Odrzucenie spadku przez dalszych spadkobierców

• Data: 2023-10-19 • Autor: Piotr Kowalski

Zasady dziedziczenia w polskim porządku prawnym są dość jasne. Zasadniczo dziedziczy się albo na mocy ustawy, albo na podstawie testamentu. Jeśli dziedziczenie jest ustawowe, wówczas pierwsi do spadku powołani się małżonek i dzieci zmarłego. Wiele jednak zależy od okoliczności sprawy. Po pierwsze, spadkodawca mógł nie posiadać takich osób w swoim kręgu – i wówczas do dziedziczenia dochodzą kolejne osoby. Po drugie, wspomniani spadkobiercy mogą również spadek odrzucić (zwykle ze względu na długi), i wtedy także trzeba wiedzieć, kto z rodziny i co powinien w tej sytuacji zrobić.
Niejasności związane ze spadkobraniem a także z odrzuceniem spadku przez dalszych spadkobierców w szeroki sposób wyjaśnia poniższy artykuł.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Odrzucenie spadku przez dalszych spadkobierców

Krewni powołani do spadku z mocy ustawy

Jak już wspomniano, prawo polskie ustanawia konkretną kolejność dziedziczenia. Pierwszymi osobami, które nabywają praw do majątku po zmarłym, są małżonek i dzieci. Jeśli jednak tych osób nie ma, kolejność dziedziczenia na mocy Kodeksu cywilnego wygląda następująco:

  1. Dalej małżonek spadkodawcy, dzieci, wnuki, prawnuki spadkodawcy.
  2. Następnie małżonek i rodzice spadkodawcy (gdy nie ma dzieci i wnuków).
  3. W dalszej kolejności rodzice spadkodawcy (gdy nie ma małżonka, dzieci i wnuków).
  4. Dalej jeden rodzic i rodzeństwo spadkodawcy (ich zstępni) – gdy nie ma małżonka, dzieci i wnuków, a drugi rodzic nie żyje.
  5. Następnie dziadkowie (gdy nie ma innych bliższych krewnych). Udział spadkowy przypadający któremuś z dziadków przechodzi (jeśli nie może on lub nie chce dziedziczyć) na jego zstępnych.
  6. Pasierbowie (gdy nie żyją dziadkowie spadkodawcy).
  7. Na samym końcu gmina lub Skarb Państwa (gdy nie ma nawet pasierbów).

Jak zatem widać, do dziedziczenia mogą być powołani nawet dalsi krewni osoby zmarłej. Do takiej sytuacji dochodzi w następujących okolicznościach:

  • nie żyją lub w ogóle nie było osób dziedziczących w pierwszej kolejności lub
  • poprzedzający spadkobiercy spadek odrzucili.

Należy pamiętać, że odrzucanie spadku następuje w takiej samej kolejności. Jeśli więc dane powołane osoby ten spadek odrzucają, przechodzi on na następne – ci także mogą odrzucić spadek.

Zobacz również: Dziedziczenie po kuzynie

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Kolejność odrzucenia spadku

Samo odrzucenie spadku wywołuje takie efekty, jakby dany spadkobierca w ogóle nie dożył otwarcia spadku. W tej sytuacji do dziedziczenia dochodzą kolejne osoby.

Właściwą kolejnością odrzucania spadku (oczywiście o ile są na to zdecydowani z przyczyn obiektywnych) są więc następujący bliscy: małżonek i dzieci zmarłego, rodzice, rodzeństwo oraz ich dzieci. Jeśli wszyscy tego dokonają, spadek przejdzie na dziadków, a w dalszej kolejności (tzn. po ich odrzuceniu albo jeśli nie żyją) na ich zstępnych – wujostwo zmarłego i ich dzieci. Jak więc widać, nawet kuzyni lub dalsi krewni mogą stać się osobami dziedziczącymi.

Każdorazowo na odrzucenie spadku wszyscy mają sześć miesięcy od daty dowiedzenia się o powołaniu do spadkobrania. Jak więc widać, cała procedura – tj. odrzucanie spadku przez kolejnych krewnych – może ciągnąć się latami. Zakończy się, gdy wszyscy ustosunkują się do spadku lub gdy tenże przejmie ostatecznie Skarb Państwa lub gmina.

Oświadczenie o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku

Jeśli mamy do czynienia ze spadkiem w postaci samych (lub prawie samych) długów, najlepszym rozwiązaniem jest po prostu odrzucenie takiego spadku. Drugą możliwością jest tzw. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to odpowiedzialność za długi do wysokości odziedziczonego majątku.

O opcjach tych stanowi art. 640 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.): „Oświadczenie o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie oświadczenie wraz z załącznikami do sądu spadku” [tj. ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy].

Z przywołanego przepisu wynika, że oświadczenie osoby dotyczące spadku po zmarłym można złożyć do odpowiedniego sądu lub u dowolnego notariusza. Jeżeli osoba posiada małoletnie dzieci, rozpocznie się dla niej okres kolejnego pół roku na odrzucenie kłopotliwego „majątku” w imieniu tychże dzieci.

Odrzucenie spadku przez osobę małoletnią

Warto w tym miejscu poznać zasady odrzucania zadłużonego spadku w imieniu swoich dzieci, które są niepełnoletnie. Z tej racji nie mogą same dokonywać takich czynności prawnych, natomiast rodzic także musi uzyskać na to pozwolenie sądu opiekuńczego – o czym mówi art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Konieczne jest więc wystąpienie do sądu rejonowego (wydział rodzinny i nieletnich – okrąg odpowiedni do miejsca zamieszkania dziecka) z wnioskiem o pozwolenie na dokonanie odrzucenia spadku, które stanowi czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka. We wniosku trzeba opisać, czemu przyjęcie tego spadku byłoby niekorzystne dla dobra i interesu dziecka.

