Do kiedy mam czas, żeby załatwić sprawy spadkowe?

Na wstępie pragnę Panią uspokoić. Uprawnienie do dziedziczenia nie przedawnia się, można przeprowadzić sprawę spadkową po osobie zmarłej nawet wiele lat po jej śmierci.

Aby uregulować sprawy spadkowe po Pani mamie i aby mogła Pani stać się w świetle prawa spadkobierczynią po niej, należy w pierwszej kolejności przeprowadzić postępowanie spadkowe po zmarłej (czyli uzyskać potwierdzenie nabycia spadku).

Postępowanie spadkowe można przeprowadzić przed sądem lub przez notariuszem.

Postępowanie przed notariuszem

Do notariusza muszą stawić się wszyscy spadkobiercy ustawowi (czyli mąż zmarłej oraz jej dzieci) osobiście, wówczas notariusz sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Obowiązkowym warunkiem przeprowadzenia postępowania spadkowego u notariusza jest osobiste stawiennictwo.

Wykaz dokumentów niezbędnych do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia:

1. akt zgonu spadkodawcy,
2. numer PESEL spadkodawcy oraz ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (unieważniony dowód osobisty, zaświadczenie urzędu miejskiego, gminy),
3. odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców lub odpisy skrócone aktów małżeństwa spadkobierców, którzy zawarli związek małżeński i zmienili nazwisko,
4. odpis skrócony aktu małżeństwa małżonka spadkodawcy (zamiast odpisu skróconego aktu urodzenia),
5. testament spadkodawcy,
6. od 20 lutego 2011 r. zgodnie z treścią ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r., Nr 131, 1075) notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta – w związku z powyższym na spadkobiercach ciąży obowiązek wskazania wszystkich nieruchomości, których właścicielem, współwłaścicielem, użytkownikiem wieczystym, współużytkownikiem wieczystym, uprawnionym, współuprawnionym był spadkodawca poprzez wskazanie numeru księgi wieczystej nieruchomości i sądu, który tę księgę prowadzi.

Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia zależą od liczby osób oraz od zakresu czynności dokonywanych przez notariusza i wynoszą za:

1. protokół z otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł,
2. protokół z przyjęcia lub odrzucenia spadku (jeżeli od dnia otwarcia spadku – śmierci spadkodawcy – nie upłynęło sześć miesięcy, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone) – 50 zł od każdej osoby składającej oświadczenie,
3. protokół dziedziczenia – 100 zł,
4. akt poświadczenia dziedziczenia – 50 zł,
5. wypisy – w zależności od ich liczby oraz liczby stron (strona – 6 zł).

W celu wyliczenia dokładnego wynagrodzenia notariusza za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia warto skontaktować się z konkretną kancelarią notarialną.

Postępowanie przed sądem

Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku w sądzie wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy podać:

• oznaczenie właściwego wydziału cywilnego sądu rejonowego, do którego wniosek jest kierowany;
• imię i nazwisko oraz dokładny adres wnioskodawcy;
• wykaz uczestników postępowania, przez których rozumiemy wszystkie osoby powołane do dziedziczenia na mocy testamentu i ustawy, wraz z ich dokładnymi adresami zamieszkania;
• tytuł: „Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po [imię i nazwisko zamarłego]”;
• w głównej części wniosku – dane spadkodawcy (imię i nazwisko, data śmierci, ostatnie miejsce zamieszkania, stan cywilny) oraz informację o tym, czy istnieje testament, wymienić spadkobierców.

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania;
• odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn nieżonatych i kobiet niezamężnych;
• odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet zamężnych i mężczyzn żonatych;
• odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy;
• oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane);
• testament, jeśli takowy zmarły sporządził.

Odpisy aktów stanu cywilnego muszą być nie starsze niż sprzed 3 miesięcy.

Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł.

Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku.

Po uzyskaniu sądowego potwierdzenia nabycia spadku każdy ze spadkobierców powinien zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego.

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez m.in. zstępnych, małżonka, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Jeżeli zatem spadkobierca złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, to nie będzie musiał płacić żadnego podatku. Takie zgłoszenie do urzędu skarbowego powinien złożyć każdy ze spadkobierców. Jeśli spadkobierca nie złoży takiego oświadczenia w terminie, to trzeba będzie się liczyć z zapłatą podatku.

W postępowaniu sądowym podczas stwierdzenia nabycia spadku stawiennictwo spadkobierców nie jest obowiązkowe, chociaż sąd czasami może wezwać te osoby do osobistego stawiennictwa na rozprawę.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »