Dziedziczenie ustawowe po ciotce
• Data: 2023-11-08 • Autor: Marek Gola
Zastanawiasz się, kto odziedziczy majątek po zmarłej cioci, która nie zostawiła testamentu? To dość powszechna sytuacja, gdy musimy zajrzeć do Kodeksu cywilnego, aby zorientować się, jak wygląda kolejność dziedziczenia i jak prawo ustawowe rozdziela majątek. Przy braku własnych dzieci i małżonka cioci, gdy nie żyją także jej rodzice, do dziedziczenia dochodzi rodzeństwo lub ich potomkowie. Spróbujmy to zagadnienie rozłożyć na czynniki pierwsze, opierając się na przykładzie pani Agnieszki.
Pani Agnieszka była opiekunem faktycznym i prawnym cioci, która zmarła przed kilkoma dniami, nie pozostawiając testamentu. Ciocia była osobą bezdzietną, panną. Rodzice cioci i jej trzech braci nie żyje. Najbliższym żyjącym krewnym jest jej czwarty brat, czyli tata pani Agnieszki. Po nieżyjących braciach pozostało 6 bratanków. Jedynym majątkiem po cioci jest mieszkanie. Pani Agnieszka pyta, kto i w jakiej części dziedziczy. Jakie działania należy podjąć, by sfinalizować sprawę.
Kolejność powołania do spadku
W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
Zobacz również: Mieszkanie po bezdzietnej ciotce
Kto dziedziczy po bezdzietnej ciotce?
W tej sytuacji w miejsce rodzeństwa cioci wchodzą ich dzieci, z tą różnicą, że jeżeli po jednym z braci pozostaje więcej aniżeli jedno dziecko, wówczas jego udział dzielony jest na tylu zstępnych. W tej konkretnej sprawie dziedziczy ojciec pani Agnieszki w 1/4 części oraz dzieci jego rodzeństwa łącznie w 3/4 części podzielonej na 6 (tyle dzieci pochodzi od braci spadkodawczyni). Wnioskodawcą o przeprowadzanie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po cioci może być zatem ojciec pani Agnieszki. Opłata sądowa od wniosku wynosi 100 zł bez względu na liczbę uczestników postępowania. Do wniosku konieczne jest dołączenie odpisu skróconego aktu zgonu cioci i aktów zgonu wszystkich dotychczasowych członków rodziny – według drabinki dziedziczenia. Istnieje także możliwość przeprowadzenia postępowania spadkowego przed notariuszem – notarialne poświadczenie dziedziczenia, ale do tego konieczne jest stawiennictwo wszystkich spadkobierców jednocześnie, co może okazać się trudne. Dodatkowo notarialne poświadczenie dziedziczenia będzie wiązało się z kosztami rzędu ok. 700 zł.
Zobacz również: Odrzucenie spadku po ciotce
Przykłady
Przykład 1:
Spadek po kawalerze bez testamentu. Jan, 75-letni kawaler bez dzieci, zmarł, nie pozostawiając testamentu. Jego najbliżsi krewni to czworo siostrzeńców i bratanek, którzy zamieszkują w różnych stron kraju. Zgodnie z przepisami prawa spadkowego mieszkanie Jana, jego oszczędności i rodzinny zegarek zostaną podzielone równo między pięcioro spadkobierców (siostrzeńców i bratanka), ponieważ są oni najbliższymi żyjącymi krewnymi, skoro rodzice i rodzeństwo Jana nie żyją.
Przykład 2:
Niespodziewane dziedziczenie po ciotce. Agnieszka, która od wielu lat mieszkała za granicą, dowiedziała się o śmierci swojej ciotki Katarzyny, z którą miała sporadyczny kontakt. Ciotka Katarzyna nie miała dzieci ani męża i nie sporządziła testamentu. Agnieszka, będąc jedyną siostrzenicą, musiała wrócić do Polski, aby zająć się formalnościami. Okazało się, że odziedziczyła po ciotce mieszkanie w centrum miasta, co było dla niej dużym zaskoczeniem.
Przykład 3:
Rodzeństwo dziedziczące w miejsce brata Bracia Andrzej i Bartosz dowiedzieli się o śmierci swojego wujka, który zmarł, nie pozostawiając testamentu. Ich ojciec, czyli brat zmarłego, nie żył od wielu lat, ale zgodnie z prawem Andrzej i Bartosz wstąpili w prawa spadkowe po swoim ojcu. Oznaczało to, że musieli podzielić się spadkiem z dwiema żyjącymi siostrami wujka, co doprowadziło do tego, że ciotki otrzymały po 1/3 udziału, a bracia po 1/6.
Podsumowanie
Dziedziczenie ustawowe potrafi być skomplikowanym procesem, szczególnie kiedy brak jest testamentu. W przypadku krewnych takich jak ciocia, wujek, o ile nie mieli dzieci, małżonków – spadek przejdzie na najbliższą rodzinę (rodziców, rodzeństwo, ich dzieci) zgodnie z hierarchią wyznaczoną przez prawo. Aby sprawnie zakończyć kwestie spadkowe, niezbędne będzie zgromadzenie wymaganych dokumentów i współdziałanie wszystkich zainteresowanych stron. Ostateczny podział majątku spadkowego po cioci czy wujku, choć podyktowany jasnymi zasadami, może być dla rodziny czasem niespodziewanym odzwierciedleniem więzi, jakie łączyły ich za życia.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz profesjonalnej pomocy w rozwiązaniu zagadki spadkowej? Nie wiesz, kto dziedziczy o krewnym z Twojej rodziny? Być może jesteś w kręgu spadkobierców, ale nie masz co do tego pewności i nie potrafisz wyliczyć udziałów spadkowych. Skontaktuj się z nami – nasi doświadczeni prawnicy są dostępni online, aby odpowiedzieć na twoje pytania i zapewnić Ci szybką i skuteczną pomoc prawną w sprawach dziedziczenia. Formularz kontaktowy znajdziesz pod tekstem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marek Gola
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
