• Data: 2023-07-15 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Mój partner (ok. 10 lat serdecznej, wielkiej życzliwości i wzajemnego zaufania znajomości) posiadający obywatelstwo polsko-niemieckie, na stałe mieszkający w Niemczech, zakupił w Polsce mieszkanie własnościowe z myślą o wspólnym w nim zamieszkaniu i sformalizowaniu w niedalekiej przyszłości naszego związku. Wszelkie opłaty związane z utrzymaniem tego mieszkania ponosił sam. Ja na stale mieszkam w Polsce i mam własne mieszkanie. Partner przekazał mi klucze, żebym miała do mieszkania nieograniczony dostęp podczas jego nieobecności w Polsce. Zmarł nagle w swoim domu w Niemczech. Partner był rozwiedzionym ojcem dwójki pełnoletnich, usamodzielnionych dzieci, utrzymujących z ojcem sporadyczne, okazjonalne kontakty. Nie wiem, czy partner sporządził testament. Dobrowolnie, czy na podstawie jakiego dokumentu powinnam zwrócić spadkobiercom klucze, kiedy to miałoby nastąpić i w jakich okolicznościach? Czy mam jakieś prawa do mieszkania lub jego wyposażenia?
W momencie śmierci właściciela mieszkania jego spadkobiercy wstąpili w jego prawa i obowiązki – jeśli nie sporządził testamentu – spadkobiercami są jego dzieci. Według prawa polskiego.
Chwilą otwarcia spadku jest chwila śmierci spadkobiercy (art. 924 Kodeksu cywilnego). Wobec tego spadkobierca wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki spadkodawcy już z momentem jego śmierci.
Oni mają prawo do mieszkania i oni od momentu śmierci mają obowiązek opłacać koszty związane z mieszkaniem. Może nawet nie wiedzieli, że ojciec miał mieszkanie w Polsce.
Niemniej jednak nie ma opcji, aby Pani przypadło to mieszkanie inaczej niż na podstawie testamentu. Jeśli takowego nie ma – nie ma Pani prawa do mieszkania, nie ma Pani obowiązku opłacać mieszkania.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym:
„Art. 922. [Spadek] § 1. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.
§ 2. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
§ 3. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach księgi niniejszej”.
Może je Pani zakupić od spadkobierców na warunkach ustalonych przez obie strony umowy.
Brak testamentu i konflikt z dziećmi partnera
Pani Monika i jej partner, z którym spędziła 12 lat, planowali formalizację związku. Partner zmarł nagle, a pani Monika dowiedziała się, że jego dorosłe dzieci, z którymi nie utrzymywał bliskich relacji, przejęły prawo do mieszkania. Nie było testamentu, co oznaczało, że zgodnie z prawem polskim dzieci dziedziczyły nieruchomość. Dzieci partnera zażądały kluczy i zwrotu rzeczy osobistych ojca, nie proponując pani Monice możliwości wykupu czy czasowego pozostania w mieszkaniu.
Testament z zapisem użytkowania mieszkania
Pan Tomasz po 15 latach wspólnego życia z partnerką zmarł nagle. W testamencie zapisał jej prawo do dożywotniego użytkowania mieszkania, aby mogła w nim mieszkać, mimo że formalnie właścicielem miały zostać jego dzieci. Testament ten uratował partnerkę przed koniecznością natychmiastowej wyprowadzki i dał jej stabilność na starość. Dzieci zmarłego próbowały jednak podważyć testament, co wymusiło na pani Bożenie wejście na drogę prawną.
Klucze i opieka nad mieszkaniem
Pani Anna była w długoletnim związku z panem Wojciechem, który posiadał mieszkanie w Polsce. W trakcie ich wspólnego życia, pan Wojciech przebywał na stałe w Niemczech, a pani Anna dbała o mieszkanie w Polsce. Po śmierci partnera, dowiedziała się, że nie zostawił testamentu. Pani Anna czuła się odpowiedzialna za zabezpieczenie mieszkania i kontakt z administracją. Wkrótce zgłosiły się do niej dzieci zmarłego, które po kilku tygodniach ustaliły, że mieszkanie wymaga sprzedaży. Pani Anna dobrowolnie oddała klucze, nie wchodząc w konflikt ze spadkobiercami, wiedząc, że nie miała formalnych praw do nieruchomości.
Podczas nagłej śmierci partnera prawo do mieszkania przechodzi na jego spadkobierców, zwykle dzieci, chyba że został sporządzony testament określający inne zasady dziedziczenia. Partnerka, mimo długoletniego związku, nie ma automatycznego prawa do nieruchomości ani jej wyposażenia. W takich sytuacjach warto dążyć do porozumienia ze spadkobiercami lub rozważyć wykup mieszkania, jeśli jest taka możliwość. Aby uniknąć niepewności, istotne jest omówienie i formalne uregulowanie praw majątkowych na przyszłość.
Aby uzyskać pomoc prawną w kwestii dziedziczenia lub praw do nieruchomości, opisz swój problem w formularzu pod artykułem. Nasz zespół prawników udzieli Ci wsparcia i przygotuje odpowiednie pisma. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika