Podział majątku po śmierci ojca na matkę i rodzeństwo
• Data: 2022-09-08 • Autor: Joanna Korzeniewska
Mój tata zmarł w grudniu i był właścicielem całego domu wraz z działką. Nie pozostawił testamentu. Mam mamę i trójkę rodzeństwa. Jakie kroki w tej chwili musimy zrobić, żeby dom został przepisany na nas, i jaki podział będzie obowiązywał? Słyszałem, że należy założyć sprawę w sądzie. W dalszej kolejności chciałem zapytać, co dalej po przydzieleniu spadku. Moja mama i dwójka rodzeństwa chcą się na mnie spisać i pytanie – czy przepisanie domu wystarczy? Jedno z rodzeństwa się zastanawia, co zrobić. Co w momencie, kiedy się nie spisze? Dodam, że w chwili obecnej tylko ja z moją rodziną mieszkamy w tym domu razem z moją mamą.
Nabycie domu w spadku
Sprawy majątkowe, w tym spadkowe budzą często wiele emocji i trudności. Dużym plusem i ułatwieniem jest, gdy strony są zgodne i nie walczą ze sobą, a widzę, że u Państwa jest właśnie taka sytuacja.
Zgodnie z art. 931 kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy oraz małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych, jednak udział małżonka dziedziczącego w zbiegu z dziećmi wynosi minimum 1/4. Natomiast jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada w udziale jego zstępnym.
Jak Pan wspomniał, jest 4 spadkobierców, a więc każdy z nich dostanie 1/4 majątku spadkowego. Jeśli, jak zrozumiałam, dom był wyłączną własnością Pana taty, wchodzi w całości w skład spadku. Tak naprawdę są 2 etapy. Pierwszy etap to nabycie spadku. Można to zrobić w sądzie lub u notariusza, z tym że u notariusza to jest dopuszczalne wtedy, gdy wszyscy spadkobiercy są w stanie się porozumieć i przyjdą razem, nikt nie podważa dziedziczenia innej osoby (ale nie trzeba przyjmować spadku, niektórzy mogą przyjąć, a inni odrzucić). Skoro dziedziczą Państwo z mocy ustawy, i tak nie ma tutaj tego problemu, bo przepisy są jasne. Każdy dostaje 1/4 majątku. Można to też przeprowadzić w sądzie poprzez złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Takie sprawy są proste i odbywają się na 1 posiedzeniu, z tym że trzeba czekać na termin posiedzenia, często kilka miesięcy. Tak więc udanie się do notariusza celem sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia jest szybszym rozwiązaniem.
Podział majątku spadkowego
Na tym etapie stwierdza się tylko, kto jest spadkobiercą i jaki ma udział w masie spadkowej, czy to 1/2 czy 1/4, bez wyszczególniania, co wchodzi w skład majątku spadkowego i kto, co dziedziczy. Później należy dokonać podziału majątku spadkowego i tu też są różne możliwości, zależnie od tego, czy Państwo mogą dojść do porozumienia, jakie są możliwości i decyzje z Państwa strony. Można to załatwić również sądownie lub u notariusza.
Dział spadku
Zgodnie z art. 1037 kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić na mocy umowy lub też na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Należy złożyć wniosek o dokonanie działu spadku i zniesienie współwłasności do sądu właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Istnieją następujące możliwości podziału:
- przyznanie jednemu ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty pozostałych,
- podział fizyczny,
- podział do używania,
- sprzedaż i podział środków uzyskanych ze sprzedaży.
Podział fizyczny często jest trudny do przeprowadzenia w praktyce, dlatego stosuje się go w sytuacjach, kiedy jest to możliwe, proste i nie będzie np. wymagało ingerencji w strukturę budynku. Gdyby Państwo zdecydowali się na postępowanie sądowe, Pana mama i dwójka rodzeństwa, która chce przekazać swoje udziały, może właśnie tak uczynić, że przekażą Panu swój udział bez konieczności spłaty, co jest jak najbardziej dopuszczalne i zgodne z prawem. Jeśli to jedno wciąż nie wie, co zrobić, może Pan i tak wnieść o dokonanie działu spadku w ten sposób, że Pan przejmie dom na własność w całości i Pan go spłaci, zapłaci mu równowartość 1/4 jego udziału. Sąd mógłby tego dokonać nawet i bez jego zgody, jeśli uzna to za uzasadnione. Gdy współwłaściciel zażąda podziału majątku spadkowego, sąd podziału dokona, nawet wbrew woli jednego ze współwłaścicieli, chyba że przedstawi rozsądne argumenty przeciwko temu podziałowi lub jakąś dobrą kontrpropozycję. Może tez być tak, że np. ci, z którymi się Pan porozumiał, dokonają na rzecz Pana darowizny swojego udziału w majątku spadkowym, gdyż każdy może dysponować swoim udziałem samodzielnie, bez zgody pozostałych. Jednak jeśli tamta osoba się nie zgodzi, trzeba by złożyć wniosek o dokonanie podziału majątku spadkowego i zniesienie współwłasności, a najprostszym sposobem i najbardziej racjonalnym wydaje się być spłata, w szczególności gdy druga strona nie chce współpracować.
