Działalność gospodarcza i samochód w leasingu po zmarłym ojcu
• Data: 2023-02-09 • Autor: Tomasz Krupiński
Mój tata, który zmarł 3 miesiące temu, prowadził jednoosobową działalność gospodarczą. Na tę działalność miał w leasingu samochód – do spłacenia zostało 10 rat. Oprócz tego miał drugie auto, które był jego prywatną własnością i miał je na siebie zarejestrowane. Mama żyje i mam 3 braci – umówiliśmy się co do tych samochodów, że są dla mnie. Spłaciłem już 3 raty leasingowe. Jednak w banku, który leasinguje samochód firmowy, powiedziano mi, że muszę dostarczyć pismo, że jestem jedynym spadkobiercą i wtedy będę mógł wykupić auto wraz z ostatnią ratą. Jak należy się za to zabrać formalnie, abym mógł przepisać na siebie oba samochody? Byliśmy już u notariusza i posiadam poświadczenie dziedziczenia. Rodzina zgadza się na to, abym był jedynym spadkobiercą.
Przedsiębiorstwo jako składnik majątku wspólnego małżonków i spadku
Sytuacja nie jest tak prosta, jak się wydaje, a dotyczy nie tylko podziału spadku po zmarłym ojcu, ale również podziału majątku wspólnego Pan rodziców. Bardzo dobrze tę kwestie obrazuje fragment postanowienia Sądu Okręgowego w Gliwicach, cytuję fragment: „Nie ulega żadnej wątpliwości, a nawet nie jest kwestionowane w apelacji, że składniki majątku wspólnego wchodzące także w skład spadku dotyczą prowadzonego przez zmarłego przedsiębiorstwa, a więc składników majątku wspólnego małżonków. (…) To powoduje, że do spadku nie wchodzi całość majątku wspólnego małżonków, ale jego połowa, a spłacone długi związane z tym majątkiem wspólnym także muszą być podzielone po połowie pomiędzy małżonków, albowiem dotyczą one jednocześnie majątku wspólnego. (…) Dlatego też w skład spadku wchodzi tylko połowa majątku, a więc to, co przypadałoby spadkodawcy, to powoduje również, że można rozliczyć tylko połowę spłaty dokonanych długów, gdyż dotyczyły one całego majątku wspólnego. Część majątku wspólnego przyznana wnioskodawczyni również obciążona jest obowiązkiem regulowania tych długów, a skoro połowa majątku wspólnego przypada jej, to również połowa tego majątku jest obciążona długami, a w takim przypadku jest to połowa tych zobowiązań. (…).” [postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 5 kwietnia 2017 r., III Wydział Cywilny Odwoławczy, sygn. akt III Ca 1620/16].
Dział spadku i podział majątku wspólnego małżonków
Lektura tego fragmentu wyjaśnia, że w Państwa sytuacji, nawet jeśli rodzeństwo i matka odrzucą spadek po tacie, to w dalszym ciągu w skład masy spadkowej wchodzić będzie jedynie udział w majątku wspólnym, tj. 1/2 wartości przedsiębiorstwa. Podobnie rzecz się ma z prawem leasingu, tj. ekspektatywą uzyskania tego prawa (jego równowartości). Wobec tego jedynym rozwiązaniem jest złożenie wniosku o dział spadku i podział majątku wspólnego między rodzicami.
Wedle przepisu art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Zgodnie natomiast z przepisami art. 684 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 567 § 3 K.p.c. – w postępowaniu o podział majątku wspólnego skład i wartość majątku ulegającego podziałowi ustala sąd. W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami skład majątku wspólnego ustala się według chwili ustania wspólności majątkowej, a jego wartość według stanu tego majątku oraz cen w chwili dokonywania podziału (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 23 lutego 2018 roku, III CZP 103/17, OSNC 2019, nr 2, poz. 13).
Samochód w leasingu i samochód prywatny a masa spadkowa
W przypadku obu samochodów (tego w leasingu, jak i tego prywatnego) konieczne jest przeprowadzenie sprawy o dział spadku i podział majątku wspólnego. Ewentualnie wchodzi w grę darowizna od mamy udziału w majątku wspólnym, tj. w samochodach. Sądem właściwym jest sąd miejsca zamieszkania rodziców.
