Czy komornik może zająć udział w spadku?

Sprawa dotyczy spadkobiercy, który ma komornika. Niedawno postanowieniem sądu nabyłem spadek po ojcu. Spadkobiercami jestem ja i mój brat. Spadek obejmuje mieszkanie własnościowe i garaż, dziedziczymy po połowie. Jak przeprowadzić dział spadku, jeżeli brat ma zadłużenie u komornika, w US i ZUS? Przed śmiercią ojca brat korzystał z jego pieniędzy na moją szkodę (przeszłyby do masy spadkowej). W związku z tym chcemy podzielić majątek nierówno, tzn. chcę spłacić należną mu część za nieruchomości pomniejszoną o kwotę, jaka przypadłaby dla mnie w masie spadkowej. Brat zgadza się na to. Moje obawy dotyczą ewentualnego protestu i działań komornika, ZUS-u i US-u. Czy możemy załatwić to u notariusza i nie obawiać się później interwencji ww. instytucji? Brat deklaruje, że te pieniądze przeznaczy niezwłocznie na zaspokojenie wierzycieli, lecz nie znam kwoty zadłużenia (możliwe, że przewyższa kwotę, którą uzgodniliśmy, jak i wartość całego spadku, jaki mu przysługuje). Czy majątek spadkowy przez takie działania będzie zagrożony?

Zagrożenie majątku spadkowego

Niestety z uwagi na obecne zadłużenie przeciąganie wykonania postępowania spadkowego może nie być zasadne, bowiem organ egzekucyjny może sam je zainicjować. Zaspokojenia może jednak domagać się jedynie z udziału brata.

Zgodnie z treścią art. 779 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „do egzekucji ze spadku konieczny jest – aż do działu spadku – tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim spadkobiercom”.

Przez egzekucję ze spadku rozumieć należy egzekucję z przedmiotów należących do spadku. Egzekucja z całego spadku lub udziału w spadku jako całości jest niemożliwa (por. J. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1968, s. 206; F. Zedler, Powództwo o zwolnienie, s. 90). Komornik może więc zająć spadek, ale tylko część brata.

Działania komornika wobec spadku

Mając powyższe na uwadze, podnoszę, iż do momentu działu spadku co do zasady komornik nie może zając majątku spadkowego ani prowadzić z niego egzekucji, bowiem Państwu jako pozostałym spadkobiercom przysługiwała będzie ewentualna skarga na czynności komornika i skuteczny zarzut w tym zakresie.

Komornik bowiem nie może prowadzić egzekucji z całego spadku – dłużnikiem jest bowiem tylko jeden spadkobierca, który posiada jedynie udział w spadku. Niniejsze stanowisko jest w doktrynie jednoznaczne i bezspornie wskazuje, iż do momentu działu spadku nie można prowadzić egzekucji z ułamkowych części przedmiotów wchodzących w skład spadku.

Komornik może jednak na podstawie art. 912 zająć wszystko to, co dłużnikowi z działu zostanie przyznane.

Co dla Pana najważniejsze, czyli to, że zwlekają Państwo z dokonaniem stwierdzenia nabycia spadku, nie uniemożliwi wierzycielowi zaspokojenia się, gdyż zgodnie z treścią art. 1025 Kodeksu cywilnego wierzyciel spadkobiercy może zainicjować postępowanie spadkowe.
Zgodnie bowiem z treścią art. 1025 § 1 sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.

Jak wynika z ugruntowanej opinii doktryny i orzecznictwa: „Interes prawny do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku mają także wierzyciele spadkobiercy. Podmioty te mogą bowiem w wyniku stwierdzenia nabycia spadku znaleźć się w korzystniejszej dla siebie sytuacji prawnej, gdyż będą mogły skierować egzekucję także do aktywów należących do spadku lub – przykładowo – do całego przedmiotu, który kiedyś był współwłasnością spadkodawcy i spadkobiercy, a w całości przeszedł na spadkobiercę” (por. A. Napiórkowski, Postępowanie, s. 738; A. Szpunar, Zmiana postanowienia, s. 38).

Jednocześnie wskazuję, iż wierzyciel, wykazując swój interes prawny, może nawet zwrócić się do USC o wydanie skróconego odpisu aktu zgonu spadkodawcy. Komornik nie może zabrać mieszkania, jeżeli nie było sprawy spadkowej. Ale sam może rozpocząć tę sprawę.

Pozyskiwanie majątku spadkowego dłużnika

Podsumowując, wskazuję, iż ustawodawca wyposażył wierzycieli w dość duży wachlarz możliwości w zakresie poszukiwania i pozyskiwania majątku dłużnika. Odsuwanie w czasie nabycia spadku może być wykorzystane przez wierzyciela, albowiem sam on może taki wniosek złożyć. Proszę jednak pamiętać, iż do czasu działu spadku komornik nie może prowadzić egzekucji z masy spadkowej. Taka egzekucja możliwa jest po dziale spadku – z całości udziału przypadającego dłużnikowi.

Z uwagi na powyższe proszę dokonać postępowania spadkowego zgodnie z Państwa porozumieniem – może się jednak oczywiście zdarzyć, iż komornik to zakwestionuje, jednak w mojej ocenie, jeżeli podział będzie w miarę równy, to nie powinno to być przedmiotem rozważań organu egzekucyjnego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.