Odrzucenie spadku przez kolejnych spadkobierców
• Autor: Iryna Kowalczuk
Czy ja, mąż i moje dzieci musimy coś z wyprzedzeniem zrobić, aby odrzucić spadek, o którym wiemy tylko tyle, że to same długi? Chodzi o spadek po kuzynce mojej mamy, czyli po mojej ciotce. Jej bezpośrednia spadkobierczyni zrzekła się spadku i rodzina dziedzicząca przede mną również. Nie mam jednak żadnego dokumentu świadczącego o moim dziedziczeniu. O śmierci ciotki dowiedziałam się w związku z tym zadłużonym spadkiem, nie utrzymywaliśmy kontaktów. Czy jako dalsza spadkobierczyni mogę odrzucić spadek, nie mając żadnych dokumentów potwierdzających, że dziedziczę ja i moja rodzina?
Kolejność dziedziczenia spadku
Zobacz również: Termin na odrzucenie spadku przez dalszych spadkobierców
Odrzucenie spadku
W takiej samej kolejności jak dziedziczenie odbywa się również odrzucanie spadku.
Zgodnie z art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.), oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Przewidziany w art. 1015 § 1 sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku z ustawy rozpoczyna się, zarówno dla spadkobiercy ustawowego powołanego w testamencie do spadku, jak i dla pozostałych spadkobierców ustawowych, z dniem, w którym dowiedzieli się oni z właściwego źródła o tym, że testament ze względu na niezachowanie prawem przepisanej formy jest nieważny (tak uchwała SN z 15 stycznia 1991 r., III CZP 75/90, LexPolonica nr 302249, OSNCP 1991, nr 5-6, poz. 68).
Dla spadkobiercy ustawowego będzie to z reguły dzień dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Ponadto może to być np. dzień, w którym spadkobierca powołany w dalszej kolejności dowiedział się o odrzuceniu spadku przez osoby wyprzedzające go przy dziedziczeniu ustawowym, a także dzień, w którym dowiedział się o prawomocnym orzeczeniu o niegodności dziedziczenia takich osób.
Dla spadkobiercy testamentowego będzie to dzień, w którym dowiedział się o istnieniu i treści testamentu, po uprzedniej informacji o śmierci spadkodawcy.
Termin 6-miesięczny jest zachowany, gdy przed jego upływem zostanie złożone oświadczenie w sądzie lub przed notariuszem.
Zatem ma Pani 6 miesięcy na odrzucenie spadku od dnia, w którym dowiedziała się Pani o powołaniu do spadku, pod warunkiem że nie była Pani w pierwszej kolejności osobą powołaną do spadku. Tak jak napisałam, termin ten wynosi 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule swego powołania do spadku. Jeżeli zatem nie minęło jeszcze 6 miesięcy od chwili, w której osoba dziedzicząca spadek przed Panią go odrzuciła, to ma Pani możliwość odrzucenia spadku i powinna to Pani zrobić przed sądem lub przed notariuszem. U notariusza lub w sądzie (ale u notariusza procedura jest znacznie szybsza) powinna Pani pojawić się z aktem zgonu osoby zmarłej i najlepiej gdyby miała Pani kopię oświadczeń o odrzuceniu spadku od innych spadkobierców, którzy byli powołani do spadku przed Panią. Wówczas nie powinno być problemów z odrzuceniem spadku.
Jeśli odrzuci Pani spadek, a ma Pani dzieci, to również w imieniu dzieci powinna Pani odrzucić spadek. Dorosłe dzieci odrzucają spadek tak samo jak Pani.
Zobacz również: Czy dziedziczy się długi po ciotce?
Odrzucenie spadku przez nieletnie dzieci
Co się zaś tyczy odrzucenia spadku przez nieletnie dzieci, to wskazać należy, że odrzucenie spadku przez osobę niepełnoletnią jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd, w konsekwencji rodzice nie mogą bez zgody sądu opiekuńczego dokonać takiej czynności ani wyrażać zgody na jej wykonanie (art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Tym samym rodzice muszą wystąpić do sądu opiekuńczego (którym jest sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich, w którego okręgu mieszka dziecko) z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Z wnioskiem może wystąpić jedno z rodziców.
