• Autor: Katarzyna Bereda
Moja mama wraz ze swoimi dwoma braćmi złożyli się, by wykupić mieszkanie mojej babci, które wynajmowała od miasta i miała prawo wykupić je za niską cenne. Kontraktu nie było, bo w rodzinie wszyscy sobie ufają, a ustna umowa była, że dziedziczyć będą wszystkie babci dzieci. Pod koniec zeszłego roku zdrowie babci się znacznie pogorszyło. Zdecydowano o umieszczeniu jej w domu opieki, gdzie zmarła po 3 tygodniach. Okazało się, że w stanie głębokiej demencji przepisała na synową swoje mieszkanie. Było to w okresie, gdy już nie rozpoznawała nawet bliskich. Proszę o informacje czy przepisanie mieszkania przez osobę z demencją jest ważne. Czy mamy szanse na cofnięcie tego przepisania i walki o spadek?
Tak, jest taka możliwość, niestety nie jestem w stanie ocenić szans na powodzenia w sprawie, bowiem zależy to od bardzo wielu aspektów. Jeżeli natomiast wykażą Państwo zły stan zdrowia teściowej w chwili sporządzenia aktu darowizny – a więc demencję starczą, brak świadomości – to sąd może uchylić taką czynność.
Zgodnie z art. 82 Kodeksu cywilnego nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.
Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. W orzecznictwie stan wyłączający świadomość rozumiany jest jako „brak rozeznania, niemożność rozumienia zachowań własnych i cudzych, niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania”, natomiast stan wyłączający swobodę ma miejsce w przypadku występowania niemożliwego do przełamania wewnętrznego przymusu postąpienia w określony sposób (por. wyrok SN z 18.5.2016 r., sygn. akt V CSK 578/15).
Wyłączenie świadomości lub swobody będzie miało miejsce w szczególności w przypadku choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzenia czynności psychicznych, np. alkoholizm, narkomania (por. np. K. Pietrzykowski, w: Pietrzykowski, Komentarz, 2015, t. I, art. 82, Nb 15, s. 385).
Choroba psychiczna albo innego rodzaju zaburzenia nie powodują automatycznie, że osoba, która złożyła oświadczenie woli, uważana być powinna za składającą to oświadczenie w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Konieczne jest ustalenie, czy w chwili wyrażania oświadczenia działała ona z dostatecznym rozeznaniem. Nie jest bowiem wykluczone, że mimo choroby psychicznej lub innych zaburzeń oświadczenie złożone zostało przez osobę działającą świadomie i swobodnie (tak trafnie SA w Białymstoku w wyr. z 15.10.2015 r., sygn. akt I ACa 491/15,).
W takim przypadku powinni Państwo wytoczyć przeciwko obecnej właścicielce nieruchomości powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.
Zgodnie bowiem z art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece:
„1. W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.
2. Roszczenie o usunięcie niezgodności może być ujawnione przez ostrzeżenie. Podstawą wpisu ostrzeżenia jest nieprawomocne orzeczenie sądu lub postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia”.
Do udzielenia zabezpieczenia nie jest potrzebne wykazanie, że powód ma interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Może wystąpić sytuacja, że w wypadku gdy stan prawny nieruchomości ujawniony w księdze wieczystej jest niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym (na ten temat zob. komentarz do art. 3 i 5 KWU), jedynym sposobem na usunięcie tej niezgodności jest wytoczenie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (tak też E. Gniewek, Księgi wieczyste, art. 10, Nb 4).
W wyniku uwzględnienia żądania określonego w art. 10 ust. 1 KWU nastąpi obalenie domniemania przewidzianego w art. 3 KWU oraz ujawnienie w księdze wieczystej aktualnego stanu prawnego (na temat art. 10 KWU zob. np. T. Czech, Księgi wieczyste i hipoteka, s. 163–222).
Dlatego proszę rozważyć, czy posiadają Państwo dostateczny materiał dowodowy wskazujący na brak świadomości teściowej w chwili dokonywania czynności – zaświadczenia lekarskie, zeznania świadków, którzy potwierdzą powyższą wadę oświadczenia woli.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika