• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Ojciec rozwiódł się z mamą, kiedy byłem dzieckiem. Zalegał z alimentami, kontaktu z nami nie utrzymywał, założył nową rodzinę, w której miał dwoje dzieci. Ojciec zmarł dwa lata temu, a teraz dostałem wezwanie do sądu na wniosek ZUS, bo ojciec miał jakieś długi. Posiadam akt notarialny z oświadczeniem o odrzuceniu spadku przed upływem 6 miesięcy, to samo zrobił mój syn, czyli wnuk zmarłego, ale on również dostał wezwanie do sądu. Czy w takiej sytuacji ja albo mój syn będziemy musieli spłacać długi po zmarłym?
Art. 640 § 1 K.p.c. stanowi, że oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Przepis ten określa tylko właściwość sądu. Co do właściwości notariusza mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (art. 3 tego prawa). Notariusz lub sąd obowiązany jest niezwłocznie przesłać oświadczenie wraz z załącznikami do sądu spadku, czyli z reguły sądu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy (art. 628 K.p.c.). Omawiane oświadczenia mogą więc być składane przed notariuszem, w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie (art. 640 § 1 K.p.c.) lub w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (art. 640 § 2 K.p.c.).
Zobacz również: Sąd właściwy do odrzucenia spadku
Oświadczenie (składane zarówno w sądzie, jak i przed notariuszem) powinno zawierać dane określone w art. 641 § 1 i 2 K.p.c. Z oświadczenia złożonego przed notariuszem zostaje sporządzony protokół w formie aktu notarialnego (art. 641 § 4 K.p.c., art. 104 prawa o notariacie). Składający oświadczenie powinien złożyć notariuszowi akt zgonu spadkodawcy albo prawomocne postanowienie sądu o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzenie zgonu (art. 641 § 3 K.p.c.).
Oświadczenie to obejmuje albo przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste) albo z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), albo też odrzucenie spadku (art. 1012 K.p.c.). Jak wyjaśnił SN w postanowieniu z dnia 13 listopada 1990 r. (III CRN 365/90 OSNCP 1991/10-12 poz. 136), z istoty odrzucenia spadku (por. art. 1012 K.c.) wynika, że może ono odnieść skutek prawny określony w art. 1020 K.c. tylko wtedy, gdy składający je dziedziczy spadek.
Art. 1015 K.c. określa termin, w ciągu którego może być złożone oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, przyjmując fikcję prawną polegającą na tym, że brak oświadczenia w wymaganym terminie jest równoznaczny z prostym przyjęciem spadku – po nowelizacji z dobrodziejstwem inwentarza . Wskazany w tym przepisie termin jest terminem zawitym prawa materialnego.
Zobacz również: Odrzucenie spadku przed sądem procedura
W postępowaniu związanym z przyjęciem oświadczenia nie bada się zachowania wymaganego terminu, choć notariusz powinien udzielić składającemu oświadczenie niezbędnych w tym zakresie informacji. Według uchwały SN z dnia 15 stycznia 1991 r. (III CZP 75/90 OSNCP 1991/5-6 poz. 68) sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku z ustawy rozpoczyna się – zarówno dla spadkobiercy ustawowego powołanego w testamencie do spadku, jak i dla pozostałych spadkobierców ustawowych – z dniem, w którym dowiedzieli się oni o tym, że testament ze względu na niezachowanie prawem przepisanej formy jest nieważny (art. 1015 § 1 K.c.).
Jeśli złożył Pan oświadczenie w terminie ustawowym, w zakresie odrzucenia spadku, nie może Pan zostać pociągnięty do odpowiedzialności za długi, ani Pański syn.
Do sądu wystarczy przesłać odpis aktu notarialnego i nawet nie ma potrzeby stawiać się tam osobiście.
Zobacz również: Czy po przyjęciu spadku można go odrzucić?
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika