Czy komornik może zająć udział w spadku?
• Data: 2023-11-27 • Autor: Katarzyna Bereda
Dziedziczenie to zwykle nabycie na własność jakiejś nieruchomości, praw majątkowych czy innych środków. Dotyczy to oczywiście sytuacji, gdy spadku nie stanowią przede wszystkim (lub same) długi. W życiu jednak zwykle nic nie jest proste i bywa tak, iż spadek przypada także osobom, które same są dłużnikami. Wówczas pojawia się pytanie, jak dokonać działu takiego spadku. Kto ma pierwszeństwo – komornik i wierzyciele czy też spadkobiercy? Czy komornik może zająć spadek? Z takimi wątpliwościami zwrócił się do nas pan Rafał:
Sprawa dotyczy spadkobiercy, który ma komornika. Niedawno postanowieniem sądu nabyłem spadek po ojcu. Spadkobiercami jestem ja i mój brat. Spadek obejmuje mieszkanie własnościowe i garaż, dziedziczymy po połowie. Jak przeprowadzić dział spadku, jeżeli brat ma zadłużenie u komornika, w US i ZUS? Przed śmiercią ojca brat korzystał z jego pieniędzy na moją szkodę (przeszłyby do masy spadkowej). W związku z tym chcemy podzielić majątek nierówno, tzn. chcę spłacić należną mu część za nieruchomości pomniejszoną o kwotę, jaka przypadłaby dla mnie w masie spadkowej. Brat zgadza się na to. Moje obawy dotyczą ewentualnego protestu i działań komornika, ZUS-u i US-u. Czy możemy załatwić to u notariusza i nie obawiać się później interwencji ww. instytucji? Brat deklaruje, że te pieniądze przeznaczy niezwłocznie na zaspokojenie wierzycieli, lecz nie znam kwoty zadłużenia (możliwe, że przewyższa kwotę, którą uzgodniliśmy, jak i wartość całego spadku, jaki mu przysługuje). Czy majątek spadkowy przez takie działania będzie zagrożony?
Zagrożenie majątku spadkowego
Niestety z uwagi na obecne zadłużenie przeciąganie wykonania postępowania spadkowego może nie być zasadne, bowiem organ egzekucyjny może sam je zainicjować. Zaspokojenia może jednak domagać się jedynie z udziału brata.
Zgodnie z treścią art. 779 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „do egzekucji ze spadku konieczny jest – aż do działu spadku – tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim spadkobiercom”.
Przez egzekucję ze spadku rozumieć należy egzekucję z przedmiotów należących do spadku. Egzekucja z całego spadku lub udziału w spadku jako całości jest niemożliwa (por. J. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1968, s. 206; F. Zedler, Powództwo o zwolnienie, s. 90). Komornik może więc zająć spadek, ale tylko część brata.
Działania komornika wobec spadku
Mając powyższe na uwadze, podnoszę, iż do momentu działu spadku co do zasady komornik nie może zając majątku spadkowego ani prowadzić z niego egzekucji, bowiem Państwu jako pozostałym spadkobiercom przysługiwała będzie ewentualna skarga na czynności komornika i skuteczny zarzut w tym zakresie.
Komornik bowiem nie może prowadzić egzekucji z całego spadku – dłużnikiem jest bowiem tylko jeden spadkobierca, który posiada jedynie udział w spadku. Niniejsze stanowisko jest w doktrynie jednoznaczne i bezspornie wskazuje, iż do momentu działu spadku nie można prowadzić egzekucji z ułamkowych części przedmiotów wchodzących w skład spadku.
Komornik może jednak na podstawie art. 912 zająć wszystko to, co dłużnikowi z działu zostanie przyznane.
Co dla Pana najważniejsze, czyli to, że zwlekają Państwo z dokonaniem stwierdzenia nabycia spadku, nie uniemożliwi wierzycielowi zaspokojenia się, gdyż zgodnie z treścią art. 1025 Kodeksu cywilnego wierzyciel spadkobiercy może zainicjować postępowanie spadkowe.
Zgodnie bowiem z treścią art. 1025 § 1 sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.
Jak wynika z ugruntowanej opinii doktryny i orzecznictwa: „Interes prawny do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku mają także wierzyciele spadkobiercy. Podmioty te mogą bowiem w wyniku stwierdzenia nabycia spadku znaleźć się w korzystniejszej dla siebie sytuacji prawnej, gdyż będą mogły skierować egzekucję także do aktywów należących do spadku lub – przykładowo – do całego przedmiotu, który kiedyś był współwłasnością spadkodawcy i spadkobiercy, a w całości przeszedł na spadkobiercę” (por. A. Napiórkowski, Postępowanie, s. 738; A. Szpunar, Zmiana postanowienia, s. 38).
Jednocześnie wskazuję, iż wierzyciel, wykazując swój interes prawny, może nawet zwrócić się do USC o wydanie skróconego odpisu aktu zgonu spadkodawcy. Komornik nie może zabrać mieszkania, jeżeli nie było sprawy spadkowej. Ale sam może rozpocząć tę sprawę.
Pozyskiwanie majątku spadkowego dłużnika
Podsumowując, wskazuję, iż ustawodawca wyposażył wierzycieli w dość duży wachlarz możliwości w zakresie poszukiwania i pozyskiwania majątku dłużnika. Odsuwanie w czasie nabycia spadku może być wykorzystane przez wierzyciela, albowiem sam on może taki wniosek złożyć. Proszę jednak pamiętać, iż do czasu działu spadku komornik nie może prowadzić egzekucji z masy spadkowej. Taka egzekucja możliwa jest po dziale spadku – z całości udziału przypadającego dłużnikowi.
Z uwagi na powyższe proszę dokonać postępowania spadkowego zgodnie z Państwa porozumieniem – może się jednak oczywiście zdarzyć, iż komornik to zakwestionuje, jednak w mojej ocenie, jeżeli podział będzie w miarę równy, to nie powinno to być przedmiotem rozważań organu egzekucyjnego.
Przykłady
Przykład 1
Pani Barbara dziedziczy dom po swoich rodzicach, ale spadkobiercą jest też brat. Niestety jest on osobą posiadającą wiele długów. Rodzeństwo przeprowadza podział spadku, dzieląc dom na pół. Niestety oboje muszą się liczyć z tym, że piętro brata zostanie wylicytowane przez komornika, by pokryć wierzycieli.
Przykład 2
Pani Krystyna i jej syn zastanawiają się, czy komornik może zająć spadek po zmarłym mężu. Niestety pani Krystyna ma liczne długi. Próbują więc przeciągnąć z synem kwestię spraw spadkowych, złożyli tylko oświadczenia o przyjęciu spadku. Po 5 miesiącach jednak komornik sam zainicjował postępowanie.
Podsumowanie
Zasadniczo nabycie spadku jest zwiększeniem majątku danej osoby. Jeśli posiada ona długi, których nie jest w stanie spłacić, wówczas wierzyciele mają prawo zaspokoić się z części spadku, która przypada osobie zadłużonej.
Oferta porad prawnych
Jeżeli w rodzinie posiadacie podobne do opisanego zmartwienie, należy pamiętać, że stan prawny każdej sprawy jest inny. Z tego względu najlepiej zdecydować się na indywidualną poradę prawną, zwłaszcza wygodną i szybką on-line. Nie zastanawiaj się dłużej, problemy się same nie rozwiążą. Wypełnił formularz kontaktowy spod tego tekstu.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
