• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Byłam kilka lat w związku partnerskim, konkubent aktem darowizny uczynił mnie współwłaścicielem swojego samochodu. Niedawno zmarł. Wszyscy krewni odrzucili spadek, mi pozostał „wspólny” samochód. Co mam teraz zrobić? Dzieci zmarłego nie chcą się kontaktować.
Ma Pani delikatny problem. Aczkolwiek nie aż tak negatywny dla Pani. Z opisu wynika, że spadkobiercy ustawowi odrzucili spadek.
Kodeks cywilny reguluje w pierwszej kolejności dziedziczenie ustawowe. Jednakże z faktu tego nie należy wyciągać wniosku o pierwszeństwie porządku dziedziczenia opartego na ustawie. Polska ustawa, podobnie jak wszystkie współczesne ustawodawstwa europejskie, daje pierwszeństwo woli spadkodawcy. Wyłączenie dziedziczenia ustawowego w razie istnienia ważnego testamentu stanowi jeden z przejawów obowiązywania w prawie cywilnym zasady autonomii woli podmiotu. W praktyce jednak częściej porządek dziedziczenia określa ustawa niż wola spadkodawcy.
Zgodnie z art. 935 §:
„1. W braku zstępnych, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada jego małżonkowi.
§ 2. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom, rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa.
§ 3. W braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli miejsca ostatniego zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić lub ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu”.
Zobacz również: Śmierć współwłaściciela samochodu
Obecnie obowiązujące unormowanie dziedziczenia ustawowego gminy oraz Skarbu Państwa nawiązuje do uregulowania art. 27 § 2 Prawa spadkowego, ustawodawca jednak nie uznał za potrzebne odmiennego uregulowania losów nieruchomości ziemskich na wypadek śmierci właściciela, który nie pozostawił małżonka ani krewnych dziedziczących z ustawy ani nie sporządził testamentu. Cały spadek, także nieruchomości ziemskie (gruntowe), przypadają z ustawy gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Rozwiązanie takie budzi wątpliwości, gdyż niewykluczone jest wówczas powstanie sytuacji, w których właścicielem nieruchomości stanie się gmina inna niż ta, na której terenie się znajdują, co może zrodzić trudności. Jedynie w sytuacji, gdy ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy nie da się ustalić lub ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, do dziedziczenia dochodzi Skarb Państwa.
Tak się dzieje, gdy wszyscy odrzucą spadek
Zobacz również: Przepisanie ciągnika z ojca na syna
Obecnie ma Pani dwa wyjścia – albo pozostawić sprawę tak jak jest, używać samochód, aż padnie, albo złożyć w sądzie sprawę o stwierdzenie spadkobierców – jeśli były konkubent był wpisany jako współwłaściciel. Napisała Pani, że darował Pani aktem darowizny, ale nie napisała Pani, jaki udział we współwłasności. Może tylko Pani jest właścicielem i nie ma powodów, aby oddawać samochód spadkobiercom czy komukolwiek. W dowodzie rejestracyjnym jest wymieniony zawsze jeden współwłaściciel, ale jest zapis – współwłasność.
Gdy tego nie ma – proszę jeszcze dokładnie sprawdzić w wydziale komunikacji – ale być może samochód jest wpisany tylko na Panią.
Jeśli konieczne będzie założenie sprawy spadkowej – w obliczu odrzucenia spadku przez dzieci – do dziedziczenia dochodzą następni krewni, a jak wszyscy odrzucą spadek – Skarb Państwa. Pani jako współwłaścicielka ma prawo do założenia takiej sprawy, bez względu na zadowolenie lub nie spadkobierców.
Po ustaleniu spadkobierców może Pani wyjść ze współwłasności samochodu lub wspólnie z spadkobiercami po konkubencie – zbyć auto.
Zobacz również: Umowa darowizny samochodu po śmierci właściciela
Los samochodu po zmarłym zależy od tego, czy był on współwłasnością, kto dziedziczy oraz czy spadkobiercy przyjęli spadek. W przypadku odrzucenia spadku przez krewnych pojazd może przypaść gminie lub Skarbowi Państwa, ale zanim to nastąpi, mogą pojawić się problemy z użytkowaniem, opłatami parkingowymi czy formalnościami związanymi z rejestracją. Jeśli pojazd był współwłasnością, konieczne może być sądowe ustalenie prawa do niego. Warto dokładnie sprawdzić status prawny auta i podjąć odpowiednie kroki, by uniknąć niepotrzebnych komplikacji.
Jeśli masz wątpliwości dotyczące dziedziczenia samochodu po zmarłym lub potrzebujesz pomocy w formalnościach, skorzystaj z profesjonalnych porad prawnych online. Nasi eksperci pomogą Ci ustalić status prawny pojazdu, przeprowadzą przez proces sądowy i doradzą, jakie kroki podjąć, by uniknąć problemów. Szybka i wygodna konsultacja bez wychodzenia z domu – skontaktuj się z nami już dziś!
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika