Dziedziczenie przez żonę i rodzeństwo zmarłego

Udziały spadkowe rodzeństwa dziedziczącego po bezdzietnym, żonatym bracie

Podstawa prawna: Kodeks rodzinny i opiekuńczy (K.r.o.), Kodeks cywilny (K.c.) oraz Kodeks postępowania cywilnego (K.p.c.).

Na wstępie godzi się podkreślić, że w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku. Innymi słowy Pani udział w spadku po mężu wynosi 1/2, zaś rodzeństwo ma po 1/6. Z dniem, kiedy rodzeństwo dowiedziało się o śmierci brata, zaczyna biec 6-miesięczny termin na przyjęcie lub odrzucenie spadku. Zgodnie z art. 1015 K.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie 6 miesięcy jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Zobacz również: Przejęcie emerytury po mężu a odrzucenie spadku

Procedura stwierdzenia nabycia spadku i działu spadku

Sprawę spadkową można oczywiście uregulować przed notariuszem, ale tu proszę wziąć pod uwagę, że wówczas wszyscy spadkobiercy muszą się stawić u tego samego notariusza, o tej samej godzinie i w tym samym miejscu. Uregulowanie sprawy o stwierdzenie nabycia spadku przed sądem nie wymaga stawiennictwa wszystkich. Innymi słowy wystarczy, że stawi się Pani jako wnioskodawczyni, zaś pozostali odbiorą dokumentacją z sądu. Opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 105 zł. Sądem właściwym jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania Pani męża.

Musi mieć Pani jednak świadomość, że stwierdzenie nabycia spadku to dopiero pierwszy krok do uregulowania sprawy spadkowej po mężu. Drugim będzie dział spadku i to w ramach tego postępowania rodzeństwo męża będzie mogło zadecydować, czy udział im przypadający nabędzie Pani, a nadto czy bez obowiązku spłaty, czy też z obowiązkiem spłaty na ich rzecz. W toku tego drugiego postępowania będzie Pani mogła zadecydować również o tym, czy domagać się zmniejszenia spłat, czy też nie. Jeżeli uzna Pani, że zmniejszenie spłat na rzecz rodzeństwa zmarłego jest zasadne, powinna się Pani powołać na art. 5 K.c., zgodnie z którym nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1981 r., sygn. akt III CZP 18/81, w sprawie o zachowek nie jest wyłączone obniżenie wysokości należnej z tego tytułu sumy na podstawie art. 5 K.c. A contrario – w sprawie o dział spadku także nie.

Zobacz również: Dział spadku gdy jeden ze spadkobierców nie żyje

Nieznane miejsce zamieszkania spadkobierców, ustalenie spłaty

Fakt, że nie zna Pani adresów rodzeństwa zmarłego męża, nie stawowi problemu dla sądu spadku, albowiem w najgorszym wypadku sąd zarządzi ogłoszenie w prasie, a jeśli rodzeństwo nie stawi się na rozprawę, to sąd ustanowi dla nich kuratora dla doręczeń. Ich zachowanie nie powinno być dla Pani ograniczeniem w załatwieniu spraw spadkowych i zapewne tak nie będzie. Owszem, absencja rodzeństwa i brak współpracy może przełożyć się na długość postępowania, ale na nic więcej. Z resztą sam upływ czasu nie ma znaczenia dla żądania spłaty, lecz to, czy rodzeństwo nabędzie spadek. Jeżeli spadku nie odrzucą, wówczas go nabędą i będą mogli domagać się spłaty. Wysokość spłaty jest zależna od wysokości aktywów, tj. wartości nieruchomości. Wspomniała Pani, że spłaca kredyt za mieszkanie i utrzymuje się z emerytury, a więc muszę wyjaśnić, że wysokość obciążenia i wysokość Pani dochodów nie ma większego znaczenia dla określenia spłaty na rzecz rodzeństwa. Może to mieć wpływ na ewentualne rozłożenie spłat na raty.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
4. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1981 r., sygn. akt III CZP 18/81

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.