Dziedziczenie przez nieślubne dziecko

• Data: 2023-10-21 • Autor: Piotr Kowalski

W artykule poruszamy problem dziedziczenia przez nieślubne dziecko ojca. Jest rodzina składająca się z ojca i matki (małżeństwo), dwóch córek i syna. Najprawdopodobniej ojciec ma nieślubne dziecko (córkę) – owoc krótkiego romansu sprzed około 17 lat. Do chwili obecnej matka dziecka nie zgłaszała żadnych roszczeń związanych z ojcostwem. Dziecko również tego nie robiło. Brak jest badań genetycznych, brak sądowego stwierdzenia ojcostwa. W artykule przedstawimy, w jaki sposób zabezpieczyć się na wypadek śmierci ojca przed spłatą części jego majątku na rzecz nieślubnego dziecka.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Dziedziczenie przez nieślubne dziecko

Czy nieślubne dziecko może dziedziczyć po ojcu?

Zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Z tego wynika, że po śmierci ojca na podstawie ustawy cały spadek odziedziczą jego dzieci oraz żona.

Nieślubne dziecko, żeby mogło dziedziczyć po ojcu, musiałoby mieć najpierw ustalone ojcostwo. Ustalenie ojcostwa nawet po śmierci domniemanego ojca jest dopuszczalne.

Jak podaje przepis art. 84 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.):
Art. 84. § 1. Sądowego ustalenia ojcostwa może żądać dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec dziecka. Jednakże matka ani domniemany ojciec nie mogą wystąpić z takim żądaniem po śmierci dziecka lub po osiągnięciu przez nie pełnoletności.
§ 2. Dziecko albo matka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu, a gdy ten nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy
”.

Po pierwsze, możliwość wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa nie jest ograniczona przez ustawodawcę żadnym terminem (w przeciwieństwie do powództwa o zaprzeczenie ojcostwa), a po drugie, jak najbardziej dopuszczalne jest wytoczenie takiego powództwa również po śmierci domniemanego ojca.

Ustalenie ojcostwa po śmierci domniemanego ojca

W tym miejscu należy wskazać, że ani śmierć domniemanego ojca, ani nawet brak woli potwierdzenia tych okoliczności przez członków jego rodziny lub inne osoby, które mogą posiadać taką wiedzę, nie uniemożliwia nieślubnemu dziecku udowodnienia swoich twierdzeń.

Trzeba bowiem zaznaczyć, iż w praktyce – poza wyżej wymienionymi dowodami z zeznań świadków – po śmierci domniemanego ojca można przeprowadzić ustalenie ojcostwa, korzystając w zasadzie z trzech możliwych rozwiązań. Mianowicie:

  • wykorzystując w badaniu przedmioty należące za życia do zmarłego ojca,
  • przeprowadzając badania na najbliższych krewnych zmarłego,
  • dokonując analizy chromosomu Y w sytuacji, kiedy wszystkie badane osoby są płci męskiej.

Jak się jednakże podkreśla, w dwóch ostatnich przypadkach dokładność metody jest zazwyczaj nieco mniejsza niż w sytuacji, gdy badanie takie przeprowadzane jest na podstawie materiału pobranego bezpośrednio od żyjącego mężczyzny. W sytuacji gdy nie jest badany bezpośrednio ojciec, czułość testu przy potwierdzeniu ojcostwa wynosi bowiem ok. 95%.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Jak ochronić się przed ewentualnymi roszczeniami finansowymi nieślubnego dziecka po śmierci ojca?

A teraz przejdźmy do sposobów, które chronią przed ewentualnymi roszczeniami finansowymi nieślubnego dziecka po śmierci ojca.
Jeśli ojciec sporządzi testament na wypadek swojej śmierci lub poczyni darowiznę (darowizny) np. na rzecz swoich dzieci i małżonki, pomijając nieślubne dziecko, to będziemy wówczas mieli do czynienia z tzw. zachowkiem. Osoby wybrane przez ojca na spadkobierców otrzymają majątek, ale będą musieli liczyć się ze spłatą, w sytuacji gdy nieślubne dziecko ustali ojcostwo i wystąpi do nich z roszczeniem finansowym.

Krąg osób uprawnionych do zachowku reguluje art. 991 Kodeksu cywilnego (K.c.).

Ustalanie udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku

Dopiero w sytuacji, gdy uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku w jeden z powyższych sposobów, przysługuje mu roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do jego pokrycia.
O zachowku możemy mówić jedynie po śmierci spadkodawcy.
Zgodnie z art. 992. K.c.: „przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni”.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Co zrobić żeby nie płacić zachowku?