Wniosek podlega stałej opłacie w kwocie 100 zł. Potwierdzenie jej wniesienia dołącza się do wniosku.

Jeśli działania sądu rodzinnego będą się wydłużały, trzeba w międzyczasie złożyć do sądu spadku oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka – zaznaczając, że otrzymanie na to zgody nadal jest w toku. Taka czynność przerwie 6-miesięczny termin na złożenie oświadczenia. Wydłuży czas na odrzucenie spadku przez dalszych spadkobierców, w tym nasze niepełnoletnie dzieci, do czasu uzyskania pozwolenia na to.

Zobacz również: Brat cioteczny która grupa podatkowa

Koszty odrzucenia spadku

Oczywiście wszystkie formalności wiążą się z jakimiś kosztami. Podobnie jest w przypadku woli odrzucenia spadku. Warto więc wiedzieć, ile będzie to kosztować kolejnych spadkobierców.

Należy się nastawić jednak na niezbyt wygórowane kwoty. W przypadku notarialnego odrzucenia spadku maksymalna taksa notarialna wynosi 50 zł i dotyczy sporządzenia przez notariusza odpowiedniego, ważnego prawnie oświadczenia. Do tej kwoty należy jednak doliczyć podatek VAT (który wynosi 23%) oraz koszt odpisów aktu notarialnego.

W przypadku składania oświadczenia o odrzuceniu spadku w sądzie, należy liczyć się z opłatą w wysokości 100 zł – pobieraną od każdej osoby składającej ten dokument.

Jak więc widać, odrzucenie spadku przez bliskich czy przez dalszą rodzinę zasadniczo nie stanowi wielkiego wydatku, ale należy przygotować się na pewne koszty, które są niezależne od woli dziedziczenia czy też jej braku.

Przykłady dotyczące odrzucenia spadku przez dalszych spadkobierców

Wiele osób szuka oczywiście analogicznych do swojej sytuacji i sposobów postępowania. Rzecz jasna, każda sprawa powinna być analizowana indywidualnie, jednak w oparciu o przepisy – zwłaszcza Kodeksu cywilnego – można wyszczególnić pewne przykłady reprezentatywne.

 

Przykład 1
Jan Kowalski jest siostrzeńcem zmarłego. Spadkobiercą testamentowym jest brat zmarłego, który miał długi. Jan nie chce dziedziczyć po zmarłym, ponieważ obawia się, że będzie musiał spłacić długi zmarłego. Jan składa oświadczenie o odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule powołania do spadku. Musi jednak liczyć się z kolejnością odrzucania spadku i poczekać, aż pierwsi w kolejności krewni ten spadek odrzucił.

 

Przykład 2
Maria Nowak jest ciotką zmarłego. Spadkobiercą ustawowym jest żona zmarłego, która ma dzieci z poprzedniego związku. Maria nie chce dziedziczyć po zmarłym, ponieważ nie chce wchodzić w konflikt z rodziną zmarłego. Maria składa oświadczenie o odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziała się o tytule powołania do spadku. Niezależnie od powodów odrzucenia przez żonę także inni spadkobiercy mogą dokonać odrzucenia spadku – nie jest ważne, czy zawiera on długi, czy też powodem niechęci jego przejęcia są inne okoliczności.

Pomoc prawna

Jak widać z powyższego artykułu zawsze możliwe jest odrzucenie spadku przez bliskich oraz dalszych krewnych osoby zmarłej. Każda sytuacja jednak jest inna i czasami pewne niuanse prawne mają wpływ na kolejność dziedziczenia czy termin podjęcia decyzji co do spadku.

Jeśli jesteś osobą, która m dziedziczyć niechciany spadek (np. zawierający większość długów), warto rozważyć skorzystanie z konsultacji prawnej. W tym celu należy zweryfikować, kto rzetelnie udzieli porady prawnej, w tym dokona analizy dokumentów spadkowych czy przygotuje dla nas oświadczenie o odrzuceniu spadku. Takie sprawy warto polecać profesjonalistom, nie studentom czy dopiero rozpoczynającym pracę prawnikom.

Dobrym pomysłem jest skorzystanie z szybkich, wygodnych i niedrogich porad prawnych dostępnych on-line. Godne polecenia są usługi portalu spadek.info, w którym pracują profesjonaliści na co dzień zajmujący się sprawami spadkowymi i poważnie traktujący problemy swoich klientów. Jeśli chcesz uzyskać poradę w tym zakresie, najlepiej wejdź na stronę: https://www.spadek.info/zapytaj_prawnika.html. Znajdziesz tam wygodny, ale niezobowiązujący formularz zadania swojego pytania, później otrzymasz wycenę za poradę i dopiero wtedy – bezpiecznie i na spokojnie – dokonasz wyboru, czy chcesz, by Twoją sprawą zajął się prawnik posiadający wieloletnie doświadczenie w takich tematach.

Warto znać swoje prawa, bo ich nieznajomość niestety nie zwalnia nas z odpowiedzialności. W tym kontekście bardzo istotne jest odrzucenie spadku po krewnym, który zmarł i pozostawił długi lub niewyjaśnione sprawy. Zaniechanie działania w odpowiednim czasie może przysporzyć nam wielu problemów. A jeśli nie jesteśmy pewni, jak postąpić – dobrym pomysłem jest skorzystanie z pomocy prawnika z portalu spadek.info.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
3.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej - Dz.U. 2004 nr 148 poz. 1564

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

rozwodowy.pl

Szukamy prawnika »