Otwarcie testamentu i ustalenie zachowku

Podaje Pani, że otwarto testament Pani ojca – całość została zapisana małżonce. Ojciec miał łącznie 3 dzieci. Pozostawił w spadku mieszkanie. Zapytuje Pani, jak wyliczyć wysokość należnego dzieciom zachowku.

Kto może żądać ustalenia zachowków?

Zachowku mogą żądać zstępni, małżonek i rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, o ile nie otrzymali należnego im zachowku w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny bądź w postaci powołania do spadku bądź w postaci zapisu. Wysokość zachowku stanowi połowa wartości udziału spadkowego, który przypadałby w dziedziczeniu ustawowym, a w przypadku osób trwale niezdolnych do pracy albo małoletnich – dwie trzecie wartości tego udziału (art. 991 Kodeksu cywilnego, dalej: K.c.).

Uprawnionymi do zachowku są nie tylko osoby z kręgu spadkobierców ustawowych niepowołane do spadku z uwagi np. na treść testamentu, ale także te osoby, które zostały powołane do spadku, jeżeli nie uzyskały one w wyniku tego powołania należnego im zachowku w całości; przysługuje im roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do jego uzupełnienia (tak: wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 lutego 2004 r. ., sygn. akt II CK 444/2002). W Pani wypadku jednakże ten wypadek nie zachodzi.

Zobacz również: Otwarcie testamentu a nabycie spadku

Ominięcie w testamencie a żądanie zachowku

Dzieci ojca nie uzyskały w wyniku powołania do spadku należnej im wysokości zachowku, bowiem nie zostały w ogóle powołane do spadku z uwagi na treść testamentu. Wobec tego będzie się im należał zachowek w wysokości połowy wartości udziału spadkowego, jaki uzyskałyby w wyniku dziedziczenia (jeśli byliby trwale niezdolni do pracy – w wysokości 3/4, ale ten przypadek także u Pani nie zachodzi). Wartość udziału spadkowego, którą  nabyli w drodze spadkobrania wynosi po 1/4 spadku (do spadku jest bowiem powołana trójka dzieci i małżonek, art. 931 § 1 K.c.) . Połowa z 1/4 spadku to 1/8 spadku, zatem wysokość przynależnego każdemu zachowku wynosi 1/8 wartości spadku (a jeżeli byliby niezdolni do pracy – 3/16). Jeśli któreś z dzieci otrzymałoby już darowiznę, zaliczałaby się ona na poczet zachowku, stąd otrzymana kwota mogłaby zostać od niego odjęta. Pani nie sygnalizuje, że taki problem zachodzi, tj. że dzieci otrzymały od ojca darowiznę.

Wartość spadku oblicza się na stan z chwili śmierci spadkobiercy ceny z chwili ustalenia zachowku. Oczywiście gdyby w skład spadku wchodziły długi, należy je odliczyć od aktywów spadku.

Zobacz również: Co zrobić z testamentem po śmierci?

Wysokość zachowku dla dzieci z pierwszego małżeństwa

W Pani wypadku zatem każde z dzieci będzie mogło domagać się kwoty z zachowku w wysokości 1/8 wartości mieszkania (oczywiście przy założeniu, że mieszkanie było wyłączną własnością ojca, nie wchodziło w skład małżeńskiej wspólnoty majątkowej). Jeżeli mieszkanie zostało nabyte w trakcie trwania drugiego małżeństwa, w którym obowiązywała wspólnota małżeńska, i zakupiono je ze środków wspólnych małżonków, to w takim przypadku 1/8 liczona będzie z 1/2 wartości mieszkania (żona jest właścicielką mieszkania w 1/2 – w momencie śmierci współmałżonka współwłasność łączna majątkowej wspólności małżeńskiej zamienia się na współwłasność udziałową). Zatem dzieci mogłyby żądać po 1/16 wartości mieszkania. 

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.