Przykłady
Zgoda wszystkich i darowizna udziałów
Po śmierci pana Tadeusza jego żona i czworo dzieci zgodnie udało się do notariusza w celu poświadczenia dziedziczenia. Wszyscy nabyli po 1/4 udziału w nieruchomości. Troje z rodzeństwa postanowiło przekazać swoje udziały bratu, który mieszkał w domu z matką, w formie darowizny. Ponieważ byli zgodni i nie wymagali spłat, całą procedurę udało się przeprowadzić u notariusza, bez konieczności sprawy sądowej.
Jeden spadkobierca niezdecydowany – konieczność działu spadku
Rodzina po śmierci pani Zofii była zgodna, że dom powinien przypaść najmłszemu synowi, który od lat zajmował się matką. Troje z rodzeństwa zrzekło się swoich udziałów, ale najstarszy brat nie wyraził zgody ani na darowiznę, ani na spłatę. W tej sytuacji syn złożył wniosek do sądu o dział spadku i zniesienie współwłasności, żądając przyznania mu domu z obowiązkiem spłaty tego jednego brata. Sąd przychylił się do tego rozwiązania.
Notarialne poświadczenie dziedziczenia i umowa działu spadku
Po śmierci ojca, który był właścicielem domu, rodzina zgromadziła się u notariusza. Mama oraz troje dorosłych dzieci uzgodniło, że nabycie spadku odbędzie się w drodze aktu notarialnego. Następnie, tego samego dnia, podpisali umowę działu spadku, w której zgodnie ustalili, że dom przypadnie jednemu z synów, który mieszkał tam z rodziną, a pozostałych spłaci kwotami odpowiadającymi ich udziałom. Cały proces odbył się bez komplikacji i w pełnej zgodzie.
Podsumowanie
Podział majątku po śmierci bliskiej osoby, zwłaszcza gdy w grę wchodzi dom rodzinny, może wydawać się skomplikowany, jednak przy zgodzie między spadkobiercami procedura przebiega sprawnie. Kluczowe są dwa etapy – stwierdzenie nabycia spadku oraz dział spadku, które można przeprowadzić zarówno u notariusza, jak i w sądzie. Gdy większość spadkobierców chce przekazać swój udział jednej osobie, możliwe jest dokonanie darowizny lub zawarcie odpowiedniej umowy z obowiązkiem spłaty. Nawet jeśli jeden ze współspadkobierców nie współpracuje, istnieją środki prawne, by sprawę zakończyć. Najważniejsze to dobrze rozpoznać sytuację prawną i wybrać najprostsze rozwiązanie – najlepiej z pomocą notariusza lub prawnika.
Oferta porad prawnych
Jeśli potrzebujesz pomocy w sprawach spadkowych, podziału majątku czy formalności związanych z dziedziczeniem, skorzystaj z naszej porady prawnej online. W szybki i wygodny sposób uzyskasz odpowiedzi na swoje pytania, wsparcie przy sporządzaniu dokumentów oraz wskazówki, jak bezpiecznie i skutecznie przeprowadzić całą procedurę. Nasi prawnicy pomogą Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie dopasowane do Twojej sytuacji rodzinnej i majątkowej – bez wychodzenia z domu.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Joanna Korzeniewska
Randa prawny.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Nowy związek, stare majątki, jak zabezpieczyć spadek po pierwszym małżonku?
» Podejrzenie fałszerstwa testamentu i ukrywania majątku, co robić w takiej sytuacji?
» Wezwanie do udziału w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku
» Jak sprawdzić, czy zmarły krewny był zadłużony?
» Podział spadku po mamie i plany sprzedaży domu