Sąd, rozpatrując sprawę, ocenia między innymi legalność czynności (odrzucenie spadku zwykle jest zgodne z obowiązującym prawem) i jej celowość, to znaczy, czy na odrzuceniu spadku nie ucierpi majątek dziecka. Ważne jest zatem dostarczenie dowodów, że spadek jest bardzo zadłużony i dla dzieci nie będzie korzystne jego przyjęcie.
Tak więc we wniosku należy uprawdopodobnić, że przyjęcie spadku pozostaje w sprzeczności z dobrem i interesem dziecka. Wniosek musi być opłacony – opłatą stałą w wysokości 40 zł. Potwierdzenie uiszczenia opłaty należy załączyć do wniosku.
Przykłady
Pani Anna z Krakowa dowiedziała się telefonicznie od znajomej, że kuzynka jej zmarłej mamy nie żyje, a w rodzinie krążą informacje, że po niej zostały wyłącznie długi. Ponieważ inni członkowie rodziny już odrzucili spadek, Anna również postanowiła to zrobić. Choć nie miała żadnych dokumentów, udała się do notariusza z aktem zgonu ciotki i poświadczeniem od kuzynki, która wcześniej odrzuciła spadek. W ten sposób skutecznie zabezpieczyła siebie i swoje dzieci przed niechcianym długiem.
Pan Marek, mieszkający na stałe za granicą, dowiedział się z opóźnieniem o śmierci swojego stryja. Gdy jego brat przekazał mu, że inni spadkobiercy już odrzucili spadek, Marek zorientował się, że może zostać powołany do dziedziczenia jako dalszy krewny. Udał się więc do konsulatu RP, gdzie złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku, zmieszczając się w wymaganym 6-miesięcznym terminie liczonym od dnia, w którym dowiedział się o swoim powołaniu.
Pani Katarzyna, mama dwójki niepełnoletnich dzieci, musiała działać szybko, gdy dowiedziała się, że jej zmarły wuj pozostawił zadłużone mieszkanie. Po odrzuceniu spadku przez starszych spadkobierców, złożyła przed notariuszem oświadczenie o odrzuceniu spadku dla siebie, a następnie wystąpiła do sądu opiekuńczego o zgodę na odrzucenie spadku również w imieniu dzieci. Dzięki temu zdążyła zabezpieczyć całą rodzinę przed niepotrzebnymi zobowiązaniami.
Podsumowanie
Odrzucenie spadku w sytuacji, gdy dziedziczy się po dalszych krewnych, to często konieczne działanie, aby uchronić się przed przejęciem długów. Kluczowe jest, by pamiętać o sześciomiesięcznym terminie, który zaczyna biec od momentu, gdy dowiadujemy się o swoim powołaniu do spadku — na przykład w wyniku odrzucenia spadku przez osoby dziedziczące wcześniej. Nawet jeśli nie posiadamy dokumentów potwierdzających kolejność dziedziczenia, możliwe jest skuteczne odrzucenie spadku, zarówno dla siebie, jak i w imieniu dzieci. W takich przypadkach warto działać szybko i skorzystać z pomocy notariusza lub sądu.
Oferta porad prawnych
Jeśli masz wątpliwości związane z odrzuceniem spadku, terminami czy formalnościami — skorzystaj z naszych porad prawnych online. Prawnicy specjalizujący się w sprawach spadkowych odpowiedzą na Twoje pytania, pomogą przygotować niezbędne dokumenty i przeprowadzą Cię przez całą procedurę, abyś miał pewność, że wszystko zostanie załatwione prawidłowo i na czas.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1991 r., III CZP 75/90
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Ze względu na biegłość w analizie różnorodnych zagadnień prawnych w serwisie ePorady24.pl pełniła funkcję administratora. Udzielała porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim. Z serwisem spadek.info współpracowała od początku jego istnienia czyli od 2012 roku.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Jak udowodnić nakłady na dom rodziców przy dziedziczeniu?
» Problemy z wypłatą pieniędzy z konta po zmarłej osobie, jak rozwiązać spór z bankiem?
» Śmierć męża a długi egzekucyjne, co musi zrobić wdowa bez intercyzy?
» Nowy związek, stare majątki, jak zabezpieczyć spadek po pierwszym małżonku?
» Podejrzenie fałszerstwa testamentu i ukrywania majątku, co robić w takiej sytuacji?
