, gdy występuje sprzeczność proponowanego podziału z prawem, zasadami współżycia społecznego albo też podział naruszałby w sposób rażący interesy osób uprawnionych. W braku zgodnego wniosku uczestników postępowania sąd powinien dokonać działu z uwzględnieniem składu dzielonego spadku oraz interesów poszczególnych współspadkobierców.

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku wynosi (zgodnie z art. 51 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych):

• 500 zł – od wniosku o dział spadku,
• 300 zł – jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku,
• 1000 zł – od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności,
• 600 zł – od wniosku, jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.

Zatem powinien Pan złożyć do sądu wniosek o dział spadku z zaproponowanym przez siebie sposobem podziału spośród trzech wymienionych powyżej, jednakże proszę pamiętać, że nie może Pan zmusić brata do odkupienia Pana udziału. Może mu Pan to jedynie zaproponować i ustalić polubownie kwotę spłaty. Jeżeli ani brat, ani inny spadkobierca nie będzie chciał Pana udziału odkupić, to pozostaje Panu wnioskowanie albo o fizyczny podział nieruchomości, co w przypadku domu mieszkalnego będzie raczej niewykonalne, albo o sprzedaż domu w ramach licytacji komorniczej i podział między spadkobierców uzyskanej w ten sposób kwoty.

Zobacz również: Jeżeli mam testament po rodzicach czy muszę dzielić się z rodzeństwem?

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