Indywidualne porady prawne
• Autor: Grzegorz Stefanowski
Sprawa dotyczy sprzedaży samochodu przez spadkobierców. W masie spadkowej jest samochód męża (była wspólnota majątkowa), jest prawomocne postanowienie o nabyciu spadku. Spadkobiercą jest żona oraz córka i wnuk. Chcemy sprzedać samochód, zarówno córka męża, jak i wnuk mieszkają za granicą. Jak najprościej załatwić sprawę sprzedaży samochodu, jakie dokumenty są potrzebne, abym ja mogła w imieniu pozostałych spadkobierców sprzedać samochód? Co jest korzystniejsze – pełnomocnictwo czy przeniesienie własności na mnie?
W Pani przypadku, na podst. art. 1035 Kodeksu cywilnego, po stwierdzeniu nabycia spadku (także w formie aktu poświadczenia dziedziczenia wraz z protokołem), powstała współwłasność majątku spadkowego w częściach ułamkowych.
„Art. 1035 [Współwłasność w częściach ułamkowych] Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu”.
Wobec treści art. 1036 Kodeksu cywilnego, zdanie pierwsze, „spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku”.
Podała Pani, iż chce jak najprościej sprzedać składnik majątku spadkowego, czyli samochód, i zarazem pyta Pani o pełnomocnictwo lub przeniesienie własności.
Zobacz również: Jak zarejestrować ciągnik którego właściciel nie żyje?
Obecnie, jak podałem wyżej, między Państwem istnieje współwłasność ułamkowa majątku spadkowego. Oznacza to, że, w ramach pełnomocnictwa posiadacze udziałów w całej masie spadkowej – mocodawcy, mogą upoważnić Panią jako pełnomocnika do sprzedaży w ich imieniu wskazanego składnika majątku spadkowego, czyli samochodu.
Natomiast, kwestia tzw. przeniesienia własności może się odbyć na kilka sposobów.
Pierwszym jest ww. art. 1036 Kodeksu cywilnego, czyli przekazanie swojego udziału w spadku, ale zarazem skonkretyzowanie go do jednej ruchomości. Z punktu widzenia prawa będzie więc to zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku i jest możliwe w drodze umowy sprzedaży, ale także darowizny. Taką umowę przed ostateczną sprzedażą samochodu musielibyście Państwo podpisać między sobą.
Drugim jest dział spadku, czyli sytuacja opisywana w art. 1038 Kodeksu cywilnego. W tymże bowiem postępowaniu określa się, który z przedmiotów wchodzących w masę spadkową, ma stać się własnością wskazanego spadkobiercy.
„Art. 1038 [Dział całkowity i częściowy]
§ 1. Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.
§ 2. Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.
§ 3. Sądowy częściowy dział spadku może nastąpić w szczególności z tego powodu, że w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo”.
Celem działu spadku jest definitywne zniesienie wspólności majątku spadkowego. Z tego względu dział spadku – co do zasady – obejmować powinien cały spadek. Jedynie z ważnych powodów możliwe jest ograniczenie działu do części spadku. Przez część spadku należy w tym kontekście rozumieć zarówno poszczególne przedmioty, jak i wyodrębnione masy majątkowe (np. przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne, majątek osobisty zmarłego) (tak E. Niezbecka, w: Kidyba, Komentarz KC, t. IV, 2012, s. 353–354). Ważnym powodem, o którym mowa w art. 1038 § 1 zd. 2, może być złożenie przez spadkobierców zgodnego wniosku o przeprowadzenie działu częściowego (jw.) – Komentarz do art. 1038 Kodeksu cywilnego, red. Gutowski, 2019. Tutaj można właśnie pamiętać o samochodzie, ale w jego ramach można podzielić także cały spadek, co jest regułą. Tutaj także możliwy jest podział w drodze umowy.
Zobacz również: Czy można jeździć samochodem po śmierci właściciela?
Trzecią możliwością jest zbycie (na Pani rzecz, jak wcześniej) całego udziału przez pozostałych spadkobierców – czyli nie z ograniczeniem do konkretnego składnika. W rezultacie, w drodze takiej umowy, tylko Pani będzie spadkobiercą co do całości masy spadkowej. Stanowi o tym, nw. art. 1051 Kodeksu cywilnego.
„Art. 1051 [Zbycie spadku] Spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego”.
Musicie Państwo sami się zastanowić, czy któryś ze sposobów tzw. przeniesienia własności w sposób cywilnoprawny, wchodzi w grę.
Z doświadczenia wydaje się jednak, iż udzielenie pełnomocnictwa będzie najprostsze, również z tego powodu, że dwoje spadkobierców przebywa stale za granicą. Wtedy podstawowymi dokumentami będą Państwa postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku oraz właśnie pełnomocnictwo. Stwierdzeni spadkobiercy, poprzez pełnomocnictwo, sprzedają rzecz, co do której w dowodzie rejestracyjnym pojazdu jako właściciel widnieje spadkodawca.
W pozostałych przypadkach, będą to umowy cywilnoprawne, które formalnie muszą być zawarte między Państwa. Może się okazać, iż, z całym szacunkiem, ich treść będzie wzbudzać zastanowienie zarówno w wydziale komunikacji, jak i u kupującego. Nadto, w zależności od przyjętych rozwiązań, nie można wykluczać formy aktu notarialnego od takich umów i ich wartości, co będzie podwyższać wartość całej transakcji.
Zobacz również: Wykupienie części spadku
I tak, nawet przy pełnomocnictwie, musicie Państwo pamiętać, iż, formalnie, jego udzielenie za granicą, powinno się wiązać z poświadczeniem tożsamości mocodawcy przez tamtejszego notariusza oraz tłumaczenie przysięgłe w Polsce. Ale to i tak będzie raczej zawsze najtańsze rozwiązanie, często spotykane w praktyce.
Musicie Państwo także pamiętać, iż dla kupującego, a w rezultacie dla wydziału komunikacji, będzie konieczne dostarczenie oryginałów tych pełnomocnictw i postanowienia sądu, co w praktyce oznacza, iż kupujący powinien dla własnego bezpieczeństwa pokryć koszty notarialnego poświadczenia oryginalności tych dokumentów.
Uważam więc, iż najbardziej typowym sposobem uczynienia Pani osobą władną do zbycia pojazdu z masy spadkowej, jest udzielenie pełnomocnictwa do tej czynności z maksymalnym uszczegółowieniem tej czynności i szerokim nadaniem Pani uprawnień do wszystkich obowiązków sprzedającego pojazd.
Zobacz również: Czy samochód wchodzi do masy spadkowej?
Masz podobny problem prawny i potrzebujesz porady prawnej, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Indywidualne porady prawne
Zapytaj prawnika