Przykłady
Pożyczka na firmę – leasing po śmierci ojca
Po śmierci ojca, który prowadził jednoosobową działalność gospodarczą i miał w leasingu samochód dostawczy, jego syn kontynuował spłatę rat, licząc, że po zakończeniu umowy przejmie pojazd. Okazało się jednak, że leasingodawca nie uznaje go jako stronę umowy i zażądał formalnego potwierdzenia spadkobrania oraz działu spadku. Dopiero po uzyskaniu sądowego postanowienia o dziale spadku, w którym syn stał się właścicielem udziału w majątku po ojcu, udało się podpisać nową umowę leasingową na jego nazwisko.
Samochód prywatny, ale nie w 100% dziedziczony
Córka zmarłego przedsiębiorcy chciała przepisać na siebie samochód, który ojciec używał prywatnie i był zarejestrowany na niego. Rodzina nie miała nic przeciwko, ale notariusz uświadomił wszystkim, że auto wchodziło w skład majątku wspólnego małżonków. Oznaczało to, że połowa auta należy do matki, a tylko druga połowa jest przedmiotem dziedziczenia. W efekcie konieczne było nie tylko poświadczenie dziedziczenia, ale też dział majątku wspólnego małżonków, zanim mogła przepisać samochód na siebie.
Spadek tylko na jedną osobę? Formalności nie takie proste
Brat po śmierci ojca od razu spłacał raty za leasingowany samochód firmowy, uznając, że skoro rodzina się zgadza, to wszystko jest w porządku. Jednak bank leasingowy zażądał dokumentu potwierdzającego, że jest jedynym spadkobiercą. Mimo że rodzeństwo złożyło oświadczenia o zrzeczeniu się spadku, a matka wyraziła zgodę, sprawa utknęła – potrzebny był dział spadku oraz podział majątku wspólnego małżonków. Dopiero po zakończeniu formalności sądowych mógł przystąpić do wykupu auta i przerejestrowania go na siebie.
Podsumowanie
Dziedziczenie po zmarłym przedsiębiorcy, który prowadził jednoosobową działalność gospodarczą, to proces bardziej złożony niż mogłoby się wydawać. Dotyczy nie tylko spadku sensu stricto, ale także podziału majątku wspólnego małżonków, do którego należała firma i jej składniki – w tym samochód w leasingu. Nawet jeśli rodzina zgadza się na przekazanie określonych rzeczy jednemu spadkobiercy, to i tak konieczne jest przeprowadzenie formalnych procedur, takich jak dział spadku i podział majątku wspólnego. Tylko one dają podstawę do tego, aby móc skutecznie przejąć majątek, spłacić leasing i przepisać własność na siebie. Bez dopełnienia tych kroków ani bank, ani leasingodawca nie będą mieli podstaw prawnych do uznania nowego właściciela.
Oferta porad prawnych
Jeśli znajdujesz się w podobnej sytuacji i potrzebujesz pomocy w uporządkowaniu spraw spadkowych, podziale majątku po zmarłym członku rodziny czy przepisaniu samochodu firmowego lub prywatnego – skorzystaj z naszej porady prawnej online. Szybko i bez wychodzenia z domu uzyskasz profesjonalne wsparcie prawnika, który krok po kroku przeanalizuje Twoją sprawę i wskaże najlepsze możliwe rozwiązania. Wystarczy opisać swój problem, a my zajmiemy się resztą.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
3. Postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 5 kwietnia 2017 r., III Wydział Cywilny Odwoławczy, sygn. akt III Ca 1620/16
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Randa prawny.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Nowy związek, stare majątki, jak zabezpieczyć spadek po pierwszym małżonku?
» Podejrzenie fałszerstwa testamentu i ukrywania majątku, co robić w takiej sytuacji?
» Wezwanie do udziału w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku
» Jak sprawdzić, czy zmarły krewny był zadłużony?
» Podział spadku po mamie i plany sprzedaży domu