Prawo polskie przewiduje trzy możliwości, żeby uchronić się przed wypłatą ewentualnego zachowku. Są to:

  1. Umowa dożywocia (art. 908 § 1 K.c.)
    Umowa dożywocia jest najlepszym sposobem żeby uchronić się przed wypłatą zachowku.
    Z przepisów K.c. art. 908 § 1 K.c. i art. 908 § 2 K.c. wynika, że strony umowy dożywocia mogą swobodnie kształtować treść obowiązków nakładanych na nabywcę nieruchomości w związku z umową dożywocia. W umowie dożywocia strony same określają, co należy rozumieć pod pojęciem dożywotniego utrzymania. Dopiero w braku postanowień umownych wchodzą obowiązki określone w art. 908 K.c.
    Umowa dożywocia nie jest bezpłatnym przysporzeniem (darowizną) i dlatego, jeżeli zostanie zawarta, nieślubne dziecko nie będzie mogło żądać zachowku od wartości nieruchomości zbytej tą umową (co miałoby miejsce w przypadku zwykłej darowizny czy dziedziczenia testamentowego).
  2. Wydziedziczenie spadkobiercy
    Wydziedziczenie jest uregulowane w art. 1008 K.c. Zgodnie z tym przepisem: *„spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawnieni
    1. wbrew woli spadkodawcy postępują uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
    2. dopuścili się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności, albo rażącej obrazy czci;
    3. uporczywie nie dopełniają względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych”.
      Jak wynika z przytoczonego przepisu, wydziedziczenie może zostać dokonane jedynie w testamencie. Nieważność tego dokumentu pociąga za sobą nieważność wydziedziczenia.
  3. Dobrowolne zrzeczenie się dziedziczenia
    Wskazujemy, że zrzeczenie się dziedziczenia po śmierci ojca przez jego córkę jest możliwe, ale jedynie na drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego, zgodnie z art. 1048 Kodeksu cywilnego. Zrzeczenie to obejmuje także zstępnych córki, chyba że umówiono się inaczej. Osoby, które dokonują zrzeczenia się dziedziczenia, jak i ich zstępni, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku, zgodnie z art. 1049 K.c. Zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia wymaga woli zarówno przyszłego spadkodawcy, jak i córki. Z tego wynika, że zrozumienie zawiłości prawa spadkowego oraz jego zastosowanie w praktyce jest kluczowe, zwłaszcza w kontekście zabezpieczania majątku przed ewentualnymi roszczeniami.
    Warto podkreślić, że aby uniknąć potencjalnych problemów związanych z dziedziczeniem, może być korzystne sporządzenie umowy dożywocia lub wydziedziczenie nieślubnej córki dopiero po uznaniu ojcostwa.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Przykłady z życia wzięte

Nieślubne dziecko zasadniczo jest spadkobiercą po obojgu rodzicach - z tego względu dochodzi do dziedziczenia. Ma także możliwość ustalenia ojcostwa oraz ubiegania się o zachowek. Warto zastanowić się nad konkretnymi przykładami.


Przykład 1
Pan Adam ma nieślubne dziecko z dawnego romansu. Po jego śmierci dziedziczą żona i dwoje dzieci z tego małżeństwa. W tym czasie jednak zgłasza się nieślubne dziecko, wnosi o przeprowadzenie badań genetycznych i wynik wskazuje na ojcostwo zmarłego. Nieślubne dziecko ma prawo do dziedziczenia po swoim biologicznym ojcu na takich zasadach jak pozostałe dzieci.


Przykład 2
Pan Adam wie, że ma córkę spoza małżeństwa, jest z nią w sporadycznym kontakcie. Przepisuje cały swój majątek, czyli dom z działką, na swojego syna z małżeństwa - na mocy umowy dożywocia. Po jego śmierci córka z romansu nie będzie miała ubiegać się o spadek (którego nie będzie) ani o zachowek - bo to wyklucza dożywocie.


Przykład 3
Pan Adam zapisuje w testamencie swojej żonie i dwóm córkom swój majątek. Wie, że jest ojcem nieślubnego syna, na co są dowody - badania DNA. Po jego śmierci nieślubne dziecko może ubiegać się od spadkobierców testamentowych o zachowek.

Podsumowanie

Aby zabezpieczyć majątek po śmierci ojca przed ewentualnymi roszczeniami finansowymi ze strony nieślubnego dziecka, można podjąć kilka działań:

  1. Sporządzenie testamentu lub zawarcie umowy spadkowej, w których nieślubne dziecko zostanie wyraźnie wykluczone z kręgu spadkobierców. To może znacznie ograniczyć możliwość roszczeń w przyszłości.

  2. Zawarcie umowy dożywocia, co sprawi, że majątek przeniesiony w związku z tą umową nie będzie podlegał spadkowi ani zachowkowi.

  3. Skontaktowanie się z nieślubnym dzieckiem i uzyskanie od niego dobrowolnego zrzeczenia się należnego spadku w przyszłości.

Oferta porad prawnych online

Potrzebujesz pomocy w zrozumieniu i zastosowaniu przepisów prawa związanych z dziedziczeniem i wydziedziczeniem? Oferujemy usługi porad prawnych online w zakresie prawa spadkowego, w tym kwestii wydziedziczenia i zabezpieczenia majątku przed ewentualnymi roszczeniami. Nasze usługi obejmują konsultacje prawne, analizę dokumentów, doradztwo w sprawach wydziedziczenia i inne. Jeżeli chcesz skorzystać z naszej oferty i zabezpieczyć swoje dziedziczenie oraz majątek, opisz nam swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

rozwodowy.pl

Szukamy prawnika »