Dziedziczenie gospodarstwa rolnego w latach 70

Nabycie spadku w którego skład wchodzi gospodarstwo rolne

Postanowienie stwierdzające nabycie spadku, w którego skład wchodzi gospodarstwo rolne, powinno składać się z dwóch części.

W jednej sąd wymienia wszystkich spadkobierców dochodzących do dziedziczenia z ustawy i wielkość ich udziałów. W drugiej części sąd ma obowiązek wymienić spadkobierców dochodzących do dziedziczenia gospodarstwa rolnego oraz wielkość ich udziałów.

Art. 1066 uzupełniają przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nakładające na sąd prowadzący postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku pewne obowiązki, gdy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne.

Zgodnie z art. 670 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego „sąd z urzędu bada, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz którzy spośród spadkobierców odpowiadają warunkom przewidzianym do dziedziczenia go”. W orzeczeniu z 19 grudnia 1972 r., sygn. akt III CRN 302/72, które zachowało aktualność, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „obowiązek badania przez sąd z urzędu, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne, nie może być rozumiany w ten sposób, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd rozstrzyga wszelkie kwestie sporne dotyczące gospodarstwa rolnego wskazywanego przez uczestników postępowania jako wchodzącego w skład spadku”.

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego

W wypadku, gdy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne podlegające dziedziczeniu z ustawy, sąd wymienia w treści postanowienia także osoby dziedziczące to gospodarstwo oraz ich udziały w nim (art. 677 § 2; podkreśla ten obowiązek Sąd Najwyższy np. w orzeczeniu z 16 września 1997 r., sygn. akt III CKN 40/97). Jeżeli w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku nie orzeczono o dziedziczeniu gospodarstwa rolnego, sąd wydaje w tym przedmiocie postanowienie uzupełniające (art. 677 § 3). Jednakże w odniesieniu do spadku otwartego po 1 października 1990 r. w orzeczeniu stwierdzającym nabycie spadku sąd nie wymienia gospodarstwa rolnego jako odrębnej masy spadkowej (tak orz. SN z 23 listopada 1999 r., sygn. akt II CZ 132/99).

O dziedziczeniu gospodarstwa rolnego (art. 677 § 2) sąd orzeka także wtedy, gdy w skład spadku wchodzi roszczenie o odzyskanie własności takiego gospodarstwa (tak orz. SN z 20 października 1966 r., sygn. akt III CR 242/66). Podobnie - gdy w skład spadku wchodzi samoistne posiadanie takiego gospodarstwa nabytego nieformalnie przez spadkodawcę, chociażby zasiedzenie nie było dopuszczalne (tak orz. SN z 26 stycznia 1968 r., sygn. akt III CZP 100/67).

Oznacza to, że osoby niewymienione w punkcie mówiącym o dziedziczeniu gospodarstwa rolnego po mamie nie mają prawa do gospodarstwa rolnego.

Jeśli mama miała jeszcze jakiś spadek, niebędący gospodarstwem rolnym, np. lokal mieszkalny, środki w banku, ruchomości – pozostali spadkobiercy dziedziczą w ułamkach określonych przez sąd w 1. punkcie.

Nie mają natomiast żadnego prawa do dziedziczenia gospodarstwa rolnego po mamie. Nie musiało być testamentu. Wyrokiem z 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P 4/99 Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnął kwestię zgodności przepisów normujących dziedziczenie gospodarstw rolnych z Konstytucją RP oraz z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175). Syntetyczne przedstawienie stanowiska Trybunału Konstytucyjnego nastręcza poważne trudności z uwagi na to, że dokonał on oceny przepisów kodeksu cywilnego zarówno w brzmieniu obecnie obowiązującym, jak i w brzmieniu ogłoszonym 18 maja 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93) oraz w brzmieniu nadanym ustawami z 26 października 1971 r. oraz z 26 marca 1982 r.

Najogólniej można stwierdzić, że od 14 lutego 2001 r. dziedziczenie gospodarstw rolnych następuje zgodnie z ogólnymi regułami spadkobrania.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.