Ujawnienie testamentu po stwierdzeniu nabycia spadku

Ujawnienie testamentu po postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku przez spadkobierców ustawowych

Skoro Pańska ciotka sporządziła testament, to, o ile jest on ważny, nie powinno mieć miejsca dziedziczenie ustawowe (jak stwierdził sąd w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku), lecz spadek podlega dziedziczeniu testamentowemu. Oczywiście niezgłoszenie testamentu w sądzie byłoby krzywdzące dla Pana, ponieważ jeżeli spadkodawca pozostawił testament, to dziedziczenie odbywa się zgodnie z wolą spadkodawcy.

Stosownie do art. 646 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie: K.p.c.): „Osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza”.

Według § 2 tego przepisu: „Kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Ponadto sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę”.

Zgodnie z powyższymi przepisami powinien Pan złożyć testament w sądzie.

Zmiana stwierdzenia nabycia spadku

Najlepiej byłoby, gdyby testament został złożony w sądzie razem z wnioskiem o zmianę stwierdzenia nabycia spadku. Podstawą takiego wniosku jest art. 679 § 1 K.p.c.: „Dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność”.

Wniosek o wszczęcie takiego postępowania może zgłosić każdy zainteresowany (art. 679 § 2 K.p.c.). W razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 679 § 3 K.p.c.).

Zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może złożyć wniosek w trybie art. 679 w każdym czasie, nie jest on ograniczony żadnym terminem ani rodzajem podstaw, na jakich opiera swoje twierdzenie o wadliwości postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (uchwała SN z 27 kwietnia 1982 r., III CZP 15/82, LexPolonica nr 309392, OSNCP 1982, nr 8-9, poz. 118).

Wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku

Stosownie do powyższych przepisów powinien Pan złożyć w sądzie wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. We wniosku powinno się wskazać okoliczności, w jakich odnalazł Pan testament cioci. Ważne będzie podanie daty, kiedy to się stało.

Skoro postanowienie zmieniające postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w trybie przewidzianym w art. 679 K.p.c. ma charakter postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (postanowienie SN z 7 marca 1968 r. II CR 102/68 OSNCP 1968/10 poz. 176), to tym samym wniosek o zmianę stwierdzenia nabycia spadku należy także traktować jak wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Odnosi się to w szczególności do wysokości opłaty stałej od wniosku. Opłata od wniosku będzie wynosiła 50 zł.

Właściwość sądu reguluje art. 628 K.p.c.:

„Do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m. st. Warszawy”.

Jeżeli testament okaże się ważny, to sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku na podstawie testamentu przez Pańskiego brata, a więc nabycie zgodne z rzeczywistym stanem prawnym. Po wydaniu tego orzeczenia spadkobiercy zmarłego brata będą mogli żądać od osób, które będąc przeświadczone, że są spadkobiercami, dysponowały spadkiem.

Wydanie spadku prawnemu spadkobiercy

Stosownie do art. 1029 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie: K.c.): „Spadkobierca może żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy poszczególnych przedmiotów należących do spadku”.

Natomiast § 2 art. 1029 K.c. wskazuje: „Do roszczeń spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących do spadku, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również o naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotów oraz do roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy”.

Powinien Pan również pamiętać, że spadkobiercy ustawowi pominięci w testamencie mogą na mocy art. 991 § 1 K.c. domagać się zachowku od spadkobierców zmarłej ciotki. Według tego przepisu: „Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 1982 r., III CZP 15/82
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1968 r. II CR 102/68

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.